فرق بازار سرمایه و بازار پول چیست ؟
آکاایران: آکا ایران : با تقسیم کل سیستم اقتصاد یک کشور به دو بخش واقعی و مالی، بخش مالی را می توان به عنوان زیرمجموعه ای از نظام اقتصادی تعریف کرد که در آن وجوه، اعتبارات و سرمایه در چارچوب قوانین و مقررات مشخص از طرف پس انداز کنندگان و صاحبان پول و سرمایه به طرف متقاضیان، جریان می یابد.
بازارهای مالی نیز بازارهایی هستند که در آنها داراییهای مالی مبادله می شوند. داراییهای مالی داراییهایی مثل سهام و اوراق قرضه هستند که ارزش آنها به ارزش تولیدات وخدمات ارایه شده توسط شرکتهای منتشر کننده آنها وابسته است.
تفاوت داراییهای مالی با داراییهای واقعی در این است که داراییهای واقعی ماهیت فیزیکی دارند مانند اتومبیل، املاک و مستغلات، و وسایل منزل.
یکی از راههای سرمایه گذاری خرید داراییهای مالی است. مزیت خرید داراییهای مالی نسبت به خرید داراییهای واقعی از دیدگاه اقتصادی این است که اولا دارایی واقعی کالای مصرفی است نه وسیله پس انداز و سرمایه گذاری. دوم اینکه خرید داراییهای واقعی و بلااستفاده نگه داشتن آنها به امید گرانتر شدن در آینده به معنای بلااستفاده نگه داشتن منابع کشور است و ارزش افزوده ای ایجاد نمی کند.
مگر آنگه از آن استفاده شود. مثل اینکه شخصی اتومبیل و یا خانه ای بخرد و آن را اجاره دهد. چند نوع از داراییهای مالی عبارتند از: سپرده های سرمایه گذاری در بانکها، طرح های بازنشستگی که توسط صندوقهای بازنشستگی ارایه می شود، انواع بیمه نامه های شرکتهای بیمه و در نهایت اوراق بهادار قابل داد و ستد در بورس اوراق بهادار که توسط کارگزاران خرید و فروش می شود.
در اقتصاد، بازار مالی به مکانیزمی اطلاق می شود که امکان خرید و فروش سهام ، کالا یا هر محصول قابل تبادلی را برای مشارکت کنندگان با هزینه ای پایین فراهم می آورد. بازارهای مالی چند صده اخیر رشد قابل توجهی داشته و به طور مستمر درحال تکامل و افزایش نقدینگی در جهان است.
وظیفه بازارها گردآوری خریداران و فروشندگان علاقه مند به مشارکت در بازار است. در واقع تمامی بازارهای مالی در پی گردآوری سرمایه و برقراری ارتباط بین جویندگان سرمایه (قرض گیرندگان) و دارندگان سرمایه (قرض دهندگان) هستند.
کارکردهای بازار مالی
جذب و تجهیز پس اندازها و تخصیص بهینه منابع (انتقال وجوه بین واحدهای اقتصادی)
انتقال وجوه بین واحدهای اقتصادی نقش اساسی بخش مالی اقتصاد است. واحدهای اقتصادی به طور کلی شامل واحدهای دارای پس انداز و واحدهای سرمایه گذاری هستند. نقش بازارهای مالی این است که این دو گروه مزبور را به یکدیگر نزدیک کند و راهکاری فراهم نمایند که وجوه از واحدهای دارای مازاد پس انداز به واحدهای مواجه با کمبود منابع یا کسری پس انداز انتقال یابد.
بدیهی است که تأثیر این نقل و انتقال وجوه فراهم آوردن امکانات سرمایه گذاری مولد است. بنابراین ملاحظه می شود که در صورت عدم وجود یا ضعف بازارهای مالی، امکان تحقق سرمایه گذاری های مولد در سطح وسیع وجود نخواهد داشت.
تعیین قیمت وجوه و سرمایه
قیمت وجوه و سرمایه نیز در بازارهای مالی تعیین می شود. بنابراین بازارهای مالی با تعیین قیمت سرمایه و وجوه، بنگاه ها را در تصمیم گیری های سرمایه گذاری و برنامه ریزی های مالی کمک می کنند. به طوری که قیمت بازاری سرمایه توسط بنگاه می تواند با بازده انتظاری ناشی از آن مورد مقایسه قرار گیرد و بدین ترتیب بنگاه ها سرمایه خود را به سرمایه گذاری هایی که بازده آن ها بالاتر یا مساوی هزینه سرمایه آن هاست اختصاص دهند.
همچنین با استفاده از هزینه سرمایه که در بازار مالی تعیین می شود، امکان مقایسه و ترجیح سرمایه گذاری های کوتاه مدت و بلند مدت فراهم می شود. اما فرآیند کشف قیمت در بازارهای مالی زمانی به درستی و به شکل عادلانه انجام می گیرد که شرایط رقابتی بر بازار حاکم باشد.
در این شرایط عرضه و تقاضای وجوه و سرمایه، قیمت را تعیین می کند و قیمت تعیین شده توسط بازار بهترین راهنما برای عرضه کنندگان وجوه یعنی پس اندازکنندگان و سرمایه گذاران و تقاضاکنندگان وجوه یا سپرده پذیران خواهد بود. بدین وسیله تصمیم گیری برای هر دو گروه آسان خواهد شد و منابع سرمایه ای به بهترین نحو تخصیص خواهد یافت.
انتشار و تحلیل اطلاعات
بازارهای مالی، اطلاعات را گردآوری می نمایند و از طریق قیمت های منتشر شده منعکس می نمایند. حتی افرادی که فرآیند پرهزینه ارزیابی بنگاه ها و مدیران و شرایط بازار سهام را طی نکرده تفاوت بازار پول و سرمایه اند، می توانند قیمت های سهام را که منعکس کننده اطلاعاتی است که دیگران به دست آورده اند، مشاهده کنند.
انتشار و تجزیه و تحلیل اطلاعات توسط بازارهای مالی باعث می شود تا جامعه منابع ناچیزی را به منظور به دست آوردن اطلاعات هزینه کند. اقتصادی شدن کسب اطلاعات درباره فرصت های سرمایه گذاری، می تواند به تخصیص بهتر منابع منجر گردد.
تسهیل دادوستدها
سیستم های مالی که هزینه های مبادلاتی را کاهش می دهند، می توانند موجب تخصصی تر شدن فعالیت ها، نوآوری تکنولوژی و رشد اقتصادی شوند. همان طور که آدام اسمیت (1779) نیز ادعا می کند، هزینه مبادلاتی کمتر باعث تخصصی تر شدن کارها می شود.
وجود واسطه ای همانند پول، باعث می شود تا هزینه های مبادله کالا تا حد زیادی کاهش یابد و امر مبادله ساده تر و روان تر گردد. وجود نهادهای واسطه ای نیز خود باعث کاهش این هزینه ها، تقسیم کار بهتر و در نتیجه کارآیی و رشد بالاتر می شود.
توزیع خطر و مدیریت ریسک
بازارهای مالی علاوه بر تخصیص سرمایه پولی، خطرات اقتصادی را نیز توزیع می کنند. در واقع ریسک اشتغال به فعالیت های اقتصادی و سرمایه گذاری، از طریق ایجاد و توزیع اوراق بهادار از هم تفکیک و توزیع می شود. به عبارت دیگر بازارهای مالی (بازار پول و سرمایه) در ابعاد وسیع ریسک افرادی را که در فعالیت های اقتصادی بزرگ و پرمخاطره اشتغال دارند به پس انداز کنندگان که حاضر به پذیرش ریسک یک بازده غیرمطمئن هستند، منتقل و بین آن ها توزیع می کنند.
بازارهای مالی علاوه بر تفکیک ریسک اشتغال و سرمایه گذاری، افراد را قادر به ایجاد تنوع در سرمایه گذاری می کنند. ایجاد تنوع در سبد دارایی منجر به کاهش ریسک می شود. کل ریسک به این علت کاهش می یابد که زیان در بعضی از سرمایه گذاری ها توسط منافع ناشی از سایر سرمایه گذاری ها جبران می شود. بازارهای مالی همچنین ریسک عدم نقدشوندگی را کاهش می دهند.
نقدشوندگی، عبارت از سهولت تبدیل دارایی ها به قدرت خرید در قیمت های مورد توافق است. هزینه های مبادلاتی و عدم تقارن اطلاعاتی باعث کاهش نقدشوندگی شده و ریسک را افزایش می دهد. بازارهای مالی از طریق انتشار و تحلیل اطلاعات و تسهیل دادوستدها به کاهش ریسک عدم نقدشوندگی کمک می کنند.
طبقه بندی بازارهای مالی
بازارهای مالی بر پایه معیارهای متفاوتی قابل طبقه بندی هستند :
طبقه بندی بر اساس نوع دارایی
طبقه بندی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار
طبقه بندی بر اساس سررسید تعهدات مالی
بر اساس نوع دارایی، می توان بازار اوراق بهادار را به دسته های زیر تقسیم بندی کرد :
1- بازار سهام در این بازار، سهام شرکت ها که نشانگر مالکیت دارنده آن در شرکت است، دادوستد می شود.
2- بازار اوراق بدهی بازاری است که در آن ابزارهای با درآمد ثابت(اوراق قرضه) دادوستد می شوند.
3- بازار ابزارهای مشتقبازاری است برایمعاملات ابزارهایی مبتنی بر دارایی های مالی یا فیزیکیکه از آن جمله می توان بهاختیار معامله و قرارداد آتی اشاره کرد.
طبقه بندی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار :
بازار دست اول (اولیه) :
شرکت ها، مؤسسات و بنگاه های اقتصادی برای تأمین منابع مالی مورد نیاز خود به مبالغ هنگفتی نیاز دارند که اغلب این منابع را در مقابل واگذاری اوراق بهادار خود، به دست می آورند. واگذاری اوراق بهادار و تأمین اعتبار برای اولین بار در بازار دست اول انجام می شود. به عبارت دیگر در بازار دست اول، اوراق بهادار برای نخستین بار منتشر می شوند. براین اساس فروشنده اوراق بهادار در واقع همان ناشر اوراق بهادار است.
بازار دست دوم (ثانویه) :
پس از عرضه اوراق بهادار در بازار اولیه و به منظور آن که این اوراق بتوانند مورد دادوستد قرار گیرند، به بازار دیگری نیاز است که به آن بازار ثانویه اوراق بهادار گفته می شود. در این بازار، اوراق قابلیت دادوستد پیدا می کنند.
وجود بازار دست دوم، صرفاً به این دلیل است که قابلیت نقدشوندگی اوراق بهادار منتشر شده در بازار دست اول را افزایش دهد، ضمن این که شرایطی فراهم می آورد که قرض دهندگان و قرض گیرندگان در صورت لزوم به آسانی بتوانند تصمیمات سرمایه گذاری خود را تغییر داده، به فروش اوراق بهادار خریداری شده یا خرید اوراق بهادار دیگر اقدام نمایند.
دادوستد در بازار دست دوم به دفعات نامحدود انجام می شود و بنابراین با جابجا شدن مالکیت ابزارهای مالی قابل دادوستد در آن بازار، قدرت نقدشوندگی زیادی ایجاد می شود. در این حالت، از نقد شدن پیش از سررسید بدهی واحدهای متقاضی سرمایه یا ناشران اوراق بهادار جلوگیری می شود و در نتیجه ضربه های کمبود نقدینگی تأثیر محدودتری بر واحدهای سرمایه گذار خواهد داشت.
طبقه بندی بر اساس سررسید تعهدات مالی :
بازار پول
بنا به تعریف، بازار پول بازاری برای دادوستد پول و دیگر دارایی های مالی جانشین نزدیک پول است که سررسید کمتر از یک سال دارند. همچنین می توان از بازار پول به عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه مدت با ویژگی اندک بودن ریسک عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی زیاد نام برد.
تمرکز فعالیت این بازار در استفاده از ابزارهایی است که به اشخاص و بنگاه های تجاری این امکان را می دهند که به سرعت نقدینگی خود را به میزان مطلوب درآورند.
بازار سرمایه
برپایه طبقه بندی بازار مالی با نگرش به سررسید دارایی ها، بازار سرمایه به بازار دادوستد ابزارهای مالی با سررسید بیشتر از یک سال و دارایی های بدون سررسید اطلاق می شود. این بخش از بازار مالی نقش مهمتری در گردآوری منابع پس اندازی و تأمین نیازهای سرمایه گذاری واحدهای تولیدی دارد. بازار سرمایه نسبت به بازار پول بسیار گسترده تر است و از تنوع ابزاری بیشتری برخوردار است.
مهمترین کارکرد بازارهای مالی شامل بازارهای پول، سرمایه و بیمه در اقتصاد ملی، تجهیز منابع پس اندازی و هدایت آن به سوی فعالیتهای مولد اقتصادی است، ضمن آنکه تعیین قیمت وجوه و سرمایه، انتشار و تحلیل اطلاعات و توزیع ریسک اقتصادی نیز اغلب در شمار کارکردهای این بازارهاست.
بازار سرمایه یا بازار مالی چیست و انواع بازارهای مالی و سرمایه گذاری کدامند؟
علم اقتصاد با وجود تمام بزرگی و گستردگی خود و علیرغم آنچه به نظر میرسد علمی ساده است. بازار سرمایه (بازار مالی) مانند بازار پول، بازار بورس، بازار طلا و مسکن، بورس کالا و بورس اوراق بهادار از جمله اصطلاحات رایج در این عرصه هستند. شاید گستردگی همین اصطلاحات در اقتصاد باشد که آنرا پیچیده و سخت جلوه میدهد.
همه ما افرادی را میشناسیم یا زندگینامه افرادی شنیده یا دیدهایم که موفقیتهای بزرگی در هر یک از بازارهای بزرگ اقتصادی کسب کردهاند و به چهرهای ثروتمند، موفق و شناخته شده تبدیل شدهاند. برای موفقیت در هر یک از این بازارهای مالی ابتدا باید نسب به آنها آگاهی پیدا کرد، پس اجازه دهید در گام اول با مفهموم ابتدایی هر یک از آنها آشنا شویم.
بازار مالی یا بازار سرمایه چیست؟
بازار مالی (Financial Market) اصطلاحی گسترده است که برای طیف وسیعی از بازارها به کار میرود. هر بازاری که در آن تجارتی صورت میگیرد یک بازار مالی محسوب میشود. حتی بازارهایی که در آنها تجارت اوراق بهادار شامل سهام، اوراق قرضه، ارز، فلزات و مشتقات آنها انجام میشود هم بازار مالی هستند.
بازار پول چیست؟
یکی از بازارهای مالی، بازار پول است که در آن از هر ابزار یا دارایی با توان نقد شوندگی بالا یا ابزارها و داراییهای خرد برای تبادل استفاده میشود. این ابزارها معمولا توسط شرکتها، اشخاص، بنگاههای تجاری و شرکتها استفاده میشوند و در واقع نوعی جانشین پول هستند که سررسید کمتر از یک سال دارند.
عدم نیاز به همزمانی دریافت پول و انجام مخارج یکی از اصلیترین دلایلی است که اشخاص و بنگاهها از بازار پولی استفاده میکنند. از جمله ابزارهای بازار پول میتوان به سپردهها، وام با وثیقه، حواله و بروات اشاره کرد.
بازار سرمایه چیست؟
یکی از بازارهای مالی، بازار سرمایه است که با نام بازار بورس اوراق بهادار نیز شناخته میشود، بازاری برای خرید و فروش اوراق قرضه و اوراق مالکیت است. کار اصلی بازار سرمایه ایجاد پلی ارتباطی بین تامین کننده سرمایههای خرد و کلان، چه حقیقی و چه حقوقی و متقاضیان سرمایه مثل شرکتهاست.
بازار سرمایه در واقع تسهیل کننده فرآیند خرید و فروش ابزارهای مالی (اسناد خزانه، اوراق تجاری و گواهی سپرده) است. شاخصترین ابزار مالی این بازار اوراق مالکیت که اکثرا با نام سهام شناخته میشود و اوراق قرضه یا مشارکت است.
برخلاف بازار مالی پول، بازار سرمایه محلی برای عرضه و فروش سهام و اوراق قرضه برای بازههای زمانی بیش از یک سال است.
تفاوتهای بازار پول و بازار سرمایه
برخلاف تصور بسیاری از افراد، بازار پول و بازار سرمایه یکی نیستند و تفاوتهای اساسی و چشمگیری به عنوان بازار مالی با هم دارند. همانطور که قبلتر اشاره کردیم یکی از بارزترین این تفاوتها این است که بازار سرمایه منحصرا به سرمایه گذاری میان مدت و بلند مدت (یک ساله و بیشتر) میپردازد و بازار پول غالبا به خرید و فروش ابزارهای مالی با سررسید کمتر از یک سال محدود است.
دیگر تفاوت بزرگ بازار پول و بازار سرمایه ابزارهای مالی متفاوت آنهاست؛ در حالی که بازار پول از سپردهها، وام با وثیقه، حواله و بروات استفاده میکند، بازار سرمایه از اوراق بهادار (سهام) و اوراق مشارکت استفاده میکند.
بازار سرمایه محلی برای عرضه و فروش و سهام و اوراق قرضه برای بازههای زمانی بیش از یک سال و سرمایه گذاریهای میان مدت و بلند مدت است، در حالی که تمرکز بازار پولی بر سرمایه گذاریهای کوتاه مدت کمتر از یک ساله.
بازار طلا یا بورس طلا چیست؟
وقتی به نواسانات بازار سرمایه سکه و طلا بخصوص در سالهای اخیر نگاه میکنیم و عدم وجود ثبات اقتصادی و کاهش ارزش پول ملی را هم چاشنی آن کنیم، تبدیل سرمایه راکد به طلا و سکه عملی عقلانی به نظر میرسد.
اما وقتی درباره بازار طلا و سکه و خرید و فروش آنها صحبت به میان میآید، اکثر ما تصویری مشخص از آن در ذهن داریم؛ مراجعه به بازار و یا صرافیها برای خرید و فروش طلا و سکه.
در حالی که این کار نه تنها راه معامله و خرید و فروش طلا و سکه نیست، بلکه راه کم ریسکتر و مناسبتری هم وجود دارد. خرید طلا (صندوق طلا) در بورس یکی از راهها مناسب، به صرفه و کم ریسک برای سرمایه گذاری در این بازار است.
صندوق طلا یکی دیگر از راههای سرمایه گذاری در بورس است
اما صندوق طلا چیست؟ داراییهای جمع آوری شده از سرمایه گذاران که در گواهی سپردههایی نظیر طلا، اوراق مبتنی بر طلا و گواهی سپرده طلا سرمایه گذاری میکنند. صندوق طلا علاوه بر اینکه نسبت به سکه طلا از ریسک پایینتری برخوردار است، افراد با سرمایه به مراتب کمتری هم قادر به سرمایه گذاری در آن هستند.
گواهی سپرده طلا ورقه بهاداری است که نشان میدهد مالک آن مقدار معینی از سکه سپرده شده در انبار است. انباری که واقع در خزانه داری پردیس بانک رفاه است. سکههای مورد تائید همگی ضرب سال ۱۳۸۶ و با وزن ۸٫۱۳۳ گرم و عیار ۹۰۰ هستند.
هر شخص میتواند با دریافت کد بورسی از طریق بازار سرمایه، اقدام به خرید طلا، سکه و دیگر مشتقات آن بکند. سرمایه گذاری برای خرید سکه باید سفارشهای خود را در مضرب ۱۰ وارد سامانه کند. یعنی اگر قصد خرید ۴ سکه دارد باید ۴۰ سفارش وارد سامانه کند.
معاملات در حال حاضر از ۱۲:۳۰ تا ۱۵:۳۰ انجام میشود. بدین صورت که تا ساعت ۱۳ مرحله پیش گشایش است که در آن قیمت تعیین میشود و سپس معاملات عادی تا ساعت ۱۵:۳۰ به جریان میافتند.
در حال حاضر چهار صندوق طلا به نامهای طلا، گوهر، عیار و زر مشغول فعالیت هستند که اشخاص پس از دریافت کد بورس خود به راحتی میتوانند در آنها مشغول به داد و ستد و سرمایه گذاری شوند.
با مطالعه این مطلب قدم ابتدایی برای آشنایی با بازارهای مختلف و اصطلاحات رایج در اقتصاد آشنا شدید. حالا اگر بدنبال دلیل میگردید یا هنوز برای حضور در دورههای آموزشی و سرمایه گذاری در بازار بورس شک دارید، ما با ارائه چند دلیل شک شما را برطرف میکنیم.
بهرهمندی کل کشور و جامعه: بسیاری ازسهمها و اوراقی که در بازارهای سرمایه و دیگر بازارها عرضه میشوند مربوط به طرحهای بزرگ ملی هستند. این طرحها علاوه بر درآمدزایی و اشتغال زایی، به چرخه تولید و رونق ملی هم کمک میکنند.
سود ده بودن نسبت به دیگر سرمایه گذاریها: ملک، خودرو، ارز، طلا و سکه و بازارهای دیگر پرنوسان و اغلب غیر قابل پیشبینی هستند. اما بازار بورس و آگاهی از چگونگی خرید و فروش سهام راهی سودبخش برای سرمایه گذاری محسوب میشود.
قانونی بودن: سرمایه گذاری در بورس شیوهای قانونی با قوانینی مکتوب و مشخص برای کسب سود و خرید فروش است. در نتیجه نگرانیهای قانونی و تبصرههای مختلف و یا قوانینی که هر روز تغییر میکنند در مورد آن صدق نمیکند.
شفاف و همواره در دسترس بودن: بازار بورس بازاری شفاف است که در هر زمان میتوان در مورد آن اطلاعات کسب کرد. تاریخچه هر سهم و نحوه رشد و نزول آن شفاف و قابل ردگیری است.
مثل پول نقد: سهام درست مثل پول نقد است و هر روزی که اراده کنید میتوانید آنرا تبدیل به پول کنید. برعکس بازارهای مالی مثل ارز و سکه و مسکن با رکودهای فصلی و شوکهای ناگهانی به خواب زمستانی میروند.
در این مطلب با اصطلاحات و معانی بازارهای مالی مختلف به صورت سطحی آشنا شدید و همچنین بررسی کردیم که چرا بورس محلی امن و مطمئن برای سرمایه گذاری محسوب میشود.
اگر میخواهید به یک حرفهای در بازار بورس تبدیل شوید و از مزایای آن بهره ببرید، میتوانید با ثبت نام در دوره نوین نخبگان خانه سرمایه طی شش ماه علاوه بر فراگیری زیر و بم این بازار، در آزمون فنی شرکت کرده و مدرک معتبر بین المللی کسب کنید.
"بازار پول و سرمایه" چه تفاوتی با هم دارند؟
ایسنا/مازندران استاد اقتصاد دانشگاه علم و فناوری مازندران به تشریح تفاوت "بازار پول و سرمایه" پرداخت و معتقد است، فقدان تفکیک فعالیت این دو در بازار سبب شده تا ناکارآمدی در نظام مالی مشهود باشد.
دکترمهدی بشارتده سلوطی در گفتوگو با ایسنا با اشاره به اینکه امروز در کشور و استان با نبود مدیریت بازار پول مواجه هستیم، اظهار کرد: بازار پول و بازار سرمایه دو مفهموم کاملا جدا از هم هستند و حضور بیش از اندازه بازار پول و یا بانکها در بازار سرمایه و فقدان تفکیک فعالیت این دو در بازار سبب شده تا ناکارآمدی در نظام مالی مشهود باشد.
وی با بیان اینکه عملکرد و ماهیت بانک های دولتی متفاوت از بانک های خارجی است، تصریح کرد: اعطای تسهیلات بلندمدت و فعالیت بانک ها در قالب سرمایهگذار نشان دهنده حضور بیش از حد بانکها در بازار سرمایه ناشی از ساختارمعیوب اقتصاد است.
استاد اقتصاد دانشگاه علم و فناوری مازندران خاطرنشان کرد: اقتصادی که دولتی و به نوعی بسته باشد رانت زا و فساد زا است،در واقع بانک ها در این سیستم اقتصادی بنگاهدار هستند که عیب بزرگی محسوب می شود.
بشارتده سلوطی با اشاره به اینکه برای هدایت پس اندازهای مردم به سمت سرمایه گذاری مولد باید از ظرفیت بازار سرمایه استفاده شود، ادامه داد: در ایران به دلیل نبود نهادهای مالی، پس انداز به سرمایهگذاری تبدیل نمی شود و بیشتر مردم آن حجم از دارایی خود را به شکل پول و دارایی واقعی هنوز حفظ می کنند اما انتظار من این است که پس اندازهایشان وارد سیستم اقتصادی مولد شود و دچار ارزش افزوده و سرمایه شوند که این اتفاق رخ نمی دهد.
وی یادآورشد: بازارهای سرمایه یعنی بازارهایی که داد و ستد های مالی بلندمدت مانند اوراق قرضه اوراق مشارکت و سهام را شامل می شود و بازارهای پول همان بازارهای کوتاه مدت است.
استاد اقتصاد دانشگاه علم و فناوری مازندران معتقد است: سازوکارهای مالی سهم دولتی ها تفاوت بازار پول و سرمایه کاهش پیدا کند و باید به جایگزینی نظارت به جای دخالت جامعه عمل بپوشانند.
بشارتده سلوطی بیان کرد: عبور از سیاست های پولی با تصمیم هایی که گرفته شد عمدتا کورکورانه بوده و باید به سمت سیاست های هدایت پول برود یعنی باید پول را به بخش بازارهای مولد هدایت کنیم.
وی گفت: ما کمبود نقدینگی نداریم اما تفاوت بازار پول و سرمایه نتوانسیم این نقدینگی را به بازارهای تولید هدایت کنیم اگر این کار انجام و پول در استان و کشور مدیریت شود بسیاری از مشکلات سرمایه در گردش واحدهای تولیدی حل خواهد شد.
فرق بازار سرمایه و بازار پول چیست؟
با تقسیم کل سیستم اقتصاد یک کشور به دو بخش واقعی و مالی، بخش مالی را میتوان به عنوان زیرمجموعهای از نظام اقتصادی تعریف کرد که در آن وجوه، اعتبارات و سرمایه در چارچوب قوانین و مقررات مشخص از طرف پسانداز کنندگان و صاحبان پول و سرمایه به طرف متقاضیان، جریان مییابد.
بازارهای مالی نیز بازارهایی هستند که در آنها داراییهای مالی مبادله می شوند. داراییهای مالی داراییهایی مثل سهام و اوراق قرضه هستند که ارزش آنها به ارزش تولیدات وخدمات ارایه شده توسط شرکتهای منتشر کننده آنها وابسته است. تفاوت داراییهای مالی با داراییهای واقعی در این است که داراییهای واقعی ماهیت فیزیکی دارند مانند اتومبیل، املاک و مستغلات، و وسایل منزل.
یکی از راههای سرمایه گذاری خرید داراییهای مالی است. مزیت خرید داراییهای مالی نسبت به خرید داراییهای واقعی از دیدگاه اقتصادی این است که اولا دارایی واقعی کالای مصرفی است نه وسیله پس انداز و سرمایه گذاری. دوم اینکه خرید داراییهای واقعی و بلااستفاده نگه داشتن آنها به امید گرانتر شدن در آینده به معنای بلااستفاده نگه داشتن منابع کشور است و ارزش افزوده ای ایجاد نمی کند. مگر آنگه از آن استفاده شود. مثل اینکه شخصی اتومبیل و یا خانهای بخرد و آن را اجاره دهد. چند نوع از داراییهای مالی عبارتند از: سپرده های سرمایه گذاری در بانکها، طرح های بازنشستگی که توسط صندوقهای بازنشستگی ارایه می شود، انواع بیمه نامه های شرکتهای بیمه و در نهایت اوراق بهادار قابل داد و ستد در بورس اوراق بهادار که توسط کارگزاران خرید و فروش می شود.
در اقتصاد، بازار مالی به مکانیزمی اطلاق می شود که امکان خرید و فروش سهام ، کالا یا هر محصول قابل تبادلی را برای مشارکت کنندگان با هزینه ای پایین فراهم می آورد. بازارهای مالی چند صده اخیر رشد قابل توجهی داشته و به طور مستمر درحال تکامل و افزایش نقدینگی در جهان است. وظیفه بازارها گردآوری خریداران و فروشندگان علاقه مند به مشارکت در بازار است. در واقع تمامی بازارهای مالی در پی گردآوری سرمایه و برقراری ارتباط بین جویندگان سرمایه (قرض گیرندگان) و دارندگان سرمایه (قرض دهندگان) هستند.
کارکردهای بازار مالی
جذب و تجهیز پساندازها و تخصیص بهینة منابع (انتقال وجوه بین واحدهای اقتصادی)
انتقال وجوه بین واحدهای اقتصادی نقش اساسی بخش مالی اقتصاد است. واحدهای اقتصادی بهطور کلی شامل واحدهای دارای پسانداز و واحدهای سرمایهگذاری هستند. نقش بازارهای مالی این است که این دو گروه مزبور را به یکدیگر نزدیک کند و راهکاری فراهم نمایند که وجوه از واحدهای دارای مازاد پسانداز به واحدهای مواجه با کمبود منابع یا کسری پسانداز انتقال یابد. بدیهی است که تأثیر این نقلوانتقال وجوه فراهم آوردن امکانات سرمایهگذاری مولد است. بنابراین ملاحظه میشود که در صورت عدم وجود یا ضعف بازارهای مالی، امکان تحقق سرمایهگذاریهای مولد در سطح وسیع وجود نخواهد داشت.
تعیین قیمت وجوه و سرمایه
قیمت وجوه و سرمایه نیز در بازارهای مالی تعیین میشود. بنابراین بازارهای مالی با تعیین قیمت سرمایه و وجوه، بنگاهها را در تصمیمگیریهای سرمایهگذاری و برنامهریزیهای مالی کمک میکنند. بهطوری که قیمت بازاری سرمایه توسط بنگاه میتواند با بازده انتظاری ناشی از آن مورد مقایسه قرار گیرد و بدینترتیب بنگاهها سرمایة خود را به سرمایهگذاریهایی که بازدة آنها بالاتر یا مساوی هزینة سرمایة آنهاست اختصاص دهند. همچنین با استفاده از هزینة سرمایه که در بازار مالی تعیین میشود، امکان مقایسه و ترجیح سرمایهگذاریهای کوتاه مدت و بلند مدت فراهم میشود. اما فرآیند کشف قیمت در بازارهای مالی زمانی به درستی و به شکل عادلانه انجام میگیرد که شرایط رقابتی بر بازار حاکم باشد. در این شرایط عرضه و تقاضای وجوه و سرمایه، قیمت را تعیین میکند و قیمت تعیین شده توسط بازار بهترین راهنما برای عرضهکنندگان وجوه یعنی پساندازکنندگان و سرمایهگذاران و تقاضاکنندگان وجوه یا سپردهپذیران خواهد بود. بدینوسیله تصمیمگیری برای هر دو گروه آسان خواهد شد و منابع سرمایهای به بهترین نحو تخصیص خواهد یافت.
انتشار و تحلیل اطلاعات
بازارهای مالی، اطلاعات را گردآوری مینمایند و از طریق قیمتهای منتشر شده منعکس مینمایند. حتی افرادی که فرآیند پرهزینه ارزیابی بنگاهها و مدیران و شرایط بازار سهام را طی نکردهاند، میتوانند قیمتهای سهام را که منعکس کنندة اطلاعاتی است که دیگران به دست آوردهاند، مشاهده کنند. انتشار و تجزیه و تحلیل اطلاعات توسط بازارهای مالی باعث میشود تا جامعه منابع ناچیزی را به منظور به دست آوردن اطلاعات هزینه کند. اقتصادی شدن کسب اطلاعات دربارة فرصتهای سرمایهگذاری، میتواند به تخصیص بهتر منابع منجر گردد.
سیستمهای مالی که هزینههای مبادلاتی را کاهش میدهند، میتوانند موجب تخصصیتر شدن فعالیتها، نوآوری تکنولوژی و رشد اقتصادی شوند. همانطور که آدام اسمیت (1779) نیز ادعا میکند، هزینة مبادلاتی کمتر باعث تخصصیتر شدن کارها میشود. وجود واسطهای همانند پول، باعث میشود تا هزینههای مبادله کالا تا حد زیادی کاهش یابد و امر مبادله سادهتر و روانتر گردد. وجود نهادهای واسطهای نیز خود باعث کاهش این هزینهها، تقسیم کار بهتر و در نتیجه کارآیی و رشد بالاتر میشود.
توزیع خطر و مدیریت ریسک
بازارهای مالی علاوه بر تخصیص سرمایة پولی، خطرات اقتصادی را نیز توزیع میکنند. در واقع ریسک اشتغال به فعالیتهای اقتصادی و سرمایهگذاری، از طریق ایجاد و توزیع اوراق بهادار از هم تفکیک و توزیع میشود. به عبارت دیگر بازارهای مالی (بازار پول و سرمایه) در ابعاد وسیع ریسک افرادی را که در فعالیتهای اقتصادی بزرگ و پرمخاطره اشتغال دارند به پسانداز کنندگان که حاضر به پذیرش ریسک یک بازدة غیرمطمئن هستند، منتقل و بین آنها توزیع میکنند.
بازارهای مالی علاوه بر تفکیک ریسک اشتغال و سرمایهگذاری، افراد را قادر به ایجاد تنوع در سرمایهگذاری میکنند. ایجاد تنوع در سبد دارایی منجر به کاهش ریسک میشود. کل ریسک به این علت کاهش مییابد که زیان در بعضی از سرمایهگذاریها توسط منافع ناشی از سایر سرمایهگذاریها جبران میشود. بازارهای مالی همچنین ریسک عدم نقدشوندگی را کاهش میدهند. نقدشوندگی، عبارت از سهولت تبدیل داراییها به قدرت خرید در قیمتهای مورد توافق است. هزینههای مبادلاتی و عدم تقارن اطلاعاتی باعث کاهش نقدشوندگی شده و ریسک را افزایش میدهد. بازارهای مالی از طریق انتشار و تحلیل اطلاعات و تسهیل دادوستدها به کاهش ریسک عدم نقدشوندگی کمک میکنند.
طبقه بندی بازارهای مالی
بازارهای مالی بر پایه معیارهای متفاوتی قابل طبقهبندی هستند:
طبقهبندی بر اساس نوع دارایی
طبقهبندی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار
طبقه بندی بر اساس سررسید تعهدات مالی
بر اساس نوع دارایی، میتوان بازار اوراق بهادار را به دستههای زیر تقسیمبندی کرد:
الف- بازار سهام در این بازار، سهام شرکتها که نشانگر مالکیت دارنده آن در شرکت است، دادوستد میشود.
ب - بازار اوراق بدهی بازاری است که در آن ابزارهای با درآمد ثابت(اوراق قرضه) دادوستد میشوند.
ج - بازار ابزارهای مشتق ب ازاری است برایمعاملات ابزارهایی مبتنی بر داراییهای مالی یا فیزیکیکه از آن جمله می توان بهاختیار معامله و قرارداد آتی اشاره کرد.
طبقه بندی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار:
بازار دست اول (اولیه) شرکتها، مؤسسات و بنگاههای اقتصادی برای تأمین منابع مالی مورد نیاز خود به مبالغ هنگفتی نیاز دارند که اغلب این منابع را در مقابل واگذاری اوراق بهادار خود، بهدست میآورند. واگذاری اوراق بهادار و تأمین اعتبار برای اولین بار در بازار دست اول انجام میشود. به عبارت دیگر در بازار دست اول، اوراق بهادار برای نخستین بار منتشر میشوند. براین اساس فروشنده اوراق بهادار در واقع همان ناشر اوراق بهادار است.
بازار دست دوم (ثانویه) پس از عرضه اوراق بهادار در بازار اولیه و به منظور آن که این اوراق بتوانند مورد دادوستد قرار گیرند، به بازار دیگری نیاز است که به آن بازار ثانویه اوراق بهادار گفته میشود. در این بازار، اوراق قابلیت دادوستد پیدا میکنند. وجود بازار دست دوم، صرفاً به این دلیل است که قابلیت نقدشوندگی اوراق بهادار منتشر شده در بازار دست اول را افزایش دهد، ضمن اینکه شرایطی فراهم میآورد که قرضدهندگان و قرضگیرندگان در صورت لزوم به آسانی بتوانند تصمیمات سرمایهگذاری خود را تغییر داده، به فروش اوراق بهادار خریداری شده یا خرید اوراق بهادار دیگر اقدام نمایند.
دادوستد در بازار دست دوم به دفعات نامحدود انجام میشود و بنابراین با جابجا شدن مالکیت ابزارهای مالی قابل دادوستد در آن بازار، قدرت نقدشوندگی زیادی ایجاد میشود. در این حالت، از نقد شدن پیش از سررسید بدهی واحدهای متقاضی سرمایه یا ناشران اوراق بهادار جلوگیری میشود و در نتیجه ضربههای کمبود نقدینگی تأثیر محدودتری بر واحدهای سرمایهگذار خواهد داشت.
طبقه بندی بر اساس سررسید تعهدات مالی:
بنا به تعریف، بازار پول بازاری برای دادوستد پول و دیگر داراییهای مالی جانشین نزدیک پول است که سررسید کمتر از یکسال دارند. همچنین میتوان از بازار پول به عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه مدت با ویژگی اندک بودن ریسک عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی زیاد نام برد. تمرکز فعالیت این بازار در استفاده از ابزارهایی است که به اشخاص و بنگاههای تجاری این امکان را میدهند که به سرعت نقدینگی خود را به میزان مطلوب درآورند.
ب ) بازار سرمایه
برپایه طبقهبندی بازار مالی با نگرش به سررسید داراییها، بازار سرمایه به بازار دادوستد ابزارهای مالی با سررسید بیشتر از یک سال و داراییهای بدون سررسید اطلاق میشود. این بخش از بازار مالی نقش مهمتری در گردآوری منابع پساندازی و تأمین نیازهای تفاوت بازار پول و سرمایه سرمایهگذاری واحدهای تولیدی دارد. بازار سرمایه نسبت به بازار پول بسیار گستردهتر است و از تنوع ابزاری بیشتری برخوردار است.
مهمترین کارکرد بازارهای مالی شامل بازارهای پول، سرمایه و بیمه در اقتصاد ملی، تجهیز منابع پس اندازی و هدایت آن به سوی فعالیتهای مولد اقتصادی است، ضمن آنکه تعیین قیمت وجوه و سرمایه، انتشار و تحلیل اطلاعات و توزیع ریسک اقتصادی نیز اغلب در شمار کارکردهای این بازارهاست.
بازار پول و سرمایه چه تفاوتی دارند؟
سلب مسئولیت مطالب رپورتاژ آگهی: مجموعهی «فرادرس» در تهیه و تنظیم این محتوای تبلیغاتی نقشی نداشته و مسئولیتی راجع به صحت آن نمیپذیرد.
شاید تاکنون بارها و بارها در اخبار اقتصادی و یا و برخی مجلات مرتبط با اقتصاد، با برخی مفاهیم اقتصادی روبرو شده تفاوت بازار پول و سرمایه باشید که معنای آنها را به درستی تشخیص نداده و یا اطلاعات دقیقی راجع به موضوع مطرح شده نداشته باشید.
حال برخی از این مفاهیم بیشتر از سایر تکرار شده که نشاندهنده اهمیت بالای آنها است. از جمله این مفاهیم میتوان به دو عبارت بازار پول و بازار سرمایه اشاره کرد. حال این سوال مطرح میشود که بازار پول و سرمایه چه تفاوتی دارند؟
در پاسخ بایستی گفت، این دو مفهوم شاید در ابتدا شبیه به هم به نظر آیند اما در اساس دارای تفاوتهایی با یکدیگر بوده که امروز قصد داریم با معرفی بیشتر هر کدام، به بررسی تفاوتهای موجود میان این دو بازار بپردازیم.
البته توجه داشته باشید که تقسیمبندیهای صورت گرفته بر مبنای تقسیم بندی اعتباری بوده و بنابراین شاید در دنیای واقعی مصداق عینی نداشته باشند. از همین رو در ادامه، ابتدا موضوع را با تعریف این دو بازار آغاز خواهیم کرد. پس از شما دعوت می کنیم تا پایان این متن همراه ما باشید.
تعریف بازار پول
از منظر علم اقتصاد، بازار پول، بازاری با مدت سرمایهگذاری کوتاه و قدرت نقد شوندگی بالا است. از همین تفاوت بازار پول و سرمایه رو، میتوان به نهادهای شاخص این بازار در کشور یعنی بانکها و موسسات غیر بانکی اشاره کرد که غالبا تمایل به اعطای وامهای کوتاه مدت دارند.
بنابراین به طور کلی میتوان گفت سرمایهگذاری در این بازار با ریسک کمی همراه بوده و از جمله وظایف آن، تامین مالی اشخاص و بنگاههای تجاری است.
تعریف بازار سرمایه
به طور کلی در تعریف بازار سرمایه میتوان گفت این بازار، بازاریست با دید سرمایهگذاری بلندمدت که سرمایهگذاری در آن توسط افراد و شرکتها و از طریق تبادل اوراق بهادار صورت میگیرد.
علاوه بر این از آن جایی که بازار سرمایه نقش مهمتری در جذب سرمایه جهت تامین نیازهای مالی واحدهای تولیدی دارد بنابراین از همین رو غالبا نسبت به بازار پول گستردهتر بوده و از تنوع بیشتری برخوردار است.
همچنین خوب است بدانید که بورس به عنوان نماد بازار سرمایه مطرح میشود. از این رو به کلیه تامینهای مالی انجام شده در این بازار، اصطلاحا تامین سرمایه مبتنی بر حق مالی گفته میشود. دلیل این نامگذاری آن است که در واقع جذب سرمایه از طریق فروش سهام صورت میپذیرد.
مقایسه برخی شرایط و ویژگیهای بازار پول و سرمایه
پیرو آنچه تاکنون گفته شد، دانستیم یکی دیگر از تفاوتهای بازار پول و سرمایه، علاوه بر مدت زمان سرمایهگذاری، بحث مالکیت است.
به عبارت دیگر در بازار پول، مالکیت مطرح نبوده در حالی که در بازار سرمایه، جذب سرمایه از طریق واگذاری بخشی از مالکیت صورت میگیرد. به طور نمونه هنگامی که از بانک وام دریافت میکنید، پس از بازپرداخت وام خود، بانک هیچگونه حق مالکیتی نسبت به شرکت شما نخواهد داشت.
این در حالیست که در بازار سرمایه قضیه متفاوت خواهد بود و در واقع از آنجایی که جذب سرمایه از طریق فروش سهام شرکت و واگذاری بخشی از مالکیت آن صورت می پذیرد، لذا مالک سهم، به نوعی بخشی از مالکیت شرکت را بر عهده خواهد داشت.
حتی در صورتی که به میزان بیش از ۵۰ درصد از سهام شرکت واگذار شود، آنگاه سهامداران علاوه بر مالکیت سهم خود، میتوانند در بخشی از اداره شرکت نیز نقش ایفا کنند. که البته این امر خود میتواند دارای مزایایی نیز باشد چرا که در این صورت، سهامدار در سود و زیان شرکت سهیم خواهد بود در حالی که در بازار پول از جایی که حق مالکیت مطرح نیست، در صورت عدم پرداخت به موقع اقساط، بانک میتواند از طریق قانونی اقدام و فرد را مجبور به فروش داراییهای شرکت کند.
معرفی برخی ابزارها و نهادهای بازار پول
در این بخش قصد داریم به معرفی برخی ابزارها و نهادهای بازار پول بپردازیم. به طور کلی میتوان گفت ابزارهای بازار پول شامل موارد زیر میشوند:
اسناد خزانه: ابزاریست که دولت جهت پرداخت بدهی خود به پیمانکاران، به جای وجه نقد از آن استفاده میکند که معمولا دارای سر رسید یک ساله است.
پذیرش بانکی: از مهمترین ابزارها در بحث تجارت بین الملل بوده و با هدف نقل و انتقال پول به کشور مقصد است.
اوراق تجاری: نوعی اوراق قرضه با سر رسید کوتاهمدت در نظر گرفته میشوند. نکته حائز اهمیت در مقایسه این اوراق با اسناد خزانه، عدم برخورداری آنها از پشتوانه قوی و ضمانت شده است. به بیانی سادهتر، اسناد خزانه دارای پشتوانه قویتری نسبت به اوراق تجاری هستند.
گواهی سپرده: نوعی از اوراق بهادار بوده که در ازای سرمایهگذاری انجام شده در بانک، بر اساس شرایط و قوانین از پیش تعیین شده، به فرد سرمایهگذار سود تعلق میگیرد. در انتها نیز، بانک مرکزی، بانکهای تجاری و موسسات اعتباری غیر بانکی به عنوان نهادهای بازار پول محسوب میشوند.
معرفی برخی ابزارها و نهادهای بازار سرمایه
سهام عادی، سهام ممتاز، اوراق قرضه و اوراق مشارکت به عنوان ابزارهای بازار سرمایه معرفی میشوند. در این راستا سهام عادی که شاید بیشتر آن را شنیده باشید، ارائه کننده مالکیت سهم بوده و به دور از هرگونه سر رسید و یا موعد مقرر، مالک میتواند نسبت به فروش سهم خود اقدام کند.
همچنین در این نوع سهم، سود بر اساس فعالیت شرکت تعیین میشود. این در حالیست که در سهام ممتاز میزان سود از پیش تعیین شده بوده و از طرفی سهامدار حق رای در شرکت را نخواهد داشت.
همچنین اوراق قرضه نیز دارای سر رسید مشخص بوده که در زمان موعد میتوان در مقابل اوراق ارائه شده وجه نقد دریافت کرد. در این راستا، اوراق مشارکت نیز همانند اوراق قرضه بوده با این تفاوت که میزان دقیق سود تا موعد پرداخت مشخص نیست.
در ادامه نیز میتوان به نهادهای بازار سرمایه که شامل بورس اوراق بهادار، بورس کالا و موسسات سپردهگذاری و نگهداری اوراق بهادار هستند، اشاره کرد.
در این میان همانطور که در ابتدا نیز اشاره شد، بازار بورس به عنوان نماد بازار سرمایه بوده و از اهمیت و جایگاه بالایی برخوردار است.
به طور کلی بازار بورس از جذابیت بالایی برخوردار بوده و در صورتی که با یادگیری تکنیکهای مربوطه همچون آموزش نوسانگیری، تابلو خوانی و یا سایر موارد مربوط به تحلیل تکنیکال همراه شود بسیار سودآور بوده و میتواند درآمد خوبی به همراه داشته باشد.
در انتها امیدواریم مطالب ارائه شده که با هدف آموزش بازار بورس و سرمایه تهیه شده بود، برای شما عزیزان مفید واقع شده باشد.
دیدگاه شما