ارزش اوراق اختیار معامله

آموزش اختیار معامله_تابلو اختیار معامله

تابلو اختیار معامله و آموزش اختیار معامله را تجربه کنید .در قسمت سوم از سری آموزش های اختیار معامله، در مورد مزایا و معایب بازار اختیار معامله و مفاهیم و اصطلاحات موجود در بازار آپشن بحث شده است. در ادامه قرار است در این مقاله با موضوعات جدیدی مانند ارزش ذاتی، ارزش زمانی و مفهوم نوسان پذیری در بازار اختیار معامله آشنا شوید. پیشنهاد میکنم به هیچ عنوان این ویدئو را از دت ندهید.
در این ویدیو به بررسی جامع تابلو سایت tse و ابزار هایی که برای اختیار معامله لازم خواهیم داشت پرداخته ایم.اکثر سوالات شما در این ویدیو پاسخ داده شده است و به مفاهیم پایه ای بازار آپشن در این ویدیو پرداخته شده است.

ارزش ذاتی چیست؟

ارزش ذاتی در اختیار معامله به تفاوت قیمت اعمال و قیمت سهم پایه گفته میشود؛ مثلا اگر سهم پایه 1000 تومان باشد و قیمت اعمال 500 تومان باشد. در این حالت ارزش ذاتی این اختیار معامله 500 تومان است؛ یعنی خریدار اختیار معامله 500 تومان سود خواهد کرد. ولی برای فروشنده اختیار معامله این قضیه برعکس است. به این شکل که باید قیمت اعمال بیشتر از قیمت نقدی سهم پایه باشد تا ارزش ذاتی آن قرارداد اختیارمعامله مشخص شود .

ارزش زمانی چیست؟

در اختیار معامله چون تاریخ سر رسید وجود دارد پس عنصری به نام ارزش زمانی هم به وجود خواهد آمد اما ارزش زمانی چیست ؟ برای توضیح بیشتر به مثال دقت کنید . فرض کنید اختیار معامله ای که تاریخ سر رسید آن سه ماه آینده باشد 1000تومان باشد و اندازه قرارداد شما 5 باشد یعنی پنج هزار سهم به قیمت 1000شما خواهید پرداخت یعنی پریمیوم پرداختی شما پنج میلیون خواهد بود ولی اگر همین سهم نوعی دیگر از قرارداد داشته باشد که تاریخ سر رسید آن شش ماه بعد باشد دیگر قیمت این قرارداد 1000تومان نخواهد بود بلکه مشمول ارزش زمانی نیز شده است یعنی قیمت این سهم مثلا باید 1500تومان شود که اگر ضربدر 5هزار شود میشود 7میلیون پرداختی شما به عنوان پریمیوم .

ولی چرا این تفاوت قیمت به وجود میاید ؟ پاسخ این است که خریدار اختیار معامله سرمایه کمتری را نسبت به خریدار خود سهم پایه درگیر میکند ولی همانند خریدار سهم پایه میتواند از صعود دارایی پایه سود کند و از نزول دارایی پایه زیان کند .

پارامتر های موثر در بلک شولز

پارامتر های گوناگونی در تعیین قیمت منصفانه اختیار (بلک شولز) اثرگذار است که عبارتند از: قیمت اعمال قرارداد، تعداد روز باقی مانده تا سر رسید، میزان نوسان پذیری تاریخی سهم پایه، میزان بازدهی سهم پایه طی دوره معاملاتی.

چگونه اختیار معامله را ارزش گذاری کنیم؟

مدل قیمت گذاری بلک شولز یعنی بدست آوردن قیمت منصفانه در اختیار معامله که پارامترهای ذکر شده در بالا در تعیین مقدار بلک شولز موثر است.

در ماشین حساب موجود در سایت tse.ir ، ماشین حسابی به نام ماشین حساب ارزش گذاری اختیار وجود ارزش اوراق اختیار معامله دارد که مدل محاسبه بلک شولز را انجام می دهد. در این ماشین حساب بعد از انتخاب نماد مورد نظر خود از شما داده های زیر را میخواهد :

1. نرخ بازدهی مورد انتظار : دراین قسمت شما باید سود بازدهی موجود در بازار که مثلا نرخ بهره بانک 20درصد و نرخ بهره بازار بورس 40درصد است که شما باید میانگین بین این دو بهره را در این قسمت وارد کنید پس ممکن است در زمان های مختلف عددی که شما وارد میکنید متفاوت باشد .

نکته : عددی که در این قسمت وارد میکنید باید عدد صحیح باشد .

2. نسبت سود نقدی به قیمت دارایی پایه : این قسمت را اکثر معامله گران بازار اختیار معامله صفر وارد میکنند چرا که نسبت سود واریزی سهام( که همان DPS است ) و قیمت دارایی پایه ، مقدار کمی است و تاثیر گذاری چندانی در تعیین بلک شولز نمیتواند داشته باشد مگر اینکه بعضی سهام سود نقدی قابل توجهی داشته باشند که در این ص ورت میتوان عدد های بیشتری را در این قسمت وارد کرد.

3 . نوسان پذیری : یعنی نوسانی که سهم پایه دارد که به دو دسته تقسیم میشود.

الف: نوسان پذیری ضمنی : عددی است که معامله گران با توجه به قیمت پریمیوم فعلی برای آینده این قرارداد انتظار دارند (بعد از بدست آوردن این درصد میتوانید در قسمت ماشین حساب سایت tset.ir در قسمت نوسان پذیری وارد کنید ) یعنی اختلاف بین قیمت بلک شولز و قیمت تابلو اختیار معامله به دلیل همین نوسان ضمنی است پس اگر به دنبال قیمتی هستید که در ذهن معامله گران است و انتظار دارند که این قرارداد به این قیمت معامله شود باید در ماشین حساب بلک شولز به جای نوسان تاریخی نوسان ضمنی را وارد کنید تا محاسبه بلک شولز با قیمت تابلو تقریبا برابر شود.

پیشنهاد ما پلتفرم معاملاتی گروه بی نظیر است که در صفحه خدمات اختیار معامله فراهم شده و دارای امکانات جذاب و جامعی است که شما را شگفت زده می کند.

نحوه بدست آوردن نوسان ضمنی

ابتدا نماد مورد نظر خود را انتخاب کرده و باارزش ترین قرارداد آن نماد را از لحاظ معاملات انتخاب میکنید مثلا اگر ضخود چند مدل باشد شما باید آن ضخودی را در نظر بگیرید که ارزش معاملاتی بالایی دارد برای مثال ضخود 7075بیشترین ارزش معاملاتی را دارد. سپس قیمت پایانی ضخود 7075 را مشاهده کنید فرض کنید 350 باشد . در مرحله بعد باید ماشین حساب نوسان ض منی را باز کنید که در همان صفحه ماشین حساب ها قابل مشاهده میباشد.

در ماشین حساب نوسان ضمنی شما باید ابتدا نوسان ضمنی این نماد را محاسبه کنید و سپس در ماشین حساب بلک شولز این عدد بدست آمده را وارد کنید.

در ماشین حساب نوسان ضمنی همه اطلاعاتی که در ماشین حساب بلک شولز باید وارد میشد را وارد کنید ولی تنها تفاوت این ماشین حساب قسمت ارزش قرارداد اختیار معامله است که باید در این قسمت از ماشین حساب قیمت پایانی نماد ضخود را وارد کنید.

نکته : عددی که در نوسان پذیری ضمنی یک نماد بدست میاید میتوانید برای همه قراردادهای اختیار معامله ی همان نماد استفاده کرد مثلا اگر نوسان پذیری ضمنی ضخود 7075 را بدست آوردید میتوانید برای سایر ضخود ها نیز استفاده کنید.

ب : نوسان پذیری تاریخی : از آنجایی که هر قرارداد اختیار معامله دارای تاریخ سر رسید است. شما برای اینکه بتوانید اندازه نوسان قیمتی قرارداد خود را به درصد به دست بیاورید باید گذشته سهم را بررسی کنید و با بدست آوردن میانگین تغییر قیمت سهم ، نوسان قیمتی سهام خود را در اندازه مانده تا تاریخ سر رسید خود پیش بینی کنید .

برای بدست آوردن این میانگین میتوانید از راهکارزیر استفاده کنید :

ابتدا مووینگ اورج ema در نمودار سهم خود فعال کنید ، در تنظیمات ema رفته و بازه زمانی آن را به مقدار مانده تا تاریخ سر رسید خود تغییر دهید برای مثال اگر اختیار معامله شما سه ماه تا تاریخ سر رسید داشته باشد باید ema 90 روزه داشته باشید. در مرحله بعد کانالی به اندازه این بازه زمانی در نمودار خود رسم کنید یعنی طبق مثال باید یک کانال 90 روزه را رسم کنید.

در مرحله بعد تفاوت قیمت بالاترین قیمت در این کانال و پایین ترین قیمت در این کانال را حساب کنید یعنی اگر بالاترین قیمت این کانال 1000تومان و پایین ترین قیمت این کانال 500تومان باشد اختلاف قیمت این کانال 50 درصد ارزش اوراق اختیار معامله است حال باید این درصد را تقسیم بر دو کنید که عدد 25 دصد بدست می آید. حال باید تعداد برخورد ema با این کانال را بشمارید ( چه برخورد با خود کانال باشد و چه با خط وسط کانال باشد ) فرض کنید تعداد برخورد مثال ما 5 بار باشد. در مرحله بعد باید 25 درصد را با 5 بار برخورد جمع کنیم تا عدد نهایی نوسان پذیری تاریخی بدست آید . این عدد برای سهام مختلف نسبت به اندازه تاریخ آن متفاوت خواهد بود .

نکته: عدد وارده در این قسمت باید عدد اعشاری باشد مثلا اگر 50درصد مد نظر دارید باید 50/0 وارد کنید .

برای یادگیری بازار اختیار معامله در بورس ایران بصورت ویدئو و به زبان ساده وارد صفحه دوره جامع ناگفته های بازار اختیار معامله شوید و حرفه ای آموزش ببینید.

برای انتخاب یک قرارداد اختیار معامله خوب ، نباید فقط براساس بلک شولز پیش رفت بلکه باید به نکات زیر توجه کنید :

الف : حتما سهم پایه نماد مورد نظر خود را بررسی کنید آن هم به صورت کوتاه مدت نه بلند مدت

ب : زمانی وارد یک اختیار معامله شوید که سهم پایه آن سهم در نمودار خود یا به یک حمایت رسیده باشد ویا اینکه مقاومت را شکسته و تثبیت کرده باشد.

ج : سراغ سهامی بروید که ارزش معاملاتی بالایی داشته باشد یعنی نقد شوندگی بالایی داشته باشد.

نکته : علت تفاوت قیمت ب لک شولز و قیمت اختیار معامله در بازار به دلایل زیر بستگی دارد.

الف : معامله گران روند کلی سهم یا روند شاخص کل یا روند هم گروهی های سهم را اگر مثبت ارزیابی کنند در اینصورت حاضر میشوند حتی بالاتر از قیمت بلک شولز نیز معامله انجام دهند .

نکته : اگر سهم پایه ای نوسان پذیری زیادی داشته باشد (یعنی سقف و کف کانال های خود را در نمودار به تعداد زیادی لمس میکند ) معامله گران به این نماد بیشتر توجه خواهند کرد چرا که امکان سود بیشتر وجود دارد و این به خاطر این است که ریسک در این نماد بالاست.

برای آشنایی کامل با کارگزاری ها و دریافت کد معاملاتی، می توانید در سه دقیقه کارگزاری اختیار معامله و دریافت کد معاملات آپشن را مطالعه کنید.

اطلاعات کارگزاری های ارائه ارزش اوراق اختیار معامله دهنده خدمات اختیار معامله در تصویر زیر ارائه شده است:

گروه بی نظیر

مدرس و تحلیلگر بازار سرمایه تحلیلگر بازار مالی فارکس تحلیلگر ارشد سایت یار سرمایه برگزاری بیش از صد دوره آموزشی تحلیل بورس و فارکس عضو تیم icf_market تنها ارائه دهنده سبک ولوم تریدینگ به زبان فارسی در دنیا

قرارداد اختیار معامله خرید و فروش"خودرو ، خساپا،وبصادر و تجارت" شروع شد

قرارداد اختیار معامله خرید و فروش بر سهام ۴ شرکت‌ ایران خودرو، سایپا و دو بانک‌ تجارت و صادرات از ارزش اوراق اختیار معامله امروز در بازار مشتقه بورس آغاز شد.

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، بازار سهام در حالی آخرین روز کاری هفته جاری با رشد بیش از 5 هزار واحدی شاخص اما تداوم کاهش ارزش معاملات و تشدید نگرانی فعالان از آینده شروع کرده که قرارداد اختیار معامله خرید و فروش بر سهام 4 شرکت‌ بزرگ بورس و شامل ایران خودرو، سایپا و بانک‌های تجارت و صادرات از امروز در بازار مشتقه بورس آغاز و اعمال شد.

براساس این گزارش، سررسید اختیار معامله خرید و فروش"خودرو و خساپا"برای مرداد و آبان و "وبصادر و تجارت" هم برای آبان و مهر سال جاری تعیین شده و معاملات قراردادها فقط به صورت برخط بوده و صرفاً از طریق کارگزارانی دارای مجوز معاملات برخط انجام می شود.

همچنین ضوابط وجه تضمین با توجه به راه‌اندازی سامانه مدیریت ریسک و امکان محاسبات وجوه تضمین براساس «ضوابط وجه تضمین قرارداد اختیار معامله در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران»، اتخاذ موقعیت باز فروش در قراردادهای اختیار معامله، به شرط کفایت وجوه تضمین، برای تمامی فعالان بازار سرمایه امکانپذیر است.

براساس این گزارش، قراردادهای اختیار خرید و فروش به معنای توافق بر سر انجام معامله‌ای خاص و با یک قیمت مشخص در مقطع زمانی مشخصی در آینده هستند.

به طور مثال در معامله یک قرارداد اختیار خرید، خریدار اختیار خرید دارایی پایه را با قیمت و در زمان مشخص بدست می‌آورد و از سوی دیگر فروشنده تعهد یا الزام به فروش دارایی را در صورت درخواست اعمال از سوی دارنده اوراق اختیار خرید خواهد داشت. قراردادهای اختیار خرید با توجه به قیمت و زمان اعمال، می‌تواند با نرخ های متنوعی مورد معامله قرار گیرد. وجهی که در معامله قرارداد اختیار خرید از سمت خریدار به عرضه‌کننده اوراق پرداخت می‌شود برای بدست آوردن حق خرید دارایی با قیمت اعمال مشخص و این نرخ به مراتب کمتر از قیمت دارایی پایه است.

سرمایه‌گذار با خرید اوراق اختیار خرید می‌تواند با پرداخت مبلغی اندک در مزایای افزایش قیمت دارایی پایه سهیم باشد و همزمان از افزایش قیمت اوراق اختیار خرید در بازار یا امکان اعمال اختیار در سررسید بهره‌مند شود. این ویژگی اوراق علاوه بر ذخیره منابع برای روزهای آتی، می‌تواند رفتار مبتنی بر تحلیل‌های کوتاه و میان‌مدت را نیز در بازار تقویت کند.

معاملات اختیار

قراردادی است که به خریدار ان حق خرید یا فروش دارایی پایه یا ابزار مالی با یک قیمت اعمال معین و در یک تاریخ خاص را می‌دهد ولی خریدار در اجرای ان تعهد ندارد. فروشنده نزد کار گزاری برای انجام کامل معامله (خرید یا فروش) اگر خریدار خواهان اعمال باشد تعهد می‌دهد. اختیاری که به دارنده ان اجازه می‌دهد که دارایی را به قیمت مشخص خریداری کند اختیار خرید نامیده می‌شود. اختیاری که به دارنده ان اجازه می‌دهد که دارایی را به قیمت مشخص به فروش برساند اختیار فروش نامیده می‌شود. هر دو نوع اختیار فوق به‌طور رایج معامله می‌شود اما برای وضوح اغلب اختیار خرید مورد بحث قرار گرفته‌است. فروشنده ممکن هست اختیار خرید را برای یک خریدار به عنوان بخشی از یک معامله دیگر از جمله به عنوان انتشار سهام یا به عنوان بخشی از طرح انگیزش کارکنان عطا نماید در غیر این صورت خریدار باید یک صرف را به فروشنده برای اختیار بپردازد. اختیار خرید به‌طور معمول باید هنگامی که قیمت اعمال شده (توافق شده) کمتر از ارزش بازار دارایی پایه در زمان سررسید است اعمال شود اختیار فروش به‌طور معمول باید هنگامی که قیمت اعمال شده (توافق شده) بیشتر از ارزش بازار دارایی پایه در زمان سررسید است اعمال شود. هنگامی که یک اختیار معامله اعمال می‌شود هزینه خریدار برای کسب دارایی برابر است با قیمت اعمال به اضافه قیمت اختیار خرید و هنگامی که تاریخ سررسید یک معامله می‌رسد و معامله صورت نمی‌گیرد خریدار باید مبلغ زیان را به فروشنده بدهد. در بسیاری از حالات همین حق اختیار درآمد فروشنده هست و از دست دادن سرمایه برای خریدار هست. دارنده یک اختیار ممکن است ان را به یک شخص سوم بفروشد این کار در یک معامله در خارج از بورس یا در بورس اختیار معامله انجام می‌گیرد .

با توجه به نوع حقوق اختیار

با توجه به دارایی پایه

· اختیار معامله اوراق قرضه

· اختیار معامله اتی

· اختیار معامله کالا

با توجه به بازارهای معاملاتی

· اختیار قابل معامله در بورس: یک نوع از اوراق مشتقه قابل معامله در بورس هستند اختیارهای قابل معامله در بورس دارای قراردادهای استاندارد شده هستند و چون قراردادها استاندارد هستند مدل‌های قیمت‌گذاری در دسترس هستند .

· اختیارهای قابل معامله در بورس شامل :

· اختیار معامله سهام

· اختیار معامله شاخص بازار سهام و

· اختیار معامله قراردادهای اتی هستند .

اختیار معامله در بازار خارج از بورس : بین دو شرکت یا بخش خصوصی انجام می‌گیرد و در بورس انجام نمی‌شود. شرایط این معاملات نا محدود هست و ممکن است به‌طور شخصی با توجه به نیاز هر نوع کسب و کار طراحی شده باشد.

اختیار معامله‌های رایج قابل معامله در بازار خارج از بورس

· اختیار معامله نرخ بهره

· اختیار معامله نرخ ارز

· اختیار معامله سواپ

دیگر نمونه‌های اختیار معامله

یکی دیگر از نمونه‌های مهم اختیار معامله (به ویژه در ایالت متحده آمریکا) اختیار معامله سهام برای کارمندان که توسط شرکت به عنوان یک شکل از ایجاد انگیزه تعلق می‌گیرد. بسیاری دیگر از انواع اختیار در بسیاری از قراردادهای مالی وجود دارد به عنوان مثال اختیار معامله املاک واقعی. به هر حال بسیاری از اصول ارزشیابی و مدیریت ریسک در تمام اختیارهای مالی وجود دارد. دو نمونه اختیار معامله وجود دارد:

اختیار معامله با پشتوانه

روشهای اختیار معامله

قواعد نامگذاری برای کمک به شناسایی خواص مشترک انواع مختلف اختیار معامله کاربرد دارد که شامل :

· اختیار معامله اروپایی : اختیار معامله فقط در تاریخ سررسید امکان اعمال وجود دارد .

· اختیار معامله آمریکایی : اختیار معامله ممکن است در روزهای قبل از سررسید معامله شود (امکان اعمال قبل از سررسید وجود دارد )

· اختیار معامله برمودا : اختیار معامله ممکن است در تاریخ‌های مشخص شده از قبل یا قبل از سررسید اعمال شود. (ترکیبی از آمریکایی و اروپایی )

· اختیار معامله آسیایی

· اختیار معامله بلامانع : اختیار معامله با ویژگی‌های عمومی که موقعی می‌تواند اعمال شود که قیمت اوراق بهادار پایه از سطح خاصی بگذرد

· اختیار معامله نامتعارف : هر یک از طبقه‌های بزرگ از اختیار معامله که ممکن است شامل ساختارهای پیچیده مالی باشد .

مزایا و معایب اختیار معامله چیست؟

بازار سرمایه فرصت های زیادی برای سرمایه گذاری دارد که متاسفانه مغفول مانده اند. به عنوان نمونه می توان به معامله اختیار معاملات اشاره کرد که کمتر سهامداری به سمت و سوی آن ها می رود. در این مطلب قصد داریم درباره اختیار معاملات اطلاعاتی را ارائه دهیم.

به گزارش نبض بورس، سالار داداش زاده کارشناس بازار سرمایه | بازار سرمایه فرصت های زیادی برای سرمایه گذاری دارد که متاسفانه مغفول مانده اند. به عنوان مثال شما می توانید از طریق بازار سرمایه سکه و طلا خریداری کنید و یا اینکه می توانید در اختیار معامله ها مشارکت داشته باشید و بعضا سودهای بیشتری نسبت به خرید سهام کسب نمایید.

در این مطلب قصد داریم که شما را با اختیار معامله ها آشنا کنیم و از مزایای آن ها بگوییم.

اختیار معامله چیست؟

اختیار معامله بخشی از بازار آتی است که پوشش دهندگان ریسک قیمت‌ها براساس شرایط مندرج در قرارداد‌ها وارد معامله می‌شوند.

مثال بارز آن اختیار خرید سکه تمام بهار است که فرضا به سررسید تیرماه و قیمت ۹ میلیون تومان خرید و فروش می‌شود. در واقع اگر خریدار ۵۰۰ هزار تومان بابت چنین معامله‌ای بپردازد و در سررسید قیمت سکه ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان شده باشد، با اعمال اختیارخرید توسط خریدار، ۳ میلیون سود کسب می‌شود.

مزایا و معایب اختیار معامله چیست؟

اما اختیار معاملات مزایا و معایبی دارد که در ادامه به آن ها اشاره خواهد شد:

مزایا:

۱- امکان دریافت وام با فروش اختیار خرید و فروش

۲- امکان نوسانگیری و با کاربرد بیشتر "دید میان مدت"

۳- بدون دامنه نوسان

معایب:

۱- شکاف قیمتی عموما بالا میان نرخ های خرید و فروش

۲- فعالیت ضعیف بازارگردانها

۳- عدم وجود جذابیت واقعی برای اجرای استراتژی های نامتقارن

سازوکار و نحوه انجام معامله در اختیار معامله چگونه است؟

پرسش های بسیاری درباره اختیار معامله و سازوکار و نحوه انجام معامله وجود ارزش اوراق اختیار معامله دارد.

بنای این بازار بر روی سهم های پایه و زمان مانده تا سررسید آن ها است. بنابراین هم باید در نوسانگیری از یک سهم حرفه ای باشید و هم اینکه از بین چندین قرارداد یکی را انتخاب کنید‌ و اینکه پر حجم معامله نکنید. این بازار سهامدار ندارد و خریدارها صرفا هزینه داشتن حق را به فروشنده ها پرداخت می کنند و این حق شامل دریافت سهم ها یا معادل ریالی در شرایطی است که در سررسید، قیمت پایانی سهم پایه از جمع قیمت توافقی (اِعمال) و قیمت پرمیوم یا هزینه پرداخت شده اختیار معامله، بالاتر باشد.

مهم ترین عوامل پیداکردن ارزش منصفانه یک قرارداد، مقایسه نرخ بازاری با منصفانه و مقایسه قراردادهای مشابه از نظر وابستگی نوسانات پرمیوم به سهم پایه است.

در مقاومت های معتبر که میخواهید از افت سهم سود کسب کنید، دوباره نیاز به پیداکردن ارزشمند ترین قرارداد دارید و بعد سرمایه نقدی رهن معامله می شود و در نقش فروشنده، دریافت کننده هزینه از خریدار می شوید.

گاهی ارزش منصفانه اختیار خرید فاصله ۵ الی ۶ تومانی با سفارش فروش موجود روی تابلو دارد که قابل اغماض است اما اختلاف ۱۰-۲۰ تومانی قابل چشم پوشی نیست.

نکته ۱: خریداران سابقی که در یک سررسید باعث In the money یا در سود شدن قرارداد شده اند لزوما در همان قرارداد خریداران جدید از نوسان قیمت پرمیوم یا اعمال در سررسید سود نخواهند برد.

نکته ۲: قیمت پایین تر و یا اهرم لحظه ای بالاتر ملاک ارزشمندی و سودآور شدن یک قرارداد نیست. برعکس ممکن است زیان بیشتری هم وارد کند. به زبان ساده تر در اختیار معامله سود بیشتر مساوی با ریسک بیشتر نیست و اهرم های زیر ۴ و بالای ۲ مناسب معامله گری هستند.

معاملات آتی

درسال 1848 میلادی در شیکاگو تولیدکنندگان گندم برای فروش محصولات خود نیاز به بازاری داشتند تا معاملات نقدی را انجام دهند یعنی گندم بدهند و پول آنرا بستانند. به تدریج فروشندگان و خریداران شروع به نوعی تعهد جهت دریافت وجه نقد خود در آینده گرفتند و زمینه معاملات آتی (Futures) را پایه ریزی کردند بدین معنی که: تولیدکننده موافقت نماید که محصول خود را به خریدار در تاریخ آینده با قیمت توافق شده بفروشد.

آذرماه ١٣٨۴ را می توان به عنوان سرآغاز جشن بلوغ بازار سرمایه ایران قلمداد کرد. در آن تاریخ طبق تصویب مجلس شورای اسلامی بر اساس قانون جدید بازار سرمایه که توسط دولت محترم به مجلس تقدیم شد، معاملات اوراق مشتقه مانند قراردادهای آتی کالا در بورس شکل قانونی پیدا نمود و مراجع تقلید نیز قبل از دولت و مجلس مجوز لازم را تنفیذ نموده بودند.

آتی کالا

قرارداد آتی توافقنامه ای است مبتنی بر خرید یا فروش دارایی مشخص در زمان معین در آینده، با قیمت مشخص. در این قرارداد خریدار متعهد می گردد کالای مورد نظر را در تاریخ تعیین شده تحویل گرفته و مبلغ مشخصی را بابت هر واحد از آن پرداخت نماید و فروشنده نیز متعهد میگردد درتاریخ موردنظر درازای دریافت وجه مشخصی کالای مورد نظر را تحویل نماید. برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد می شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات قیمت، بخشی از وجه تضمین هریک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید باهم تسویه کنند. هم اکنون زعفران رشته ای بریده ممتاز ،زعفران رشته ای درجه یک ، زیره سبز و پسته داراییهای پایه پذیرفته شده به عنوان دارایی پایه قراردادهای آتی بورس کالا می باشد.

از مزایای قراردادهای آتی امکان پوشش ریسک (hedging) با هزینه کم، امکان سود آوری در بازار نزولی ( short sell)، امکان ورود در بازارهای بزرگتر با سرمایه کم (leverage)، آربیتراژ می باشد.

نرخ تسویه درپایان روز معاملاتی کشف میگردد و با توجه به آن به روزرسانی حسابها صورت میپذیرد و سود و زیان کلیه قراردادهای باز توسط اتاق پایاپای بورس محاسبه و در حساب مشتریان اعمال می گردد. قیمت تسویه روزانه هم اکنون بر اساس میانگین قیمت 30% پایانی حجم معاملات منتهی به پایان آخرین جلسه معاملاتی و قیمت تسویه لحظه ای براساس میانگین قیمت 30% پایانی حجم معاملات منتهی به هر لحظه محاسبه خواهد شد.

در صورتیکه پس از کشف نرخ تسویه و اعمال آن در صورتحساب مشتریان، موجودی حساب از حداقل سپرده تعیین شده توسط بورس کمتر گردد اخطار افزایش وجه تضمین برای مشتریان ارسال می گردد. مشتریان فرصت دارند تا یک ساعت پس از شروع معاملات روز بعد نسبت به افزایش موجودی خود اقدام نمایند.در صورت عدم واریز وجه در زمان اعلام کارگزار از سوی مشتری، کارگزار موظف است با اخذ موقعیت معکوس نسبت به بستن معامله باز مشتری اقدام نماید.

بیشتر قراردادهای آتی، منجر به تحویل فیزیکی کالا نمیشود علتش آن است که اکثر سرمایه گذاران قبل از فرا رسیدن زمان تحویل کالا، اقدام به بستن قرارداد یا Offsetting می نمایند. تبدیل تعهد از طریق اتخاذ یک ”موقعیت تعهدی“ جدید معکوس در مقابل ”موقعیت تعهدی باز“ مشتری صورت می پذیرد.

تمامی افراد حقیقی و حقوقی میتوانند با مراجعه به شعب کارگزاری سهم آشنا با همراه داشتن اصل مدارک هویتی و تکمیل فرم ها اقدام به اخذ کد معاملاتی قرارداد آتی نمایند. و همچنین در صورت داشتن شرایط لازم بعد از اخذ مجوز دسترسی به سامانه برخط معاملات قراردادهای آتی، کد کاربری و کلمه عبور برای استفاده از خدمات آنلاین برای مشتریان محترم صادر میگردد .

گواهی سپرده کالایی

گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که نشان دهنده مالکیت دارنده ی آن بر مقدار معینی کالاست و پشتوانه آن قبض انبار استانداری است که توسط انبارهای موردتایید بورس صادر می گردد. بر اساس گزارش های منتشر شده توسط نهادهای بین المللی قبوض انبار از ابزارهای متداول تامین مالی در کشورهای توسعه یافته و حتی برخی کشورهای در حال توسعه به حساب می آیند. از کاربردهای مهم قبوض انبار در تامین مالی، برای تمامی بخش های اقتصادی، ابزار تحویل در قراردهای آتی می باشد.

تمام اشخاص حقیقی و حقوقی که کد معاملات اوراق بهادار دارند، می‌توانند اقدام به معامله گواهی سپرده کالایی هر کالایی نمایند. برای تحویل گرفتن کالا از انبار (در صورت داشتن گواهی سپرده در کد بورسی) باید مدارک لازم شامل معرفی نامه برای انبار از کارگزاری دریافت شود و با ارائه مدارک به انبار و واریز هزینه های انباردار کالا به خریدار تحویل داده می شود.