مثالی برای شاخص کل بورس

مثالی برای شاخص کل بورس

ایسنا- در حالی که مسوولان بازار سرمایه، افزایش 6 هزار واحدی شاخص کل بورس در 6 ماه اول سال 89 را جشن می گیرند، برخی فعالان بازار سرمایه معتقدند که مدل جدید شاخص که به عنوان شاخص کل بورس از اواخر سال 87 طراحی و مورد محاسبه قرار گرفته است به این منظور است که نماگرهای بورس تهران را همواره در مدار صعودی نمایش دهد و از سقوط پی در پی آن جلوگیری کند، بنابراین این شاخص بیانگر واقعیت بازار نیست.

شاخص، یک معیار آماری است که تغییر حرکت و جهت اقتصاد یا بازار سهام را نشان می دهد که درصورت آن، حاصل جمع ارزش بازار شرکت های بورسی بوده و در مخرج آن عدد پایه شاخص قرار دارد. بر این اساس یکی از مهمترین معیارهای ارزیابی عملکرد سرمایه گذاری در بورس و حتی سرمایه گذاری های غیر مالی، شاخص های بورس به خصوص شاخص کل بورس است.

برخی از خدمات سایت، از جمله مشاهده متن مطالب سال‌های گذشته روزنامه‌های عضو، تنها به مشترکان سایت ارایه می‌شود.
شما می‌توانید به یکی از روش‌های زیر مشترک شوید:

در سایت عضو شوید و هزینه اشتراک یک‌ساله سایت به مبلغ 700,000ريال را پرداخت کنید.
همزمان با برقراری دوره اشتراک بسته دانلود 100 مطلب از مجلات عضو و دسترسی نامحدود به مطالب روزنامه‌ها نیز برای شما فعال خواهد شد!
پرداخت از طریق درگاه بانکی معتبر با هریک از کارت‌های بانکی ایرانی انجام خواهد شد.
پرداخت با کارت‌های اعتباری بین‌المللی از طریق PayPal نیز برای کاربران خارج از کشور امکان‌پذیر است.

به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی همه کاربران به متن مطالب خریداری نمایند!

تعریف ارزش بازار بورس به زبان ساده! با مثال.

یکی از مهم‌ترین مفاهیم بازار سرمایه، ارزش بازار بورس یا سهام ( Market Capitalization ) است. با دانستن ارزش بازار سهام، به‌راحتی می‌توانید شرکت‌ها را با یکدیگر مقایسه کنید و ارزندگی آن‌ها را از همین طریق متوجه شوید. علاوه بر این، ارزش بازار سهام، تأثیر سهم‌ها بر شاخص کل بورس را نمایان می‌کند و می‌تواند به راحتی شاخص کل را سبز یا قرمز کند.

مفاهیم مهم و کلیدی در بازار سرمایه یا بازار بورس تهران وجود دارند. اگر قصد دارید که در این بازارها فعالیت داشته باشید، باید تعدادی از مفاهیم کلیدی را فرا بگیرید.

ارزش بازار سهام ( Market Capitalization ) چیست؟

ارزش بازار سهام، در واقع از ضرب کردن تعداد سهام یک شرکت که در بورس فعالیت دارد در قیمت فعلی سهام به دست می‌آید و از این طریق می‌توانید به راحتی متوجه شوید که سهام مورد نظر شما ارزش خرید دارد یا خیر. توجه کنید که ارزش بازار سهام، جزو تحلیل بنیادی سهام در نظر گرفته می‌شود و ارتباطی با تحلیل تکنیکال ندارد.
از گذشته تاکنون، بیشتر کسانی که به تحلیل بنیادی توجه می‌کنند، در گام اول ارزش بازار بورس یا سهام را در حبابی بودن یا نبودن آن مورد بحث قرار می‌دهد.

نحوه بررسی ارزش بازار

پس از آن که به‌طور کلی متوجه شدید که ارزش بازار چیست؟ باید به بررسی ارزش بازار سهام در بورس تهران بپردازیم. در گام اول، باید به سایت بورس اوراق بهادار تهران به نشانی tsetms.com مراجعه کنید. در این بخش، آیکون‌های زیادی از جمله شاخص کل، ارزش بازار بورس و ارزش معاملات در مقابل شما قرار می‌گیرد. شما اگر قصد این را داشته باشید که ارزش بازار بورس که جمع کل ارزش بازار سهم‌های بازار است را بدانید، این گزینه در صفحه اصلی این سایت قابل مشاهده است.

همچنین اگر قصد این را داشته باشید که ارزش بازار هر سهامی را به‌صورت جداگانه بررسی کنید، باید در قسمت ذره‌بین یا جستجو نام نماد مورد نظر خود را وارد کنید. با وارد شدن مثالی برای شاخص کل بورس به صفحه اصلی هر نماد، بخش‌های زیادی در مقابل شما قرار می‌گیرد که مهم‌ترین آن، ارزش بازار است. در تصویر زیر، سهام شرکت هلدینگ پخش دارو با نماد "وپخش"، قابل مشاهده است که ارزش بازاری آن در حدود ۵۳۴۰ میلیارد تومان است.
نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد، این است که در کنار ارزش معاملات هر سهم، حروف B یا M، درج شده است. در واقع، منظور از M، میلیون ریال و منظور از B، میلیارد ریال است. علاوه بر این، اگر این عدد خیلی بزرگ بود یا نتوانستید رقم رقیق را محاسبه کنید، موس را روی عدد ارزش بازار سهام ببرید. پس از چند ثانیه، رقم دقیق ظاهر خواهد شد. توجه کنید که این اعداد به ریال است و به اشتباه، واحد تومان در نظر نگیرید.

تأثیر ارزش بازار در رشد و نزول سهام

ارزش بازار، فاکتور مهمی در تحلیل بنیادی است که می‌تواند به تنهایی موجب شود تا افراد زیادی به سهام یک شرکت جذب یا از آن فراری شوند. در گذشته به دلیل اینکه عمق بازار بورس تهران بسیار کم بود، افراد قادر بودند تا به‌صورت گروهی اقدام به خرید سهم‌های با ارزش پایین کنند و به شدت آن‌ها را بالا ببرند تا وارد حباب مثبت شود. در این حالت امکان دست‌کاری سهام شرکت‌های با ارزش پایین بسیار محتمل است.
از طرف دیگر سهام شرکت‌هایی که دارای بیشترین ارزش معاملات در بازار بورس تهران هستند، عمق بالایی دارند و هر پول هوشمندی، قادر نخواهد بود تا منجر به ریزش یا رشد زیاد این‌گونه سهم‌ها شود.

پس در زمان‌هایی که پول درشت در بازار نیست، سهم‌های با ارزش بازار بالا، به اصطلاح لاک پشتی حرکت می‌کنند و نمی‌توانند سود زیادی به شما دهند. از طرف دیگر نیز سهام شرکت‌های با ارزش معاملات پایین بسیار تیز هستند و رشد و نزول بالایی را تجربه می‌کنند. پس می‌توان نتیجه رفت که ارزش بازار سهام خیلی کم و زیاد در مجموع خیلی مناسب نیست و باید به دنبال سهام شرکت‌هایی بود که در میانه این اعداد قرار می‌گیرند.

مقایسه ارزش بازار سهام و ارزش ذاتی شرکت

یکی از مهم‌ترین روش‌هایی که بتوان به تحلیل بنیادی سهام یک شرکت پرداخت، مقایسه ارزش بازار سهام و ارزش ذاتی شرکت است. در برخی موارد، بسیاری از افراد تنها ارزش بازار را در نظر می‌گیرند و مقایسه میان این فاکتور بنیادی و سایر موارد انجام نمی‌دهند. در همین زمینه باید گفت که اگر این مقایسه صورت نگیرد، نتیجه غلطی را در پی خواهد داشت و منجر به ضرر در معامله خواهد شد.
در محاسبه ارزش ذاتی شرکت، حتماً نکات مرتبط با آن را در نظر بگیرید. لازم به ذکر است که ارزش بازار سهام اگر به ارزش ذاتی نزدیک‌تر باشد یا از آن کمتر باشد به معنای حباب منفی است. در این صورت کسانی که تحلیل بنیادی انجام می‌دهند، اقدام به خرید چنین سهم‌هایی خواهند کرد.

مقایسه ارزش بازار سهام و فروش سالانه شرکت

فاکتور دیگری که در این زمینه مهم است، مقایسه ارزش بازار سهام با فروش سالانه شرکت است. این نسبت بسیار شبیه به نسبت قیمت سهم به فروش ماهانه است. در واقع این نسبت هر چه به عدد ۱ نزدیکتر باشد و کوچک‌تر باشد، نشان‌دهنده مسیر سودآوری شرکت است. به‌طور مثال در خرداد سال ۱۴۰۰، ارزش بازار سهام فملی در حدود ۲۴۲۰۰۰ میلیارد تومان است و همچنین فروش ۱۲ ماهه سال ۹۹ نیز در حدود ۴۲۰۰۰ میلیارد تومان بوده است. با تقسیم ارزش بازار به فروش سالانه شرکت، عدد ۵.۷ به دست می‌آید. نتیجه می‌گیریم که این عدد به ۱ نزدیک نیست و پس سهام این شرکت در حال حاضر خیلی جذاب برای خرید نیست.
در همین گروه نیز، سهام ارفع با ارزش بازار ۱۵۶۰۰ میلیارد تومان و میزان فروش سالانه ۶۹۰۰ میلیارد تومان قرار دارد. با تقسیم ارزش بازار این سهام به فروش دوازده ماهه شرکت، می‌توان نتیجه گرفت که نسبت این عدد ۲.۳ است که به نسبت سهام فملی، بسیار ارزنده‌تر است و می‌توان به خرید آن فکر کرد.

مقایسه ارزش بازار و جمع حقوق صاحبان شرکت

توجه کنید اگر سهام شرکت گروه سرمایه‌گذاری یا واسطه‌گری‌های مالی مثالی برای شاخص کل بورس را بخواهید در نظر بگیرید، به جای فروش سالانه، باید جمع حقوق صاحبان شرکت را با ارزش بازاری مقایسه کنید. زیرا سهام شرکت‌ های سرمایه‌گذاری فروش ماهانه یا سالانه‌ای را ندارند و در نهایت تراز سالانه آن‌ها باید در نظر گرفته شود.

در این حالت، با مراجعه به سایت کدال به نشانی codal.ir تراز سالیانه شرکت مورد نظر خود را در نظر بگیرید و با مقایسه به ارزش بازار، اگر این اعداد هرچقدر به هم نزدیک‌تر باشد یا اینکه ارزش بازار سهام از جمع حقوق صاحبان سهام کمتر باشد، می‌توانید سهام این شرکت را خریداری کنید.

تأثیر ارزش بازار سهام بر شاخص کل

با توجه به آنچه در ابتدا گفته شد، سهام شرکت‌های با ارزش بازار بالا، تأثیر زیادی بر شاخص کل دارند و موجب منفی یا مثبت شدن آن می‌شوند. به‌صورت کلی، الگوریتم شاخص کل به‌گونه‌ای بنا شده است که اگر به‌طور مثال: ۱۰ سهم با ارزش بازار کوچک ( Small Cap )، صف خرید باشند اما سهام شستا یا فملی صف فروش باشد، موجب منفی شدن شاخص کل خواهد شد.
این نشان دهنده این است که در زمان‌هایی که شاخص کل قصد رشد را داشته باشد، باید سهام با ارزش بازار بالا مانند: فملی، شستا، رمپنا و ومعادن را خریداری کرد و اگر شاخص هم وزن قصد رشد را داشته باشد باید سهم با ارزش بازار کوچک ( Small Cap ) مانند: کلوند، کیمیا و دعبید را خریداری کنید.

یکی از مهم‌ترین مفاهیم بازار سرمایه، ارزش بازار بورس یا سهام ( Market Capitalization ) است. ارزش بازار سهام، در واقع از ضرب کردن تعداد سهام یک شرکت که در بورس فعالیت دارد در قیمت فعلی سهام به دست می‌آید. بیشتر افرادی که به تحلیل بنیادی توجه می‌کنند، در گام اول، ارزش بازار بورس یا سهام را در حبابی بودن یا نبودن سهام مورد بحث قرار می‌دهد. همچنین برای اینکه بتوانید از قابلیت‌های ارزش بازار بورس بیشتر استفاده کنید، باید این فاکتور را با ارزش ذاتی و فروش سالانه شرکت مقایسه کنید.

شاخص بورس | آشنایی با انواع شاخص‌های بورس و کاربرد آنها در بازار بورس

پیش از توضیح شاخص بورس باید با بازار بورس آشنا باشیم. بازار بورس همچون مرکزی است که بین سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران ایجاد ارتباط می‌کند. ریشه بورس به دورانی بازمی‌گردد که تاجران و بازرگانان برای کمتر آسیب دیدن از ضررهای مالی، افرادی را به عنوان سرمایه‌گذار انتخاب کردند که در سود و ضرر با آنها شریک باشند.

رفته رفته با گسترش فعالیت‌های تجاری و شرکت‌های سهامی نیاز به مرکزی ملی احساس شد که اطلاعات سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران در آن گردآوری و مدیریت شود. اولین مرکز بورس در قرن 17 میلادی در هلند تاسیس شد و تشکیل بورس در ایران به سال‌های 1345 و 1346 برمی‌گردد. بورس در معنای ساده و امروزی بازاری است برای تبادل سهام شرکت‌های مختلف بین خریدار سهام و فروشنده آن.

فهرست عناوین مقاله

شاخص چیست؟

واژه شاخص در زبان فارسی به معنای عددی میانگین است که ارزش مجموعه‌ای از اقلام مرتبط را بر اساس درصدی از همان عدد میانگین در فاصله زمانی دو تاریخ بیان می‌کند. به کمک شاخص می‌توانیم تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغیر را در یک بازه زمانی مشخص کنیم.

شاخص بورس چیست؟

شاخص بورس نشان‌دهنده وضعیت کلی بازار بورس است. شاخص بورس نوسانات متغیرهای این بازار و میزان رشد یا افت ارزش سهام شرکت‌ها را مشخص می‌کند. البته باید به یاد داشته باشیم که شاخص‌های بورس، همگی به صورت میانگین هستند و ممکن است در روزی که یکی از شاخص‌ها افت کرده است، ارزش یکی از سهام‌ها بالا رفته باشد.

آشنایی با انواع شاخص‌های بورس

برای درک نوسانات قیمت در بازار اوراق بهادار شاخص‌های گوناگونی وجود دارد که متغیرهای هر یک از آنها با دیگری تفاوت دارد. این شاخص‌ها کمک می‌کنند تا نوسانات را از منظرهای گوناگونی مورد بررسی قرار دهیم. آشنایی با انواع شاخص‌های بورس به سرمایه‌گذاران، خریداران و فروشندگان سهام کمک می‌کند تا تصمیمات درستی را برای مدیریت سرمایه خود در بازار بورس اتخاذ کنند.

شاخص کل بورس

شاخص کل بورس پرکاربردترین شاخص در بازار بورس است. این شاخص همان شاخصی است که تغییرات آن بلافاصله در اخبار رسانه‌های گوناگون منعکس می‌شود. شاخص کل بورس عموما نشان‌دهنده میزان بازدهی کل سرمایه‌گذاران در بورس است.

شاخص کل بورس هم تغییرات قیمت سهام و هم سود سالیانه شرکت‌ها را محاسبه می‌کند. آنچه در شاخص کل بورس از اهمیت بیشتر برخوردار است، میزان تغییرات آن است نه عدد آن. همچنین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های بزرگ، اثر بیشتری بر روی تغییرات شاخص کل بورس دارد.

اگرچه شاخص کل بورس، روند عمومی تغییرات قیمت را نشان ‌می‌دهد اما خریداران و فروشندگان سهام نباید برای تصمیم‌گیری فقط به این شاخص اتکا کنند. به همین دلیل باید با همه انواع شاخص‌های بورس در این بازار آشنا باشیم.

شاخص کل هم‌وزن

برای رفع مشکل تاثیر بیشتر نوسانات سهام شرکت‌های بزرگ بر نوسانات شاخص کل بورس، شاخص هم‌وزن تعریف شده است. در شاخص هم‌وزن تمامی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار بورس با وزنی برابر محاسبه می‌شوند. به این ترتیب نمایی کلی از تغییرات سهام شرکت‌های کوچک و بزرگ در بازار بورس به دست می‌آید. در این شاخص بورس، رشد یا افت قیمت سهام شرکت‌های کوچک، درست به اندازه نوسانات قیمت سهام شرکت‌های بزرگ اثر دارد.

از ویژگی‌های شاخص هم‌وزن این است که دستکاری آن کار دشواری است و با حمایت از چند سهم یا نوسانات سهام چند شرکت بزرگ نمی‌توان بر آن اثر چندانی داشت. به همین دلیل بعضی از تحلیلگران بازار سرمایه، شاخص کل هم‌وزن را گزینه‌ای مناسب‌تر از شاخص کل بورس می‌دانند.

شاخص قیمت

شاخص قیمت، نوعی شاخص بورس است که فقط بر نوسانات قیمت سهام شرکت‌ها تمرکز دارد. پیشتر در مورد شاخص کل بورس گفتیم که محاسبه آن بر اساس دو متغیر یعنی تغییر قیمت سهام شرکت‌ها و نیز میزان سود شرکت‌ها است. اما در شاخص قیمت فقط با متغیر تغییر قیمت سهام شرکت‌ها روبرو هستیم.

شاخص قیمت، روند عمومی تغییرات قیمت سهام را نشان می‌دهد و شاخصی مناسب برای کسانی است که می‌خواهند در کوتاه‌مدت با خرید یا فروش سهام، به سود مورد نظر خود دست یابند. اگر شاخص قیمت بورس در یک بازه زمانی 10 درصد رشد را نشان بدهد، به این معناست که سطح عمومی قیمت‌ها طی این مدت مشخص، 10 درصد رشد کرده است.

شاخص آزاد شناور

شاخص آزاد شناور (Free Float Index) یک شاخص بورس است که مبنای محاسبه آن سهام آزاد شناور شرکت‌های حاضر در بازار بورس است. سهام آزاد شناور بخشی از سهام شرکت‌های سهامی است که دارندگان آن آماده عرضه و فروش آن بخش از سهام هستند و انتظار می‌رود این بخش از سهام در آینده‌ای نزدیک قابل معامله باشد.

در تعریف دیگری برای روشن‌شدن معنای سهام آزاد شناور باید به نقش سهامداران اصلی شرکت‌ها در بازار بورس اشاره کنیم. به طور معمول برخی از افراد یا شرکت‌های حقیق یا حقوقی، مالکان اصلی سهام شرکت‌های سهامی هستند.

وقتی یک شرکت یا شخص حقیقی یا حقوقی درصد بالایی از سهام یک شرکت را در اختیار داشته باشد، سهامدار اصلی آن محسوب می‌شود. سهام این سهامداران عموما جزو سهامی که به صورت فعال در بازار بورس معامله می‌شود، به حساب نمی‌آید و به آن سهام آزاد شناور می‌گویند. سهام آزاد شناور به درصدی از سهام شرکت‌ها می‌گویند که نزد سرمایه‌گذاران قرار دارد و قابلیت فروش مجدد در آینده نزدیک دارد.

محاسبه شاخص آزاد شناور مانند محاسبه شاخص کل بورس است. در محاسبه شاخص آزاد شناور در وزن‌دهی شرکت‌های حاضر در بورس، به جای کل سهام منتشر شده، از سهام شناور آزاد شرکت‌ها استفاده می‌شود. هدف از تعریف شاخص آزاد شناور پیگیری رفتار قسمتی از بازار بورس است که قدرت نقد‌شوندگی بالایی دارد.

شاخص بازار اول و بازار دوم

هر شاخص بورس نشان‌دهنده رفتار کلی یا بخشی از بازار بورس است. شاخص بازار اول و شاخص بازار دوم از جمله شاخص‌هایی هستند که به رفتار ناحیه‌ای و بخش‌بندی‌شده در بورس اشاره دارد.

کارشناسان بورس برای دسته‌بندی شرکت‌ها از متغیرهای گوناگونی بهره می‌برند. بعضی از متغیرهای مهم در این زمینه عبارتند از: میزان سرمایه، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری و میزان سهام شناور آزاد. بر این مبنا کارشناسان، شرکت‌های حاضر در بورس را به دو دسته بازار اول و بازار دوم تقسیم کرده‌اند.

بازار اول آن دسته از شرکت‌ها هستند که از لحاظ سهام و معاملات سهام در موقعیت بهتری قرار دارند. این گروه، خود به دو دسته تابلوی اصلی و تابلوی فرعی تقسیم شده است. بازار دوم آن دسته از شرکت‌ها هستند که در موقعیت پایین‌تری قرار دارند. بنابراین شاخص بازار اول به نوسانات بازار سهام شرکت‌های بازار اول و شاخص بازار دوم به نوسانات بازار سهام شرکت‌های بازار دوم اختصاص دارد.

این تقسیم‌بندی به ویژه می‌تواند مناسب خریدارانی باشد که به نوسانات سهام‌شان با توجه به بازاری که شرکت سهام مورد نظر در آن قرار دارد توجه می‌کنند.

شاخص 50 شرکت برتر

سازمان بورس اوراق بهادار هر سه ماه یکبار فهرستی ارائه می‌کند که در آن نام 50 شرکت برتر بورس معرفی می‌شود. رتبه شرکت‌ها در این فهرست بر اساس میزان نقدشوندگی سهام شرکت‌ها محاسبه می‌شود. منظور از میزان نقدشوندگی سرعت و سهولت معاملات سهام این شرکت‌ها است. بنابراین شاخص بورس، ابتدا میانگین نوسانات قیمت سهام این شرکت‌ها بر اساس میزان سهام و سودآوری شرکت‌ها محاسبه می‌شود و آن را شاخص 50 شرکت برتر یا فعال می‌نامند.

تنها تفاوت شاخص 50 شرکت برتر با شاخص کل بورس در این است که در شاخص اول فقط 50 شرکت برتر در نظر گرفته می‌شوند اما در شاخص کل، تمامی شرکت‌های حاضر در بورس لحاظ می‌شوند.

شاخص 30 شرکت بزرگ

شاخص 30 شرکت بزرگ یک شاخص بورس است که مبنای 30 شرکتی باشد که ارزش روز سهام بیشتری دارند. رتبه شرکت‌ها بر اساس ارزش روز یک شرکت در سایت سازمان بورس ثبت می‌شود. برای محاسبه ارزش روز سهام یک شرکت، عدد قیمت پایانی سهام آن در تعداد کل سهام آن شرکت ضرب می‌شود.

شاخص 30 شرکت بزرگ، میانگین وزنی 30 شرکت بزرگ بر اساس ارزش سهام روز را محاسبه می‌کند. در واقع محاسبه شاخص 30 شرکت بزرگ، مشابه محاسبه شاخص قیمت است. در زمان رکود بازار یا زمانی که شاخص کل، مسیر قابل پیش‌بینی ندارد، با انجام معاملات بلوکی می‌توان روی این شاخص تاثیر گذاشت.

شاخص صنعت

پیشتر گفتیم که هر شاخص بورس نشان‌دهنده نوسانات عمومی بخشی از بازار بورس است. بر این مبنا باید به این نکته اشاره کنیم که شرکت‌های حاضر در بورس را به شیوه‌های دیگری هم تقسیم‌بندی کرده اند. برای مثال این شرکت‌ها را می‌توان بر اساس نوع فعالیت آنها نیز دسته‌بندی کرد. در این نوع دسته‌بندی، شرکت‌ها به دو گروه صنعت و واسطه‌گری‌های مالی تقسیم می‌شوند.

گروه صنعت متعلق به شرکت‌هایی است که شرکت‌های تولیدی و خدماتی نامیده می‌شوند. بنابراین شاخص صنعت بر اساس میانگین وزنی شرکت‌های فعال در حوزه تولید و خدمات محاسبه می‌شوند. اساس این محاسبه مشابه محاسبه شاخص کل بورس است. بعضی از شرکت‌هایی که در شاخص صنعت لحاظ می‌شوند عبارتند از:

• کابل‌ البرز
• شرکت پتروشیمی فجر
• شرکت کارخانجات تولیدی شهید قندی
• شرکت پالایش نفت بندرعباس
• شرکت صنعتی بهپاک
• گروه صنعتی پاکشو
• گروه‌ صنعتی‌ بارز
• شرکت تراکتورسازی ‌ایران‌
• شرکت ماشین‌سازی ‌نیرومحرکه‌
• شرکت کشتیرانی دریای خزر
• شرکت حمل و نقل بین‌المللی خلیج فارس
• شرکت پارس‌ خودرو
• شرکت داروسازی‌ ابوریحان‌
• گروه‌ صنعتی ‌بوتان‌
• شرکت پارس‌ الکتریک‌
• شرکت پارس‌ الکتریک‌

شاخص واسطه‌گری‌های مالی

همانند شاخص صنعت، شاخص واسطه‌گری‌های مالی که به آن شاخص مالی نیز می‌گویند، به نوع فعالیت شرکت‌ها اشاره دارد. بر اساس تقسیم‌بندی پیشین، شرکت‌ها بر مبنای نوع فعالیت‌شان به دو گروه صنعت و واسطه‌گری مالی تقسیم می‌شوند.

در گروه واسطه‌گری مالی، شرکت‌هایی حضور دارند که در حوزه مشاوره مالی و تامین سرمایه فعالیت می‌کنند. در این گروه، انواع هلدینگ‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و لیزینگ‌ها قرار می‌گیرند. شاخص واسطه‌گری مالی نیز همچون شاخص صنعت و شاخص کل محاسبه می‌شود. این شاخص نشانگر نوسانات سهام شرکت‌هایی است که در حوزه واسطه‌گری مالی فعالیت می‌کنند. بعضی از شرکت‌های مالی حاضر در بورس اوراق بهادار ایران عبارتند از:

• شرکت سرمایه گذاری اعتلاء البرز
• شرکت سرمایه‌گذاری پردیس
• شرکت سرمایه‌گذاری‌ مسکن‌
• شرکت گسترش‌ سرمایه‌گذاری ‌ایران‌خودرو
• شرکت سرمایه گذاری مس سرچشمه
• شرکت سرمایه گذاری توسعه صنایع سیمان
• گروه سرمایه گذاری میراث فرهنگی
• شرکت سرمایه گذاری توسعه گوهران امید
• صندوق سرمایه‌گذاری الماس-سهام
• هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه
• شرکت سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی‌
• سرمایه گذاری توسعه صنعتی ایران
• لیزینگ رایان‌ سایپا
• لیزینگ ‌خودرو غدیر
• شرکت بهمن لیزینگ

تحلیل شاخص‌های بورس

هر شاخص بورس سطح عمومی قیمت‌های سهام را در کل بازار یا بخشی از آن نشان می‌دهد. بنابراین کاهش یا افزایش هر شاخص بورس لزوما به معنای کاهش یا افزایش قیمت سهام همه شرکت‎‌ها نیست. برای مثال اگر شاخص کل با رشد روبرو باشد، ممکن است بعضی شرکت‌ها در همان بازه زمانی، دچار افت قیمت سهام شده باشند. اما به طور کلی می‌توان گفت، شاخص‌ها رفتار کلی بازار سهام را به خوبی نشان می‌دهند.

نکته دیگری که در تحلیل هر شاخص بورس باید به آن توجه کنیم، این است که شاخص‌های بورس، هر یک، نوسانات را در یک بازه زمانی یا دوره مشخص نشان می‌دهند. بنابراین سطح شاخص‌ها نسبت به تاریخ مشخصی که به آن تاریخ مبدا می گوییم، محاسبه می‌شوند.

به طور معمول میزان هر شاخص را در تاریخ مبدا معادل عدد 100 در نظر می‌گیرند. پس اگر شاخصی دو سال بعد به عدد 1000 برسد، این تفاوت به معنای آن است که سطح عمومی قیمت نسبت به تاریخ آغاز، 10 برابر شده است.

سخن پایانی

شاخص بورس معیاری است برای درک بهتر شرایط اقتصادی شرکت‌ها و بازار سرمایه. رکود یا رونق اقتصادی در هر کشور ارتباط مستقیمی با روند صعود یا نزول شاخص‌های بورس در آن کشور دارد. کشورها در بازارهای بورس خود از شاخص‌های گوناگونی بهره می‌برند. با این حال شاخص‌های بورس در سراسر جهان، نشان‌دهنده شرایط عمومی صنایع و شرکت‌های تولیدی، خدماتی و سرمایه‌گذاری هستند.

برای هر فرد یا شرکتی که بخواهد در بازار بورس سرمایه‌گذاری کند یا سهامی را بخرد یا بفروشد، واجب است با شاخص‌های بورس آشنا باشد و بتواند تغییرات این شاخص‌ها را تفسیر کند. بدین طریق سرمایه‌گذاران می‌توانند به بهترین شیوه برای معاملات در بورس تصمیم بگیرند.

شاخص کل را بهتر بشناسید

حتی اگر اطلاعات زیادی در مورد بورس نداشته باشید حتماً واژه شاخص بورس در رسانه‌های مختلف به گوشتان خورده است. دراخبار اقتصادی بارها شنیده‌اید که برای مثال، شاخص بورس تهران امروز رشد (افزایش) یا افت (کاهش) داشته است. حال این سوال پیش می آید که شاخص بورس چیست؟ چگونه اندازه گیری می‌شود و برای فعالین بورس چه اهمیتی دارد و نشانگر چیست؟

به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه(سنا) و به نقل از همیار سرمایه، شاخص یک معیار آماری است. روش اندازه گیری هر شاخص متعلق به همان شاخص است و نمی‌توان رقم فعلی یک شاخص را با شاخص دیگر مقایسه کرد. واژه شاخص ( Index ) همیشه بیانگر عددی است که با استفاده از آن می‌توان میزان تغییرات در یک یا چند متغیر، طی یک مدت زمان مشخص را مشاهده کرد. در واقع شما با بررسی یک شاخص، میزان تغییرات متغیر مد نظرتان را اندازه گیری می‌کنید.

شاخص بورس

شاخص بورس تغییرات کلی بورس را نشان می‌دهد که با رشد و یا افت مواجه شده است. در نظر داشته باشید که در بورس تنها یک نوع شاخص وجود ندارد بلکه چند شاخص وجود دارد که شرایط بورس را از جنبه‌های متفاوت بررسی می‌کند. محاسبه انواع شاخص‌های بورس بر اساس فرمول‌های قراردادی انجام می‌گیرد و هر شاخصی بنا بر داده‌ها و فرمول مورد استفاده می‌تواند گویای تغییرات خاصی باشد؛ لذا به غیر از شاخص کل قیمت که نشان‌دهنده تغییرات قیمت کلیه شرکت‌ها است بقیه شاخص‌ها بنا بر نوع محاسبه و شرکت‌هایی که در آن مورد محاسبه قرار می‌گیرند باید تفسیر شوند.

با تحلیل این شاخص‌ها می‌توان از وضعیت گذشته و حال بورس مطلع شد و در تصمیم گیری‌های افراد فعال در بورس تأثیر بسزایی خواهد داشت. در بین این شاخص‌ها چند شاخص از اهمیت ویژه‌ای برای فعالین بورس برخوردارند. از آنجایی که شرکت‌های بزرگ و سرمایه دار تأثیر زیادی بر شاخص می‌گذارند ممکن است رشد و کاهش شاخص بورس ناشی از فعالیت آن‌ها باشد و لزوماً دیگر شرکت‌ها با چنین وضعیتی درگیر نباشند.

در نظر داشته باشید که شاخص، بخصوص شاخص کلی به عنوان شاخص اصلی بورس، وضعیت کلی بورس را نشان می‌دهد و مثبت یا منفی بودن آن به معنای مثبت یا منفی بودن کل بورس نیست.

شاخص کل بورس

شاخص کل از شاخص‌های اصلی بورس است. این شاخص در بین انواع شاخص های بورس در بین فعالین بورس از پرکاربردترین و حیاتی‌ترین شاخص‌هاست. شاخص کل نشان دهنده سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس است. تغییرات شاخص کل، میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس را نشان می‌دهد.

برای مثال، شما از سهام شرکت‌های فعال در بورس یک سهم خریداری کرده‌اید، شاخص کل، هم تغییرات قیمت سهام شما و هم سودهایی که سالیانه شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند را نشان می‌دهد. شاخص‌ها سطح قیمت را در مقایسه با تاریخ مشخصی که به تاریخ مبدأ شهرت دارد می‌سنجند. بر اساس فرمول تغییر قیمت شرکت‌های بزرگتر با سرمایه بیشتر تأثیر بیشتری بر نوسانات شاخص بورس و روند عمومی قیمت‌ها می‌گذارد. برای بررسی شاخص کل باید این نکته را در نظر داشته باشید که آنچه اهمیت دارد میزان تغییرات این شاخص است نه عدد آن. بازدهی سرمایه گذارانی که در بورس سرمایه گذاری کرده‌اند به دو روش اندازه گیری می‌شود. اولی، بازدهی حاصل از دریافت سود نقدی در پایان هر سال است و دومی تغییر قیمت سهم در طول دوره سرمایه گذاری سهامدار.

شاخص کل نشان‌دهنده رفتار عمومی تمام فعال‌های بازار است. اگر سرمایه‌گذاران به بازار سهام اقبال نشان بدهند، سمت خریدار کمی سنگین‌تر از سمت فروشنده می‌شود. این عدم تعادل شاخص را به سمت بالا هدایت می‌کند؛ اما خروج سرمایه‌ها از بازار می‌تواند شاخص را به سمت پایین بکشد. حالا فرض کنید که قیمت هیچ سهمی تغییر نکند آیا باز هم ممکن است شاخص بورس تغییر کند؟ بله! با تغییر در مقدار سود شرکت‌ها تغییر در شاخص اتفاق می افتد. البته در واقعیت هرگز این اتفاق رخ نمی‌دهد، چرا که تغییر در سود هر سهم قطعاً بر روی قیمت سهام تأثیر خواهد گذاشت.

در این زمینه ، سرمایه گذاران باید به دو نکته توجه کنند:

افزایش شاخص کل، به معنی سودآوری کلیه سهام موجود در بورس نیست، برعکس این مسئله کاهش شاخص کل هم به معنی ضرر در کل سهام موجود در بورس نیست.

یکی از مهم‌ترین مسائل در سرمایه‌گذاری در بورس تشکیل سبد سهام است. سرمایه گذاران باید از هر صنعتی یک نوع از سهام آن صنعت را در سبد خود داشته باشند. سبد سهام یا پُرتفُوی ترکیبی مناسب از سهام یا سایر دارایی‌ها است که یک سرمایه‌گذار آنها را خریداری کرده است. هدف از تشکیل سبد سهام، تقسیم کردن ریسک سرمایه‌گذاری بین چند سهم است؛ بدین ترتیب، سود یک سهم می‌تواند ضرر سهام دیگر را جبران کند. یک ضرب‌المثل معروف می‌گوید: «همه تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد نگذارید.»، چرا که ریسک شکستن سبد، باعث نابودی همه تخم‌مرغ‌ها خواهد شد.

مفهوم واحد در شاخص

شاخص بر اساس یک واحد تعریف می‌شود. بدین‌صورت که اگر شاخص کل بورس در ابتدای سال برای مثال ۱۰ هزار واحد باشد و در پایان سال به ۱۵ هزار واحد افزایش یابد یعنی ۵ هزار واحد افزایش داشته که این به معنای بازده پنجاه درصدی در شاخص کل بورس است.

شاخص کل بورس چیست و چرا بازدهی افراد با شاخص تفاوت دارد؟

شاخص کل بورس عددی است که میانگین قیمت سهام شرکت‌های ثبت شده در بورس و میزان رشد یا کاهش قیمت آن‌ها را محاسبه می‌کند. این شاخص از ابتدای سال 1400 تاکنون حدود 2 درصد افت داشته است؛ اما برخی سهامداران در همین مدت زیان‌هایی به مراتب بیشتر از شاخص کل را تجربه کرده‌اند. سوالی که برای بسیاری از فعالان بازار مطرح است، این است که چرا نمی‌توانند بازدهی مشابه شاخص کسب کنند. در این مقاله به بررسی این موضوع و مشکلات شاخص کل پرداخته شده است.

تفاوت میان شاخص کل و بازدهی سهامداران

عموما میان شاخص کل بورس و بازدهی که افراد در بورس دارند اختلاف وجود دارد. گاهی افراد دلیل این تفاوت را مشکل در محاسبات شاخص کل می‌دانند. برخی نیز به مشکلات فنی در این محاسبات معتقدند. در جواب برخی نظرات باید گفت که فرمول شاخص کل بورس همواره به درستی محاسبه می‌شود. اما این فرمول دارای مشکلاتی است که موجب می‌شود بازدهی شخصی افراد با شاخص کل متفاوت باشد که در ادامه به برخی از این مشکلات اشاره شده است.

در نظر نگرفتن فرابورس و بازار پایه در شاخص کل

یکی از ایرادات شاخص کل این است که این شاخص تنها مربوط به سهام بورسی می‌باشد. اما سهامداران در فرابورس و بازار پایه نیز فعال هستند. شاخص انیگما، شاخصی است که در آن بورس، فرابورس و بازار پایه هم‌زمان مدنظر قرار گرفته می‌شوند. این شاخص در 10 سال اخیر حدود 75 برابر شده است. این در حالی است که شاخص کل بورس در این 10 سال حدود 60 برابر شده است. این اعداد نشان می‌دهد که شاخص بورس رقم صحیحی است، ولی در 10 سال اخیر سهم‌های فرابورس و بازار پایه نیز نسبت به بورس رشد بیشتری داشته‌اند که در شاخص کل در نظر گرفته نمی‌شوند.

تفاوت زمانی پرداخت سود نقدی و اعمال شدن آن در شاخص کل

ایراد جدی دیگری که در محاسبات شاخص کل وجود دارد و مهم‌ترین اختلاف را بر روی بازدهی‌ها ایجاد می‌کند، فرضی است که در خصوص سودهای نقدی وجود دارد. در این فرض سود نقدی هر سهم بلافاصله پس از تشکیل مجمع، روی همان سهم سرمایه‌گذاری مجدد می‌شود. ولی همان‌طور که می‌دانیم سود نقدی سهام پس از گذشت چندین ماه به سهامداران پرداخت می‌شود.

این موضوع به 2 روش میان شاخص کل و بازدهی افراد اختلاف به‌وجود می‌آورد. اول اینکه نرخ تنزیل بسیار بالا است و سود نقدی که پس از 6 الی 7 ماه پرداخت می‌شود بخشی از ارزش خود را از دست داده است. دوم اینکه ممکن است بازار از زمانی که به مجمع می‌رود تا زمانی که سود نقدی میان سهامداران توزیع شود، رشد زیادی داشته باشد. در این شرایط با وجود اینکه هنوز سهامداران سود نقدی خود را دریافت نکرده‌اند، شاخص کل فرض می‌کند که آن سود نقدی نیز معادل رشد سهام در بورس، رشد کرده است.

به عنوان مثال برای سادگی فرض کنید که تنها یک سهم در بازار وجود دارد و قیمت آن 100 تومان است و شاخص کل نیز 1000 واحد است. اگر قیمت این سهم 80 تومان شود، شاخص کل نیز 800 واحد و اگر 120 تومان شود، شاخص کل نیز 1200 واحد می‌شود که نشان دهنده درست بودن محاسبات شاخص است.

اما فرض کنید سهم در قیمت 100 تومان به مجمع برود و 10 تومان سود نقدی تقسیم کند و با قیمت 90 تومان بازگشایی شود. در این حالت سهامداران همچنان 100 تومان دارایی دارند و شاخص کل نیز 1000 واحد می‌ماند که درست است. حال فرض کنید قبل از این که سود نقدی 10 تومانی را از شرکت دریافت کنید، قیمت سهام از 90 تومان به 108 تومان (معادل 20 درصد) افزایش پیدا کند. در این حالت تنها نماد بورس 20 درصد رشد کرده است و شاخص نیز از 1000 واحد تا 1200 واحد رشد می‌کند. اما هم‌اکنون شما یک سهم 108 تومانی و یک سود نقدی 10 تومانی دارید. در نتیجه شما 118 تومان دارایی دارید که نشان دهنده رشد 18 درصدی در دارایی شما و 20 درصدی در شاخص کل است.

درنظر نگرفتن هزینه معاملاتی

به هزینه‌هایی مانند هزینه کارگزاری، ارکان و مالیات که برای معاملات اشخاص وجود دارد، هزینه معاملاتی گفته می‌شود. هزینه معاملاتی افراد یکی از عواملی است که باعث می شود اشخاص بازدهی کمتر از شاخص کسب کنند. در سال 99 حدود 30 هزار مثالی برای شاخص کل بورس میلیارد تومان کارمزد معاملاتی پرداخت شده است. در حالی که 81 درصد از دارایی‌های بازار سرمایه در اختیار افراد حقوقی‌ و تنها 19 درصد از این دارایی‌های در اختیار اشخاص حقیقی قرار دارد. با این حال حدود 70 درصد از این 30 هزار میلیارد تومان هزینه معاملاتی را افراد حقیقی پرداخت کرده‌اند. یعنی حدود 20 هزار میلیارد تومان از دارایی سهامداران حقیقی صرف پرداخت کارمزد معاملاتی شده است.

این موضوع عموما برای افرادی که گردش بالایی دارند از اهمیت زیادی برخودار است. به طور مثال اگر شخصی در سال 99 پرتفوی خود را 10 بار خرید و فروش کرده باشد، 13 درصد دارایی خود را صرف پرداخت هزینه معاملاتی کرده است. در نتیجه فرد باید از خرید و فروش‌های خود 13 درصد سود کسب کرده باشد تا صرفا هزینه معاملاتی را پرداخت کند و بتواند دارایی خود را ثابت نگه دارد.

تفاوت پرتفوی اشخاص حقیقی با کلیت بازار

همانطور که گفته شد 81 درصد شاخص کل بورس مربوط به اشخاص حقوقی بازار است که نوع معاملات و رفتار معاملاتی آن‌ها با اشخاص حقیقی در بازار متفاوت است. عموما پرتفوی اشخاص حقیقی با کلیت بازار تفاوت زیادی دارد. اشخاص حقیقی به سهم‌هایی با نوسانات بالاتر گرایش دارند. این موضوع باعث می‌شود اشخاص حقیقی با سرمایه‌گذاری روی سهم‌هایی پرنوسان‌تر، در بازارهای نزولی ریزش‌های بیشتری را تجربه کنند. به طور مثال در ریزش 0.5 درصدی شاخص کل، گاها پرتفوی افراد حقیقی تا 5 درصد نیز ریزش داشته است. بنابراین شاخص کل طبق فرمولی که دارد، درست محاسبه می‌شود ولی معیار دقیقی برای ارزیابی پرتفوی اشخاص حقیقی نمی‌باشد. برای حل این مشکل سازمان می‌تواند شاخص اشخاص حقیقی با شاخص سهامداران خرد را منتشر کند.

چندبار شماری برخی مثالی برای شاخص کل بورس سهم‌ها

در شاخص کل رشد یا ریزش برخی نمادها چندین مرتبه محاسبه می‌شود. گاهی یک سهم تا 5 بار نیز در شاخص شمارش می‌شود. برای مثال نماد دکپسول متعلق به دفارا، دفارا متعلق به دپارس و این نماد در اختیار تیپیکو و در نهایت نماد تیپیکو زیرمجموعه شستا است. بنابراین باتوجه به بورسی بودن این نمادها، گاهی یک نماد تا 5 بار در شاخص کل درنظر گرفته می‌شود. برای برطرف شدن این مشکل می‌توان شاخص بدون چندبار شماری را برای شاخص کل محاسبه کرد. این شاخص می‌تواند برای درستی سنجش بازار سرمایه و بررسی کلان بازار نیز مفیدتر باشد.

بنابراین می‌توان نتیجه گرفت محاسبات شاخص کل همواره صحیح می‌باشد و به دلایل محاسبه نشدن معاملات فرابورس و بازار پایه و هزینه‌های معاملاتی در شاخص کل، چندبار شماری برخی سهام و همچنین تفاوت زمانی پرداخت سود نقدی و اعمال شدن آن در شاخص کل میان بازدهی افراد و شاخص کل تفاوت وجود دارد. باید توجه کرد که رفتار افراد حقیقی با کلیت بازار نیز متفاوت است.