انواع اوراق قرضه

این نمونه از اوراق بهادار به نوعی اوراق قرضه می باشد که برای پروژه ای خاص آن را منتشر می کنند. سود اجرای پروژه در این نمونه از اوراق ها وجود دارد و بسیاری از افراد آن را خریداری می کنند. این نمونه از اوراق به طور معمول بی اسم هستند ولی باید بدانید سود آنها تضمین شده می باشد.

آشنایی با انواع اوراق بهادار

شما باید بدانید که اوراق بهادار یکی از ابزارهای مالی به شمار می رود و قابلیت نقل و انتقال آن از جمله ویژگی های مهم آن است. نوع ارزش مالی این اوراق با انواع آن مشخص می شود که شما باید به خوبی با انواع آن آشنایی داشته باشید. شرکت و یا نهادی که این نمونه از اوراق ها را صادر می کند به عنوان توزیع کننده شناخته می شود.

اوراق بهادار چیست؟

شما باید بدانید که اوراق بهادار یکی از ابزارهای مالی به شمار می رود و قابلیت نقل و انتقال آن از جمله ویژگی های مهم آن است. نوع ارزش مالی این اوراق با انواع آن مشخص می شود که شما باید به خوبی با انواع آن آشنایی داشته باشید. شرکت و یا نهادی که این نمونه از اوراق ها را صادر می کند به عنوان توزیع کننده شناخته می شود که انواع این اوراق را به مشتریان خود ارائه می دهد. در واقع شما باید بدانید این نمونه از اوراق ها به نوعی رابطه طلبکاری را از یک شرکت و یا نهاد نشان می دهد که به صورت کلی آن را یک ارزش مالی به شمار می آورند.
در دنیای امروزه تنها اسکناس های نیستند که دارای ارزش می باشند، بلکه باید بدانید بدانید یک سری کاغذ دیگر هم هستند که ارزش زیادی دارند و اوراق بهادار یکی از انواع آنها می باشد. این اوراق یکی از مهمترین و اصلی ترین ویژگی هایی که دارند این است که مالکیت و موقعیت یک فرد را در هر یک از مکان هایی که در آن اوراق دارد نشان می دهد. در بازار سرمایه این اوراق را به 3 دسته تقسیم می کنند که هر یک از آنها ویژگی های متنوعی دارند. در ادامه برخی از آنها که اهمیت بسیار زیادی دارد و شما باید با آنها آشنایی داشته باشید را در ادامه بیان می کنیم.

معرفی انواع اوراق بهادار :

شما باید بدانید که هر یک از انواع اوراق بهادار در بازار سرمایه دارای ویژگی های مختلفی می باشد و هر یک از آنها مشخصات خاصی دارند. 3 مورد از آنها که در هر یک از انواع بازار سرمایه وجود دارد و باید با آنها آشنایی داشته باشید عبارت می باشد از :

اوراق بدهی :

اوراق قرضه و یا اوراق بدهی آن دسته از اوراق هایی می باشد که شرکت صادر کننده آن متعهد می شود در برابر مبلغی که از خریدار دریافت نموده، مبلغ مشخص شده ای را که دوره های متنوعی دارد به فردی که دارنده اوراق است ارائه دهد. در نهایت بعد از اینه این دوره به اتمام می رسد و زمان آن تمام می شود شرکت صادر کننده موظف است که اصل مبلغی دریافتی را که از خریدار دریافت نموده به او برگرداند. آن شرکتی که این مونه از اوراق ها را صادر کرده است در برابر فردی که مالک اوراق است وظایفی دارد. وظیفه اصلی آن شرکت برای مدیریت مالی سرمایه خود این است که سود و بهای اوراق خریداری شده را به مالک بدهد. اما مالک باید بداند که هیچ سهمی در آن شرکت صادر کننده ندارد و همین مورد یکی از مهمترین مواردی است که باید با آن آشنایی داشته باشد. این نمونه از اوراق ها انواع متفاوتی دارد و هر یک از انواع آن هم دارای ویژگی های متنوعی می باشد.

به دلیل ویژگی های خاصی که این نمونه از اوراق بهادار دارند به آنها اوراق بدهی نیز می گویند. این نمونه از اوراق ها بیشتر به وسیله شرکت هایی که برای تامین سرمایه به پول نیاز دارند صادر می شود. آنها برای انجام دادن فعالیت های خود به سرمایه نیاز دارند و به همین دلیل این اوراق را منتشر می کنند. آنها به جای اینکه از بانک ها پول بگیرند از مردن پول قرض می کنند و سپس سود آن را به مردم ارائه می دهند. این اقدام شرکت ها موجب می شود که هم کار خودشان سریعتر انجام شود و کمبود بودجه نداشته باشند و هم اینکه خریدار اوراق سودی نصیبش می گردد. سرمایه گذاری کردن در این نمونه از اوراق ها ریسک کمی دارد و بازده سرمایه گذاری آن قوی است. به همین دلیل افراد زیادی که به دنبال سرمایه گذاری بی خطر هستند آن را خریداری می کنند. انواع این اوراق عبارت است از :

– اوراق قرضه :

انتشار دادن این اوراق بر اساس قوانین و شرایط خاصی می باشد که هر یک از کشورها آن را اعلام می کنند. این نمونه از اوراق به دست هر یک از افرادی که پول دارند می رسد و آنها می توانند اوراق را خریداری کرده و در سود آن مشارکت نمایند.

– اوراق مشارکت :

این نمونه از اوراق بهادار به نوعی اوراق قرضه می باشد که برای پروژه ای خاص آن را منتشر می کنند. سود اجرای پروژه در این نمونه از اوراق ها وجود دارد و بسیاری از افراد آن را خریداری می کنند. این نمونه از اوراق به طور معمول بی اسم هستند ولی باید بدانید سود آنها تضمین شده می باشد.

– اوراق خزانه :

این نمونه از اوراق برای تامین خزانه و سرمایه دولت منتشر می شود. اعتبار دولت با انتشار دادن آنها افزایش پیدا می کند. شما باید بدانید سررسید این نمونه از اوراق تنها یک سال و یا کمتر می باشد که هزینه فروش آنها بسیار ارزان تر از دیگر نمونه ها است و به همین دلیل مشتریان بیشتری دارد. با هر عنوانی آن را توزیع می کنند تا افراد خریداری نمایند.

اوراق حقوق صاحبان سهام :

در بن انواع اوراق بهادار که در بازار موجود است شما باید بدانید که سهام یکی از متداول ترین و بهترین ورقه های بهادار به شمار می رود. شما باید بدانید در بازار بورس بیشتری حجم معامله هایی که صورت می گیرد بر اساس این اوراق می باشد و همین مورد از جمله ویژگی های این نمونه از اوراق می باشد. ریسک این نمونه از اوراق نسبت به اوراق بدهی بیشتر است و به همین دلیل کمتر افرادی آن را خریداری می کنند. اما باید بدانید که بازدهی آن بسیار بیشتر از نمونه های دیگر است و به همنی دلیل افراد ترجیح می دهند که این نوع از اوراق را خریداری کنند تا سود بیشتری به دست آورند. هر سهم نشان گر میزان مالکیت فردی می باشد که آن را خریداری کرده است.
به طور کلی باید بدانید این نمونه انواع اوراق قرضه از اوراق بهادار بیشتر روی هم تکیه دارد. به عنوان مثال اگر یک شرکت تنها یک سهم داشته باشد تنها یک نفر مال کلی آن شرکت می باشد. اما اگر اگر یک شرکت سهم خود را بیشتر کند مالکان بیشتری هم خواهد داشت. شرکت های سهامی بسیار زیادی در دنیا وجود دارند که سهم خود را به فروش می رسانند و شما می توانید آنها را خریداری کنید. سودی که در این نمونه ز اوراق وجود دارد نسبت به دیگر نمونه ها بیشتر است و به همین دلیل مشتریان آن هم زیاد می باشد. شرکت های سهامی دو نمونه سهام دارند که یکی از آنها عام و دیگی خاص است. یکی از مهمترین ویژگی هایی که این نمونه از اوراق دارند در این است که شما به عنوان خریدار در سود و زیان آن شرکت که سهام خود را به فروش رسانده است شریک می باشید.

ابزارهای مشتقه :

از دیگر انواع اوراق بهادار که شما باید به آنها آشنایی داشته باشید ابزارهای مشتقه می باشد. این نمونه از اوراق بیشتر در بازاری کاربرد دارد که معامله های آن بازار بر اساس دارایی پایه و یا یک کالای فیزیکی باشد. این نمونه از دارایی ها می تواند به شکل نرخ های بهره، سهام، کالا، صنعت ساخت و ساز و …. باشد. شما باید بدانید که این نوع از اوراق انواع انواع اوراق قرضه متنوعی دارد و هر یک از انواع آن هم دارای ویژگی های مختلفی است. به طور کلی این نمونه از اوراق ها به 4 دسته تقسیم می شوند که هر یک از آنها هم دارای بخش های متنوعی هستند.

-قراردادهای سلف :

منظور اصلی از قرارداد سلف در این است که دو طرف تعهد می نمایند یک کالا را در زمان مشخص شده و با قیمتی که تعیین می کنند مبادله نمایند. این نمونه از اوراق بهادار که در ابزارهای مشتقه جای می گیرد باید بر اساس توافق طرفین می باشد، در غیر این صورت مورد قبول واقع نمی شود. بر اساس این قرارداد تمامی مبلغی که دو طرف بیان کرده اند باید قبلا پرداخت شود و کالا هم باید در زمانی که مشخص شده است تحویل داده شود. در این نمونه از معامله ها به طور معمول پول رد و بدل می شود و یا اینکه اسنادی را به هم می دهند که حکم پول را دارد.

– قراردادهای آتی :

در این نمونه از قراردادهای اوراق بهادار دو طرف تعهد می نمایند کالا را در زمان مشخص شده و با قیمت تعیین گشته به یکدیگر تحویل دهند. قیمت تعیین شده باید بر اساس بازاری باشد که شما در آن فعالیت دارید. باید بدانید که مبلغ این نمونه از معامله ها در زمان سررسید معامله به درستی تعیین می شود و قراردادها هم در بازارهای رسمی باید مورد بررسی قرار بگیرند. در غیر این صورت ارزشی ندارند.

– قراردادهای معاوضه :

در این نمونه از قرارداد، طرفین نسبت به یکدیگر تعهد دارند که برای مدت مشخص شده دو دارایی را با قیمت و کیفیت مشخص تعویض کنند و به یکدیگر ارائه دهند. آنها بعد از اینکه آن زمان مشخص شده به اتمام برسد باید عین آن کالاهایی که به یکدیگر تحویل داده اند را به یکدیگر برگردانند. یکی از مهمترین نکاتی که در مورد این نمونه از قراردادها وجود دارد و شما باید از آن اطلاع داشته باشید این است که به صورت غیر رسمی هستند.

– قراردادهای اختیار معامله :

در این نمونه از اوراق بهادار که در دسته بندی اوراق مشتقه قرار می گیرد، به خریدار اختیار داده می شود که یک کالا را در مدت مشخص شده خرید و فروش نماید. قیمتی که آن کالا دارد را در این نمونه از اوراق برای فردی که خریدار است تعیین می کنند تا با آگاهی و دانش کامل آن را خریداری نمایند.
تمامی این اوراق بهادار که در ابزارهای مشتقه تقسیم بندی می شود هم در بورس و هم در بازار بیرون از بورس مورد استفاده قرار می گیرند. آن دسته از اوراق مشتقه ای که بیشتر در خارج از بورس هستند و مورد استفاده قرار می گیرند گسترده تر می باشند. آنها شامل قانون گذاری هایی که بورس دارد نمی شوند و به همین دلیل ریسک بیشتری را هم برای خریداری دارند که شما باید به خوبی آنها را در نظر داشته باشید. البته که باید بدانید این نمونه از اوراق ها رشد زیادی برای اقتصاد ندارند و به همین دلیل نسبت به دو نمونه قبلی که بیان کردیم چندان خرید و فروش نمی شوند.
چکیده مطلب :
در این مقاله شما به خوبی با انواع اوراق بهادار آشنایی لازم را به دست آوردید. در واقع شما باید بدانید دسته بندی های زیادی برای هر یک از این اوراق وجود دارد که به صورت خلاصه آنها را بیان کردیم. شما می توانید هر یک از این اوراق را در بازار بانکی و یا بازار بورس خریداری کنید و از خرید آنها سود خوبی هم به دست آورید. هر یک از آن اوراق که بیان کردیم ویژگی های مشخص شده ای دارند و سود آنها در بازارهای مشخص شده ای زیاد است که باید به خوبی آنها را شناسایی کنید.

معرفی فینتو

شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشه که به خاطر یکسری از مشکلات نتونید به محل کار برید یا برای مثال خارج از ساعت کاری باید گزارشی رو آماده کنید تا برای مدیرتون که داخل جلسه است ارسال کنید.

و یا اینکه به دلیل نوسانات برق برای سیستم داخل شرکتتون مشکل پیش اومده و تقریبا همه اطلاعاتتون از بین رفته.

همه این اتفاقات و صدها مسائل دیگه باعث شدن تا کم کم نرم افزار های سنتی و یا به اصطلاح local جای خودشون رو به سیستم های ابری بدن که از لحاظ امنیت و دسترسی به مراتب قوی تر هستند.

ما در فینتو با بهره گیری از آخرین دانش روز فناوری اطلاعات تونستیم یک نرم افزار حقوق و دستمزد ابری بسیار قوی طراحی و عرضه کنیم تا شما دوستان بتونید به راحتی از هرکجا و با هر دستگاهی کارهاتون رو انجام بدید.

انواع اوراق قرضه

23 خرداد

افرادی که در بازار بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند باید با کلمات بورسی از جمله انواع اوراق بهادار و جزئیات هر کدام

افرادی که در بازار بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند باید با کلمات بورسی از جمله انواع اوراق بهادار و جزئیات هر کدام از انواع اوراق آشنا باشند. در ادامه این مطلب از کارگزاری حافظ به طور کامل انواع اوراق بهادار و نحوه سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار بیان شده است.

آیا می‌دانید اوراق بهادار یکی از بهترین راه‌ها برای رشد سرمایه سرمایه‌گذاران است؟ بسیاری از شما ممکن است از قبل با سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار مانند سهام و اوراق قرضه آشنا باشید. با این وجود، در عصر دیجیتال، انواع مختلفی از اوراق بهادار برای سرمایه‌گذاران در دسترس است.

اوراق بهادار چیست؟

اصطلاح «اوراق بهادار» به یک ابزار مالی قابل معامله و قابل مذاکره گفته می‌شود که دارای ارزش مالی است. این اوراق نشان‌دهنده مالکیت اشخاص در انواع سهام، انواع اوراق (از جمله اوراق تسه) و حق تقدم است.

اوراق بهادار ابزار مالی قابل معامله‌ای هستند که برای افزایش سرمایه در بازارهای دولتی و خصوصی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

سطح بازارهای اوراق بهادار

این جایی است که معاملات اوراق بهادار مانند سهام و اوراق قرضه براساس تقاضا و عرضه انجام می‌شود. بازارهای اوراق بهادار قیمت را تعیین می‌کنند و شرکت‌کنندگان می‌توانند هم حرفه‌ای و هم غیرحرفه‌ای باشند.

بازارهای اوراق بهادار به دو سطح تقسیم می‌شوند. بازارهای اصلی محل انتشار اوراق بهادار جدید است، در حالی که بازارهای ثانویه محل خرید و فروش اوراق بهادار موجود است.

انواع اوراق بهادار براساس نوع دارایی

اوراق بهادار را می‌توان براساس نوع دارایی به طور کلی در دو نوع مشخص طبقه‌بندی کرد: اوراق سهام و اوراق بدهی. با این حال، برخی از اوراق بهادار ترکیبی از اوراق سهام و اوراق بدهی‌ هستند.

سه نوع اوراق بهادار

• اوراق حقوق صاحبان سهام: حقوق مالکیت دارندگان را فراهم می‌کند.
• اوراق بدهی: اساسا شامل وام‌های بازپرداخت شده با پرداخت‌های دوره‌ای است.
• ابزارهای مشتقه یا اوراق بهادار ترکیبی: این اوراق ترکیبی از سهام و بدهی است.

۱- اوراق حقوق صاحبان سهام

اوراق حقوق صاحبان سهام نشان‌دهنده مالکیت در یک شرکت است که توسط سهامداران در یک نهاد (یک شرکت، مشارکت یا اعتماد) نگهداری می‌شود و به صورت سود سهام به مالکان یا سهام‌داران تعلق می‌گیرد. اوراق حقوق صاحبان سهام شامل سهام عادی و سهام ممتاز یا ترکیبی است.

برخی اوقات دارندگان اوراق بهادار حق دریافت منظم سود سهام خود را ندارند، اگرچه اوراق بهادار اغلب سود سهام خود را پرداخت می‌کنند، اما آنها می‌توانند هنگام فروش اوراق بهادار از سود افزایش قیمت سهام سود ببرند.

اوراق بهادار با حق رای که به صاحبان خود می‌دهند، به آنها این امکان را می‌دهند که به طور نسبی نسبت به شرکت حق کنترل و مالکیت داشته باشند. نکته مهم اما این است که صاحبان سهام در یک شرکت در صورت ورشکستگی آن شرکت، پس از پرداخت کلیه تعهدات به طلبکاران، فقط در سود باقیمانده سهیم می‌شوند.

آشنایی با انواع سهام

سهام‌ انواع مختلفی دارد که از نظر نوع آورده شامل سهام نقدی و سهام غیرنقدی و از نظر ساختار شامل سهام عادی، سهام ممتاز یا ترکیبی، حق تقدم سهام، سهام عادی، سهام بی نام، سهام با نام، سهام سرمایه‌ای، سهام موسس سهام انتفاعی می‌شود.

سهام در مقابل انواع دیگر اوراق بهادار

اگر انواع مختلفی از اوراق بهادار وجود دارد، چرا نام سهام بیشتر از دیگر اوراق بهادار به گوش می‌خورد؟ و تفاوت سهام با سایر انواع اوراق بهادار چیست؟

یکی از دلایلی که ممکن است درباره سهام بیشتر بشنوید این است که بازار سهام اغلب به عنوان شاخص اقتصادی استفاده می‌شود. این به این معناست که وقتی اخباری بخواهد در مورد سلامت اقتصاد ادعایی داشته باشد، ممکن است این کار را با مراجعه به حرکات بازار سهام انجام دهد.

دلیل دیگر اینکه استفاده از سهام ممکن است بیش از سایر اوراق بهادار شنیده شود، صرفا به این دلیل است که افراد بیشتری در سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند.

۲- اوراق بهادار بدهی

اوراق بهادار بدهی یا اوراق با درآمد ثابت، پولی است که با توجه به شرایطی که وام، نرخ بهره آن و سررسید یا تاریخ تمدید آن مشخص می‌کند، قرض گرفته می‌شود و باید بازپرداخت شود.

اوراق بدهی که شامل اوراق بدهی دولتی و شرکتی، گواهی سپرده (CD) نامیده می‌شوند و اوراق بهادار وثیقه‌دار (مانند CDO و CMO) است. این اوراق به دارندگانشان حق رای نمی‌دهند.

اوراق بهادار بدهی معمولا برای مدت معینی صادر می‌شوند و در پایان مدت آن توسط صادرکننده قابل بازخرید است. اوراق بدهی می‌تواند تامین شده (با پشتوانه وثیقه) یا بدون وثیقه باشد و در صورت عدم اطمینان و در صورت ورشکستگی شرکت ممکن است بازپرداخت آنها نسبت به سایر بدهی‌های تضمینی و بدون ضمانت اولویت‌بندی شود.

به عنوان یک قاعده، اوراق بدهی مانند اوراق قرضه و گواهی سپرده، دارنده را ملزم به پرداخت سود منظم و بازپرداخت مبلغ اصلی به همراه سایر حقوق قرارداد مندرج می کند. این قبیل اوراق بهادار معمولاً برای مدت معینی منتشر می شوند و در پایان، ناشر آنها را بازخرید می کند.

ذکر این نکته مهم است که ارزش ریالی حجم معاملات روزانه اوراق بدهی به طور قابل توجهی بیشتر از سهام است. دلیل آن این است که اوراق بهادار بدهی تا حد زیادی توسط سرمایه گذاران نهادی، در کنار دولت‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی نگهداری می‌شود.

نکته مهم این است که اوراق بهادار مبتنی بر بدهی هم به چندین دسته دیگر تقسیم می‌شوند در ادامه این اوراق معرفی می‌شوند:

• اوراق قرضه
• اوراق مشارکت
• صکوک اسلامی یا اوراق قرضه
• اوراق اجاره
• اوراق خزانه اسلامی
• گواهی سپرده

۳- اوراق بهادار ترکیبی یا اوراق مشتقه

اوراق بهادار ترکیبی همانطور که از نامش پیداست، برخی از خصوصیات هر دو اوراق بدهی و اوراق بهادار را با هم دارد. نمونه‌هایی از اوراق بهادار ترکیبی شامل اوراق تبعی (اوراق اختیار منتشر شده توسط بازارگردان که به سهامداران حق فروش سهام در یک بازه زمانی خاص و با قیمت مشخص را می‌دهد)، اوراق مشارکت قابل تبدیل (اوراق مشارکت تبدیل به سهام عادی در شرکت صادرکننده)، و سلف موازی، آتی و اختیار معامله (سهام شرکتی که پرداخت سود، سود سهام یا بازده سرمایه دیگر می‌تواند نسبت به سایر سهامداران در اولویت باشد).

بسیاری از بانک‌ها و سازمان‌ها برای وام گرفتن از سرمایه گذاران به اوراق بهادار مشارکت روی می‌آورند.

اگرچه سهام ممتاز از نظر فنی در طبقه اوراق بهادار طبقه‌بندی می‌شود اما اغلب به عنوان اوراق بدهی تلقی می‌شود چون مانند اوراق بدهی رفتار می‌کند.

مشابه اوراق مشارکت، اوراق مشتقه معمولا سود بیشتری را با نرخ ثابت یا شناور تا زمان معینی در آینده به خریداران می‌پردازند و برخلاف اوراق قرضه، تعداد و زمان پرداخت سود تضمین نمی‌شود. حتی ممکن است سود به سهام تبدیل شود و یا در هر زمان سرمایه‌گذاری خاتمه یابد. این اوراق ابزاری محبوب برای سرمایه‌گذاران جویای سود است.

چهار نوع اصلی از اوراق بهادار مشتقه وجود دارد:

قراردادهای آتی یا Future

قراردادهای آتی توافقی بین دو طرف برای خرید و تحویل دارایی با قیمت توافق شده در آینده است. قراردادهای آتی در بورس معامله می‌شوند و این قراردادها از قبل استاندارد شده‌اند. در معاملات آتی، طرفین درگیر باید دارایی اساسی را خریداری یا بفروشند.

قراردادهای سلف یا Forward

قراردادهای فوروارد یا سلف، مشابه قراردادهای آتی هستند که به صورت قراردادهای سلف در بورس معامله می‌شوند. هنگام ایجاد قرارداد سلف، خریدار و فروشنده باید شرایط، اندازه و روند تسویه حساب مشتقه را تعیین کنند.

تفاوت دیگر قراردادهای سلف با معاملات آتی، میزان خطر و ریسکی است که برای فروشندگان و خریداران این قراردادها وجود دارد. این خطرها هنگامی رخ می‌دهد که یک طرف ورشکسته شود و طرف دیگر نتواند حقوق خود را دریافت کند و در نتیجه ارزش موقعیت خود را از دست بدهد.

قراردادهای اختیار معامله یا آپشن (Option)

قراردادهای اختیار معامله یا آپشن، مانند قرارداد آتی هستند، زیرا شامل خرید یا فروش دارایی بین دو طرف در یک تاریخ از پیش تعیین شده در آینده با قیمت مشخص است. تفاوت اصلی بین این دو نوع قرارداد یعنی قرارداد آپشن و قرارداد آتی این است که در قرارداد آپشن با داشتن اختیار، خریدار ملزم به انجام عمل خرید یا فروش نیست.

قراردادهای معاوضه یا Swap

قراردادهای معاوضه شامل تبادل یک نوع جریان وجوه نقد با نوع دیگر است. به عنوان مثال، مبادله نرخ بهره یک معامله‌گر را قادر می‌سازد از وام با نرخ بهره ثابت به وام با نرخ بهره متغیر روی بیاورد یا بالعکس.

اوراق بهادار چگونه معامله می‌شوند؟

اوراق بهادار قابل معامله در بورس اوراق بهاداری هستند که ناشران آنها می‌توانند با اطمینان از بازار منظم در آن تجارت کنند و سرمایه گذاران را جذب کنند.

در سال‌های اخیر سیستم های معاملاتی الکترونیکی غیررسمی رایج شده است و اکنون اوراق بهادار اغلب مستقیماً بین سرمایه‌گذاران به صورت آنلاین یا تلفنی معامله می‌شوند.

عرضه اولیه (IPO) اولین فروش عمده اوراق بهادار سهام یک شرکت را به عموم نشان می‌دهد. به دنبال عرضه اولیه سهام، هر سهمی که تازه منتشر شده است، اگرچه هنوز در بازار اصلی فروخته می‌شود، اما به عنوان یک پیشنهاد ثانویه شناخته می‌شود.

از طرف دیگر ممکن است اوراق بهادار به صورت خصوصی در یک گروه محدود و واجد شرایط در آنچه به عنوان استقرار خصوصی شناخته می‌شود، ارائه شود که این یک تمایز مهم هم از نظر قانون شرکت و هم از نظر تنظیم اوراق بهادار است. بعضی اوقات شرکت‌ها سهام را با ترکیبی از جایگاه عمومی و خصوصی به فروش می‌رسانند.

در بازار ثانویه که به عنوان بازار پس از آن نیز شناخته می‌شود، اوراق بهادار به سادگی به عنوان دارایی از یک سرمایه‌گذار به سرمایه‌گذار دیگر منتقل می‌شوند: سهامداران می‌توانند در این بازار اوراق بهادار خود را برای دریافت سود نقدی و یا سود سرمایه به سرمایه‌گذاران دیگر بفروشند.

سرمایه‌گذاران برای تجارت اوراق بهادار، فقط از کارگزاری‎ها امکان خرید و فروش دارند. محل و نحوه دقیق خرید و فروش اوراق بهادار بستگی به نوع اوراق بهادار معامله دارد.

سرمایه گذاری در اوراق بهادار

اوراق بهادار با عنوان ناشر آنها شناخته می‌شوند و کسانی که آنها را خریداری می‌کنند هم سرمایه گذار نامیده می‌شوند. به طور کلی، اوراق بهادار نشان‌دهنده یک سرمایه گذاری و وسیله‌ای است که از طریق آن شهرداری‌ها، شرکت‌ها و سایر شرکت‌های تجاری می‌توانند سرمایه جدید جمع کنند. شرکت‌ها می‌توانند با فروش سهام در یک عرضه اولیه (IPO)، درآمد زیادی کسب کنند.

دولت‌ها می توانند با استفاده از انتشار اوراق قرضه، بودجه یک پروژه خاص را جمع کنند و البته بسته به تقاضای بازار یا ساختار قیمت‌گذاری یک موسسه، افزایش سرمایه از طریق اوراق بهادار می‌تواند یک گزینه بهتر برای تامین مالی پروژه‌ها از طریق وام بانکی باشد.

اوراق بهادار سهام نشان دهنده مالکیت است که توسط سهامداران یک شرکت نگهداری می‌شود. به عبارت دیگر، سرمایه گذاری در سهام یک سازمان برای تبدیل شدن به یک سهامدار سازمان است.

تفاوت بین دارندگان اوراق بهادار سهام و دارندگان اوراق بدهی در این است که شخص در ابتدا حق دریافت دائمی سود را ندارد اما می‌تواند با فروش سهام از سود سرمایه سود ببرند. تفاوت دیگر این است که اوراق بهادار حقوق مالکیت دارنده را فراهم می‌کند تا او با داشتن سهمی متناسب با تعداد سهام خریداری شده، به یکی از مالکان شرکت تبدیل شود.

در صورت ورشکستگی شرکت‌ها، دارندگان حقوق صاحبان سهام فقط می‌توانند سود باقیمانده را که پس از پرداخت تعهدات به دارندگان اوراق بدهی باقی مانده است، تقسیم کنند. شرکت‌ها به طور منظم سود سهامداران اوراق بدهی خود را که سود حاصل از عملیات اصلی کسب‌وکارشان است را تقسیم می‌کنند، در حالی که این امر برای صاحبان سهام صادق نیست.

چرا اوراق بهادار مهم هستند؟

اوراق بهادار از این جهت مهم هستند که فرصتی را برای سرمایه‌گذاری در اختیار شرکت‌ها قرار می‌دهند. بسیاری از شرکت‌های نوپا می‌خواهند از گرفتن وام تجاری اجتناب کنند و برای این امکان به اوراق بهادار متوسل می‌شوند. و در این میان اوراق بدهی و حقوق صاحبان سهام به دلیل مزایایی که ارائه می‌دهند بیشتر محبوبیت دارند.

سرمایه‌گذاران معمولا به این دلیل جذب اوراق مشارکت می‌شوند که جریان پرداختی را صرف نظر از نحوه عملکرد شرکت با نرخ سود مشخص قابل پرداخت در یک تاریخ خاص ارائه می‌دهند.

سهام شرکت‌ها هم از این جهت جذاب هستند که سرمایه گذاران در اکثر مسائل شرکت سهیم هستند، توزیع سود را دریافت می‌کنند، در مورد موضوعات مهم تجاری حق رای دارند و اگر سهام، اوراق قرضه یا سایر دارایی‌ها به خوبی عمل کنند، این فرصت را دارند که سود زیادی را دریافت کنند.

از طرف دیگر، اگر شرکت زیر مجموعه قرار گیرد، اوراق بهادار سهام پس از پرداخت بدهی، در درآمد حاصل از فروش دارایی هم سهیم است. از آنجایی که تجارت اوراق بهادار آسان است، معامله آنها در کل منجر به کارآمدتر شدن اقتصاد می‌شود.

نتیجه‌گیری

اوراق بهادار ابزاری برای سرمایه‌گذاری است که توسط دولت، شرکت‌ها یا سازمان‌های منتشر می‌شود که ارزش مالی و امکان تضمین مالکیت سود توزیع شده را نشان می‌دهند. بنابراین افراد یا سرمایه‌گذارانی که آگاهی کامل نسبت به انواع اوراق بهادار دارند معمولا در بازار سرمایه موفق‌تر عمل می‌کنند.

انواع اوراق بهادار در بازار بورس کدام است؟

همان طور که می‌دانید اسکناس‌ها دارای ارزش هستند و مردم از آن‌ها در مبادلات خود استفاده می‌کنند. در بازارهای مالی، اسناد کاغذی دیگری به نام اوراق بهادار وجود دارند که آن‌ها نیز ارزشمند هستند و قابلیت معامله دارند که به آن‌ها اوراق بهادار می‌گویند. اوراق بهادار یا Securities یک ابزار مالی دارای ارزش پولی است که قابلیت تبدیل شدن به پول نقد را دارد و فرد دارنده اوراق بهادار، دارای حق و حقوق مشخصی است.

اوراق بهادار به عنوان یکی از دارایی‌های غیر مشهود شناخته می‌شود. دارایی‌های غیر مشهود یعنی دارایی‌هایی که برخلاف ماشین و خانه قابل مشاهده نیستند. شناخت انواع اوراق بهادار به ما کمک می‌کند تا برنامه مشخص‌تری برای سرمایه خود داشته باشیم. در این نوشتار در خصوص انواع اوراق بهادار در بازار سرمایه خواهیم خواند.

چند مدل اوراق بهادار در بازار وجود دارد؟

اوراق بهادار می‌تواند نشان‌دهنده مالکیت در یک شرکت سهامی عام و یا رابطه طلبکاری با یک شرکت باشد. اوراق بهادار به صورت کلی به سه محور اوراق سهام، اوراق بدهی و اوراق مشتقه تقسیم می‌شود.

• اوراق سهام Equity Securities: نشان‌دهنده منافع مالکیتی سهامداران در یک نهاد یا شرکت و تعاونی است که به شکل سهام سرمایه تحقق پیدا می‌کند؛ به عبارت ساده‌تر، ورقه سهم نشان دهنده میزان مالکیت شخص در آن نهاد است. هر فرد به میزان سهامی که دارد، سهامدار شرکت محسوب می‌شود. سهام عادی، سهام ممتاز و سهام جایزه از انواع اوراق سهام به حساب می‌آیند.
• اوراق بدهی Debt Securities: اوراق بهادار بدهی نشان دهنده این موضوع است که صادرکننده این اوراق وام گرفته و باید آن را بازپرداخت کند. هدف از انتشار اوراق بدهی در بازار، تأمین نقدینگی برای بنگاه‌های اقتصادی است. نهادهای مالی با انتشار اوراق بدهی، منابع مالی مورد نیاز خود را جمع‌آوری کرده و در سررسیدهای مشخص، بدهی خود را بازپرداخت می‌نمایند. در این نوع اوراق، تاریخ، نرخ بهره و تاریخ سررسید یا تمدید تعیین شده است.
• اوراق مشتقه Derivative Securities: اوراق مشتقه از این رو مشتقه خوانده می‌شود که ارزش آن‌ها از برخی کالاها یا دارایی‌های پایه مشتق شده است. به عبارت دیگر، این اوراق به تنهایی ارزشی ندارند بلکه دارایی پایه آن‌ها دارای ارزش است.

اوراق سهام چه اوراقی است؟

با خریدن اوراق سهام، سهامدار یک شرکت شده و در سود و زیان و مسائل یک شرکت شریک خواهد شد.

اوراق سهام عادی: سهام عادی متداول‌ترین نوع اوراق قابل معامله در بازار بورس هستند. ارزش اسمی این اوراق در بازار بورس ایران، 1000 ریال است. پس از انتشار این اوراق در بازار ثانویه و انجام معاملات بر روی آن‌ها، عرضه و تقاضای بازار، قیمت اوراق را تعیین می‌کند. دارندگان اوراق بهادار عادی به صورت معمول سود اوراق بهادار خود را دریافت کرده و به هنگام فروش اوراق بهادار از مابه‌التفاوت قیمت خرید و قیمت روز سهام سود می‌کنند.

اوراق سهام ممتاز: اوراق ممتاز از لحاظ فنی در دسته‌بندی سهام قرار می‌گیرد. دارندگان این اوراق از دارندگان اوراق سهام عادی، از مزایای بیشتری مانند اولویت بالاتر در دریافت سود نقدی، دریافت سود ثابت و دریافت حق و حقوق زودتر از همه در هنگام انحلال شرکت، برخوردارند.

اوراق سهام جایزه: هنگامی که شرکتی سرمایه شرکت را افزایش می‌دهد می‌تواند از سهام جایزه برای افزایش سرمایه خود استفاده کند. این شرکت‌ها به میزان افزایش سرمایه به سهامداران خود سهام جایزه می‌دهند.

اوراق بدهی، اوراقی بر محور تعهد

اوراق بدهی به دو بخش اوراق بدهی دولتی و اوراق بدهی شرکتی تقسیم می‌شود که با توجه به نام آن‌ها دولت یا یک شرکت می‌تواند ناشر اوراق باشد. هر کدام از این اوراق شرایط خاص مانند سررسید اوراق، نرخ بهره و ریسک متفاوتی دارند

اوراق بدهی از آنجا برای سرمایه‌گذاران جذاب است که شرکت‌ها متعهد می‌شوند سود پولی را که از سرمایه‌گذاران قرض گرفته‌اند بعد از مدت مشخصی به آن‌ها پرداخت کنند.

برخی از انواع اوراق بدهی شامل اوراق قرضه، اوراق مشارکت و اوراق قرضه اسلامی می‌شود که در ادامه به طور جزئی به تعریف هر کدام از این اوراق می‌پردازیم.

اوراق قرضه: با خرید این اوراق پول خود را به فروشنده اوراق قرض می‌دهیم. فروشنده هم تضمین می‌کند در مدتی مشخص سود مشخصی را علاوه بر اصل پول بپردازد. با توجه به این تعریف این اوراق در بازارهای مالی اسلامی به این شکل وجود ندارد ولی جایگزین‌هایی براساس قوانین شریعت برای آن به وجود آمده است.

اوراق مشارکت: نهادهای دولتی و شرکت‌ها به منظور تأمین مالی برای طرح‌های توسعه یا پروژه‌های خود، این اوراق را در بازار عرضه کرده و سرمایه‌گذاران نیز نسبت به خرید آن‌ها اقدام می‌کنند.

اوراق قرضه اسلامی یا صکوک: همان طور که در بخش اوراق بدهی توضیح دادیم، دریافت سود یا بهره در دین اسلام، ربا محسوب می‌شود. به همین دلیل اوراق قرضه اسلامی یا صکوک ایجاد شده است تا با داشتن نرخ‌های بهره ثابت یا شناور، ربوی بودن اوراق قرضه را بر طرف نماید.

می‌توانید مقاله « اوراق بدهی چیست؟ » را نیز مطالعه کنید.

آشنایی با قراردادهای موجود در اوراق بهادار مشتقه

در قراردادهای مالی مبتنی بر اوراق بهادار مشتقه، دارایی پایه می‌تواند دارایی‌های مالی مانند سهام یا سایر اوراق بهادار، و یا کالای فیزیکی مانند طلا و زعفران باشد. اوراق بهادار مشتقه شامل قرارداد سلف، قرارداد آتی، قرارداد اختیار معامله و قراردادهای معاوضه می‌شود.

• قرارداد اختیار معامله: در این قرارداد، به فروشنده یا خریدار اختیارات خاصی داده می‌شود که بسته به نوع معامله می‌تواند متفاوت باشد. برای نمونه، در قرارداد اختیار خرید، خریدار اختیار خرید قرارداد براساس شرایط ذکر شده را دارد و فروشنده هم متعهد به اجرای قرارداد است.
• قرارداد آتی: در قراردادهای آتی، خریدار و فروشنده متعهد می‌شوند، کالای پایه قرارداد را در آینده با قیمت و میزان مشخص معامله کنند. این نوع قراردادها بیشتر در بازار بورس کالا وجود دارد.
• قرارداد سلف: در معاملات سلف، خریدار مبلغ خرید را در ابتدا پرداخت کرده ولی فروشنده ارزش یا کالا، آن را در آینده تحویل می‌دهد.
• قراردادهای معاوضه: در این نوع قراردادها، معامله یک دارایی و تعهد با دارایی یا تعهدی دیگر مورد توجه خواهد بود. البته این قرارداد در بازارهای مالی خیلی رسمی نیست و بیشتر در بازارهای خارج از بورس و غیررسمی مورد معامله قرار می‌گیرد.

برای مطالعه جزئیات بیشتر می‌توانید به مقاله « بازار مشتقه چیست؟ » مراجعه کنید.

اوراق بهادار ترکیبی چیست؟

نوع دیگری از اوراق بهادار نیز وجود دارد که با نام اوراق بهادار ترکیبی یا Hybrid Securities شناخته می‌شود و ترکیبی از اوراق سهام و اوراق بدهی با یکدیگر است. این اوراق به صورت همزمان برخی از مشخصه‌های اوراق سهام و اوراق بدهی را دارا است و شامل سه دسته گواهی سهام، اوراق قابل تبدیل و سهام ممتاز می‌شود.

1. گواهی سهام: گواهی سهام اختیاری است که شرکت به سهامداران خود برای خرید سهام در بازه زمانی مشخص و با قیمت مشخص را می‌دهد.
2. اوراق قابل تبدیل: اوراق قابل تبدیل، اوراق قرضه‌ای است که امکان تبدیل شده به سهام عادی شرکت صادرکننده را دارا است.
3. سهام ممتاز: در سهام ممتاز اولویت دریافت پرداخت بهره، سود یا بازده سهام برای سهامداران وجود دارد. سهام ممتاز ابزاری محبوب برای سرمایه‌دارانی است که به دنبال کسب درآمد هستند. سهام ممتاز به نوعی اوراق با درآمد ثابت خوانده می‌شود.

کلام آخر

ورود و فعالیت در بازار بورس در عین حالی که می‌تواند بسیار جذاب باشد، پیچیده نیز است. برای یک سرمایه‌گذاری موفق علاوه بر داشتن سرمایه، دانش کافی نیز لازم است. کمک گرفتن از نهادهای معتبری همچون کارگزاری بانک مسکن در انجام معاملات، کسب آموزش و اطلاعات، دریافت اخبار و بهره‌مندی از خدمات می‌تواند یکی از قدم‌های موفقیت در بازار بورس باشد.

معرفی انواع اوراق مالی در بازار سرمایه

در دنیای امروز تنها اسکناس‌‌ها نیستند که ارزش دارند، یک سری اسناد کاغذی دیگری هم هستند که ارزشمندند، از سفته گرفته تا اسناد ملکی و خودرو و انواع کالا. اوراق دیگری هم هستند که در بازار‌های مالی استفاده می‌شوند و ارزش مادی دارند. این اوراق با عنوان اوراق بهادار شناخته می‌شوند، در این مقاله در نظر داریم به نوضیحی از انواع اوراق بهادار بپردازیم.

اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار (Valeur mobilière) یک ابزار مالی قابل داد و ستد و مثلی (عوض دار) ای است که دارای ارزش مالی می‌باشد. اوراق بهادار به‌طور کلی به صورت زیر دسته‌بندی می‌شوند:

• اوراق بدهی مانند سند بدهی بانک، اوراق قرضه و سهام قرضه
• اوراق حقوق صاحبان سهام مانند سهام عادی و…
• ابزار‌های مشتقه مثل، قرار داد‌های آتی، اختیار معامله، پایاپای

شرکت یا بنگاهی که اوراق بهادار منتشر می‌کند، «منتشرکننده» نامیده می‌شود. ساختار قوانین کشور‌ها واجد شرایط بودن اوراق بهادار را تعیین می‌کنند. اوراق بهادار، می‌توانند به صورت گواهی صادر شوند، یا به‌طور عام‌تر بدون گواهی باشند و تنها در مدخلی الکترونیکی ثبت شده باشند. گواهی‌‌ها می‌توانند در وجه حامل باشند، به این معنا که حامل آن صاحب حقوق ورقه بهادار است، یا با نام باشند، که در این صورت تنها شخصی که اوراق به نام اوست صاحب حقوق است.

اوراق بهادار شامل سهام شرکت‌‌ها یا صندوق‌‌های سرمایه‌گذاری مشترک، اوراق قرضه منتشره شده توسط شرکت‌‌ها یا واسطه‌‌های دولتی، سهام با اختیار معامله یا هرنوع اختیار معامله دیگر، واحد‌های شراکت محدود و انواع مختلفی از ابزار‌های رسمی سرمایه‌گذاری است که قابل معامله و تعویض باشند.

اوراق بهادار همانگونه که از نامش پیداست، به اوراقی دلالت دارد که ارزش داشته باشند. به عبارتی اوراق بهادار نوعی ابزار مالی محسوب می‌شوند که حقوقی مالی برای مالک خود ایجاد می‌کنند.

این اوراق یا موقعیت و مالکیت یک نفر را در شرکت‌‌های بورسی نشان می‌دهند که به نام سهام شناخته می‌شوند؛ یا نشان دهنده نوعی طلب‌کاری از یک نهاد دولتی یا شرکت هستند که در این صورت اوراق مشارکت نام می‌گیرند.

انواع اوراق

• سهام عادی
• سهام ممتاز
• حق تقدم
• سهام جایزه مشتقات (Derivatives)
• اختیار معامله (Option)
• قرارداد آتی (Future)
• اوراق مشارکت

سهام عادی

رایج‌ترین اوراق بهادار در بازار ایران به شمار می‌رود. سهام عادی توسط شرکت‌‌ها منتشر می‌گردد و از ارزش اسمی برخوردار است (در کشور ایران 1000 ریال است). تعداد سهامی که از سوی یک شرکت منتشر می‌گردد برابر با سرمایه ثبت شده شرکت تقسیم بر ارزش اسمی 500 هزار سهم دارد. شرکت‌‌های پذیرفته شده در بورس از طریق عرضه اولیه، سهام خود را به فروش می‌رسانند.

لازم به ذکر است که سرمایه شرکت با ارزش آن برابر نیست. سهام داران شرکت به نسبت تعداد سهام عادی خود مالک شرکت هستند بدین ترتیب اگر کسی 1 میلیون سهم از 10 میلیون سهم یک شرکت را داشته باشد مالک 10 درصد شرکت است. در کشور ایران براساس قانون بورس آن دارای محدودیت‌‌هایی در مورد سقف مالکیت شرکت توسط افراد حقیقی و حقوقی است.

از ویژگی‌‌های سهام عادی می‌توان به حق مالکلیت، مسئولیت محدود سهام انواع اوراق قرضه داران، حق رأی و کنترل شرکت و حق تقدم در خرید سهام جدید اشاره کرد. در دیگر کشور‌های جهان شرکت می‌تواند سهام عادی منتشر کند اما آن را به فروش نرساند. همچنین می‌تواند سهام خود را بازخرید نماید. از طرف دیگر رابطه مستقیمی بین تعداد سهام منتشر شده و سرمایه ثبت شده شرکت وجود ندارد که البته تمامی این موارد براساس قوانین ایران ممنوع است.

سهام ممتاز

این سهام نوعی سهم است که سود انواع اوراق قرضه مشخصی دارد. برای نمونه سهام ممتازی که 10 درصد سود دارد و ارزش آن 1000 ریال است در آخر سال مالی 100 ریال سود دریافت می‌نماید. همچنین سهام ممتاز در پرداخت سود نسبت به سهام عادی اولویت دارد و پس از پرداخت سود سهام ممتاز، سهام عادی سود دریافت می‌کنند. سهام ممتاز در مجمع عمومی شرکت معمولا دارای حق رأی نیست.

حق تقدم

شرکت‌‌های بورسی قادرند به منظور توسعه فعالیت‌‌های خود سرمایه خویش را افزایش دهند این افزایش سرمایه به روش‌‌های متفاوتی قابل انجام است. یکی از این روش‌‌ها افزایش سرمایه از محل آورده نقدی است که با انتشار حق تقدم صورت می‌گیرد. در روش افزایش سرمایه از محل آورده نقدی شرکت به میزان درصد افزایش سرمایه، گواهینامه حق تقدم منتشر کرده و آن‌‌ها را به سهام داران خود عرضه می‌کند.

سهام جایزه

یکی دیگر از روش‌‌های افزایش سرمایه، انتشار سهام جایزه است. در این روش شرکت اندوخته نقدی خود طی سال‌‌های گذشته کسب کرده به سرمایه تبدیل می‌کند و بدین ترتیب نیازی نیست سهام داران مبلغی پرداخت نمایند.

صکوک جمع کلمه “صک” و به معنای اسناد است که این لغت در فارسی مترادف چک در نظر گرفته می‌شود.صکوک، به اوراق بهادار با ارزش مالی یکسان و قابل معامله در بازار‌‌های مالی گفته می‌شود که بر پایه یکی از قرارداد‌‌های مورد تایید متون اسلامی طراحی شده‌ باشد. دارندگان این اوراق، به صورت مشاع مالک یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌‌ها و منافع حاصل از آن‌‌ها هستند. در واقع صکوک یک ابزار نوین مالی می‌باشد که در کشور‌‌های اسلامی جایگزین اوراق قرضه می‌باشد و بر پایه دارایی با درآمد ثابت یا متغیر در بازار‌‌های ثانویه قابل معامله می‌باشند.

نکته: اوراق صکوک خودشان دارای ارزش می‌باشند و نمی‌توانند بر اساس فعالیت‌‌های سفته بازی باشند.

به عبارتی دیگر؛ این اوراق، اوراق قرضه اسلامی است که طراحی آن بر اساس موازین شرعی صورت گرفته است. پرداخت بهره این اوراق بر اساس اوراق قرضه غربی نیست. ناشران این اوراق یک گواهی به سرمایه گذاران می‌فروشند. پس از آن با قیمت مشخصی دوباره از خریداران اجاره می‌نماید. فروشنده این اوراق تعهد می‌کند که در تاریخ مشخصی اوراق را با قیمت مشخصی از خریداران بازخرید نماید. ناشر این اوراق باید ارتباط واضحی بین بازده و وجه نقد ناشی از فعالیت‌‌ها با دارایی خریداری شده ایجاد نماید در واقع بایستی تأمین مالی مبتنی بر دارایی مشهود باشد.

مشتقات (Derivatives)

این اوراق، اوراق بهاداری هستند که ارزش ذاتی ندارند و ارزش این اوراق براساس دارایی اصلی دیگر تعیین می‌شود. در واقع بر اساس یک دارایی اصلی اوراق بهاداری فرعی ایجاد می‌گردد. با وجود این‌که اوراق بهادار مشتقات دارای ارزش ذاتی نیستند اما همچون یک اوراق بهادار مستقل در بورس مورد معامله قرار می‌گیرند. ابزار مشتقه بسیار زیادی در بازار‌های بین الملل موجود است ولی مهم‌ترین آن‌‌ها در ایران قرارداد آتی و اختیار معامله هستند.

قرار داد آتی (Future)

قرارداد آتی یکی از ابزار مشتقه است که کاربرد آن در بازار کالا، شاخص و ارز است. در قرارداد آتی طرفین معامله قرار می‌گذارند در زمان مشخصی به طور مثال سه ماه آینده و با قیمت مشخصی ابزار مورد معامله که شامل کالا یا ابزار‌های مالی می‌شوند را معامله نمایند. برخلاف نوع دیگر مشتقه یعنی اختیار معامله، تعهدی وجود ندارد. این قرارداد‌ها معمولاً به تحویل فیزیکی کالا منجر نمی‌گردد و تسویه به صورت نقدی است.

اختیار معامله (option)

نوعی اوراق بهادار است که در بازار بورس ایران یافت نمی‌شود. اوراق اختیار معامله شامل دو نوع کلی است: اختیار خرید (Call) و اختیار فروش (Put). این قرارداد‌ها نوعی حق را شامل می‌شوند که می‌توان در صورت لزوم از آن‌‌ها استفاده کرد. خریدار در قرارداد اختیار خرید، حق خرید اوراق بهاداری را در زمان مشخصی می‌خرد، در اختیار فروش نیز به همین شکل است.

اوراق مشارکت

این روش برای تأمین مالی پروژه‌‌های شرکت به کار می‌رود. شرکت پس از تدوین برنامه و گرفتن مجوز‌های لازم نسبت به انتشار و فروش اوراق مشارکت می‌نماید. این اوراق مانند سهام ممتاز نرخ سود اسمی دارند که در موعد‌های مشخص به خریداران پرداخت می‌گردد. این اوراق دارای تاریخ سررسید هستند که در آن تاریخ مبلغ اولیه اوراق مشارکت یعنی مبلغ درج شده روی این اوراق به مالک آن پرداخت می‌گردد. برخی از اوراق مشارکت قابلیت تبدیل به سهم در تاریخ سررسید دارند. در کشور‌های دیگر اوراق مشارکت به اوراق قرضه مشهور است و انواع متنوع‌تری دارد.

نگارش: ساناز یوسفی

به منظور کسب اطلاعات بیشتر، مطالعه مقاله مدل بلک شولز را به شما عزیزان پیشنهاد می نماییم.

اوراق قرضه چیست؟

اوراق قرضه (Bond)، یک نوع سرمایه‌گذاری است که سرمایه‌گذار به شخص حقوقی یا نهادی (شرکتی یا دولتی) پول قرض می‌دهد و طرف مقابل که همان قرض‌گیرنده است، متعهد می‌شود تا وجه یا اعتبار مورد نظر را در بازه زمانی مشخص و با پرداخت سود دوره‌ای ثابت بازپرداخت نماید. اوراق قرضه و یا اوراق با درآمد ثابت، به منظور تأمین مالی پروژه‌ها و فعالیت‌های دولتی و شهری مانند شهرداری‌ها و دولت‌های داخلی و خارجی، انتشار می‌یابند. توجه به این نکته مهم است که ناشر اوراق با درآمد ثابت، صرفأ به دلیل تأمین مالی مورد نیاز خود، این اوراق را منتشر نمی‌کند، بلکه ممکن است برای شرکت و یا سازمان دیگری (بانی) اقدام به انتشار این اوراق نماید. بنابراین می‌توان بیان کرد که لزومأ ناشر، بانی نخواهد بود. انتشار اوراق با درآمد ثابت، به جهت تأمین مالی مورد نیاز شرکت‌ها، انتخاب مناسب‌تری نسبت به فروش سهام شرکت است. زیرا دارندگان اوراق با درآمد ثابت بر خلاف سهامداران، صاحبان شرکت محسوب نمی‌شوند و به همین دلیل حق دخالت در امور شرکت را نخواهند داشت.

در واقع می‌توان بیان کرد که دارندگان این اوراق، طلبکاران شرکت به حساب می‌آیند و اما زمانی که شما خرید اوراق با درآمد ثابت را به عنوان راهی برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنید، به شرکت صادرکننده اوراق، پول قرض می‌دهید. و در مقابل شرکت متعهد می‌شود تا در طول مدت وام، به شما بهره بپردازد. و البته مقدار و دوره پرداخت بهره به شرایط اوراق منتشره بستگی خواهد داشت. هر چه این اوراق بلندمدت‌تر باشد، بهره دریافتی بالاتر خواهد بود. پرداخت بهره اوراق با درآمد ثابت، به صورت ماهانه، سه ماهه، نیم‌ساله و سالانه است. و زمانی که این اوراق به موعد سررسید خود برسد، صادرکننده اصل پول را بازپرداخت می‌کند. بنابراین خرید اوراق با درآمد ثابت مانند خرید سهام، یک نوع سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. با این تفاوت که با خرید سهام، شما مالکیت بخشی از شرکت را به خود اختصاص می‌دهید و بازدهی سرمایه‌گذاری شما به میزان سودی که شرکت کسب می‌کند، بستگی دارد و دقیقأ به همین دلیل است که خرید سهام، پرریسک‌تر و پرنوسان‌تر است. اما Bond، به طور معمول نرخ بهره ثابت دارند و به همین دلیل، ریسک کم‌تری را به خود اختصاص می‌دهند. نکته دیگری که در رابطه با اوراق با درآمد ثابت باید بدانید این است که، این اوراق قابل مبادله هستند و اگر شخصی اوراق با درآمد ثابت خود را کم‌تر از مقدار اسمی‌اش به فروش برساند، گفته می‌شود فروش با تنزیل صورت گرفته است و اگر بالاتر از مقدار اسمی‌اش به فروش برساند، بیان می‌شود که اوراق با صرف به فروش رفته است.

انواع اوراق قرضه با درآمد ثابت:

۱- اوراق قرضه دولتی:

دولت‌ها با هدف تأمین مالی برنامه‌ها، پرداخت لیست حقوق و به خصوص پرداخت صورت‌حساب‌ها اوراق با درآمد ثابت صادر می‌کنند. این نوع از اوراق در کشورهای باثباتی مثل آمریکا، جزو امن‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها شناخته می‌شود. اما در طرف دیگر در کشورهای در حال توسعه، ریسک بالاتری دارند.

۲- اوراق قرضه شهرداری:

این اوراق با هدف تأمین مالی عملیات‌ها یا پرداخت هزینه پروژه‌ها، توسط شهرها، کشورها و مناطق مختلف صادر می‌شوند. شهرداری‌ها معمولأ زمانی به صدور اوراق با درآمد ثابت اقدام می‌کنند که به پولی بیش‌تر از پول حاصل از جمع‌آوری مالیات‌ها احتیاج داشته باشند. و به جهت اجرای پروژه‌هایی مانند ساخت بیمارستان، مدرسه، نیروگاه، خیابان، دفاتر اداری، فرودگاه، پل و… این اوراق را منتشر می‌کنند و از مردم وام می‌گیرند.

۳- اوراق قرضه شرکتی:

این دسته از اوراق، به جهت توسعه کسب و کار و تأمین هزینه‌های مربوط به آن صادر می‌شود. اما ریسک بیش‌تر و البته سود و تنوع بیش‌تری به نسبت اوراق دولتی دارند.

تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت

اوراق مشارکت، تفاوت زیادی با اوراق درآمد ثابت ندارد. در واقع اوراق مشارکت، نوعی اوراق بدهی است که در ایران توسط دولت، شهرداری‌ها، شرکت‌های دولتی و خصوصی و برای تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی، تولیدی و خدماتی منتشر می‌شود. این در حالی است که در Bond هیچ محدودیتی خاصی برای صادرکننده و تأمین مالی اهداف مورد نظر او، وجود ندارد. برای مشاهده لیست اوراق مشارکت منتشرشده در ایران، مراحل زیر را باید طی کنید: