قدیمی ترین بورس جهان

تاریخچه بورس در جهان

شرکت اطلاع‌رسانی و خدمات بورس: برای آشنایی با تاریخچه پیدایش بورس در جهان بهتر است ابتدا به تاریخچه پیدایش واژه بورس اشاره کنیم. به اعتقاد اغلب کارشناسان تاریخچه پیدایش واژه بورس به قرن پانزدهم میلادی باز می‌گردد. در آن زمان بازرگانان، صرافان و کسبه شهر «بروژ» در بلژیک در میدانی به نام «تربورس» در مقابل خانه اشراف زاده‌ای به نام «واندر بورس» جمع می‌شدند و به مبادله اسناد تجاری و اوراق بهادار می‌پرداختند.

به همین علت از آن تاریخ به بعد مکان‌هایی که مردم در آنجا اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار، کالا و. می‌کردند به بورس معروف شد. البته در آن زمان این مکان‌ها نظم و انضباط خاصی نداشتند و همه افراد می‌‌توانستند بدون کمترین محدودیتی در آنجا فعالیت کنند اما به مرور زمان نظم و انضباط خاصی در این مکان‌ها حاکم شد به نحوی که پس از مدتی فقط بازرگانان، صرافان و دلالان اجازه پیدا کردند تا در این مکان‌ها به خرید و فروش بپردازند. در گذر زمان تالارهای مسقف بورس شکل گرفت و بازرگانانی که تا بیش از آن در هوای آزاد خرید و فروش می‌کردند، برای خرید و فروش به این تالارها می‌رفتند. در بسیاری از منابع علمی و تاریخی زمان آغاز به کار تالارهای مسقف بورس را به‌عنوان تاریخ رسمی تاسیس بورس در دنیا معرفی می‌کنند، اگرچه همان طور که اشاره شد پیشینه این مهم به قبل از آن تاریخ و به قرن ۱۵ میلادی برمی‌گردد. اولین بورس اوراق بهادار جهان در اوایل قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و کمپانی هند شرقی اولین شرکتی بود که سهام خود را در آن عرضه کرد. فعالیت‌های مرتبط با بورس در شهر لندن نیز از اوایل قرن هجدهم میلادی و در قهوه‌خانه‌ها شروع شد. این فعالیت‌ها در سال ۱۷۷۳ میلادی و با خرید ساختمان مستقل توسط معامله‌گران وارد فصل جدیدی شد. در نهایت در سوم مارس سال ۱۸۰۱ میلادی، بورس لندن فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.اما تاریخچه تاسیس بورس نیویورک به‌عنوان سومین بورس بزرگ در گستره تاریخ با سایر بورس‌ها متفاوت است. در ۱۷ مه ‌۱۷۹۲ بیست و چهار کارگزار بازار سهام در خیابان وال استریت نیویورک و زیر درخت چناری دور هم جمع شدند و توافق‌نامه‌ای را امضا کردند که به توافق‌نامه «درخت چنار» مشهور شد. آنها در هشت مارس ۱۸۱۷ با تنظیم اساسنامه‌ای، شروع به کار بورس نیویورک را رسمیت بخشیدند. با شروع فعالیت بورس‌های بزرگ جهان به تدریج سایر کشورهای در حال توسعه و پیشرفته نیز دارای بورس شدند تا جایی که امروز کمتر کشوری را می‌توان یافت که بورس نداشته باشد. به نظر می‌رسد بورس‌ها و بازارهای مالی امروزه نقش مهمی را در عرصه اقتصادی کشورهای جهان ایفا می‌کنند و این سیر تکامل و توسعه بازارهای مالی همچنان ادامه خواهد داشت.

مهم ترین بورس های جهان

بورس اوراق بهادار قدیمی ترین بورس جهان در جهان قدمتی بیش از 500 سال دارد و از آغاز فعالیت در آنتورپ در قرن شانزدهم تا به امروز، از مبادله ای در مقیاس کوچک به یک بازار عظیم و جهانی تبدیل شده است. در حال حاضر، ده ها بازار بورس کوچک و بزرگ در کشورهای مختلف فعالیت می کنند و هر کدام از آن ها ویژگی های خاص خود را دارند و برخی از آن ها شرکت های متعددی را در اندازه های گوناگون و حجم معاملات مختلف در خود جای داده اند. در این مقاله قصد داریم راجع به مهم ترین بورس های جهان صحبت کنیم و شما را به یک سفر گردشگری بورسی دعوت نماییم. در این سفر شما با تمام جزییاتی که در بورس اوراق بهادار می گذرد و همچنین نکات مربوط به مهم ترین بورس های جهان آشنا می شوید.

بورس اوراق بهادار چیست؟

بورس اوراق بهادار از نظر تاریخی مکانی بود که فروشندگان و خریداران برای انجام تجارت در مورد خرید و فروش کالا با یکدیگر ملاقات می کردند. امروزه، این موضوع معمولاً با بازار خرید و فروش محصولات مالی مانند سهام و. همراه است. در ابتدا، بورس اوراق بهادار یک ساختمان فیزیکی بود که در آن بازرگانان می آمدند تا با سایر معامله گران به صورت حضوری معامله کنند و سفارشات خرید و فروش خود را فریاد می زدند.

با این حال، به دلیل پیشرفت تکنولوژی و نقاط عطف جدید در فناوری، اکثر بورس های سهام به سمت تجارت الکترونیکی سوق پیدا کردند و اکنون به معامله گران کمک می کنند تا دسترسی بهتری به بازارهای بین المللی داشته باشند. در سراسر دنیا، بازارهای بورس متعددی وجود دارد که از جمله مهم ترین بورس های جهان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بورس اوراق بهادار نیویورک
• بورس اوراق بهادار سیدنی
• بورس اوراق بهادار فرانکفورت
• بورس اوراق بهادار هنگ کنگ
• بورس اوراق بهادار توکیو
• بورس سهام NASDAQ
• بورس سهام پکن
• بورس سهام شانگهای
• بورس سهام بانکوک
• بورس سهام هند

بورس اوراق بهادار نیویورک

بورس اوراق بهادار نیویورک، یکی از مشهورترین و مهم ترین بورس های جهان است. این بازار بورس با نام مستعار The Big Board در سال 1817 تاسیس شد اما تا سال 1963 با نام NYSE فعالیت نمی کرد. دفتر مرکزی آن در وال استریت در منهتنِ نیویورک بود و این ساختمان در سال 1978 به عنوان یک نشان ملی شناخته شد. در ژانویه 2018 سرمایه بازار بورس اوراق بهادار نیویورک بیش از 30 تریلیون دلار بود و هم اکنون محل زندگی بیش از 2300 شرکت تجاری است. این شرکت ها طیف گسترده ای از بخش های مختلف مانند انرژی، امور مالی، کالاهای مصرفی، تکنولوژی و. را پوشش می دهند؛ به همین دلیل، بورس اوراق بهادار نیویورک را به عنوان یکی از مهم ترین بورس های جهان می شناسند.

بورس اوراق بهادار فرانکفورت

بورس اوراق بهادار فرانکفورت بزرگترین بورس در آلمان و یکی از بزرگترین و مهم ترین بورس های جهان از نظر حجم معاملات و سرمایه بازار است.

توضیحات بورس اوراق بهادار فرانکفورت FSE

• FSE یکی از اولین بورس های سهام جهان در کنار صرافی های مستقر در لندن و پاریس است. در سال 1949، FSE پس از جنگ جهانی دوم در سطح بین المللی شناخته شد.
• بازار FSE دارای چندین شاخص است؛ اما شناخته شده ترین آن DAX است.
• این شاخص 30 شرکت برتر آلمانی را که در بورس لیست شده اند، وزن می کند و آن ها را می سنجد.
• FSE تلاش کرده است با بورس اوراق بهادار لندن ادغام شود، اما همچنان به عنوان بخشی از گروه دویچه بورس باقی مانده است.

بورس سهام سیدنی

بورس سهام سیدنی که به عنوان یکی از مهم ترین بورس های جهان شناخته می شود، یک بورس اوراق بهادار دارای درجه 1 مجاز در استرالیا است. SSX یک جایگزین جدید و انعطاف پذیر برای شرکت های آسیا و اقیانوسیه فراهم می کند که به دنبال فرصت هایی برای رشد هستند.

SSX به عنوان یک مکان تجارت، یک بستر رقابتی جهانی و همچنین دسترسی به محصولاتی را که در هیچ جای دیگر در دسترس نیستند، ارائه می دهد. علاوه بر شرکت های با رشد بالا، سیدنی محصولات منحصر به فرد لیست شده را در دارایی، سرمایه گذاری های مشترک و بهره ثابت ارائه می دهد تا تنوع را به سهام نمونه نهادی و خرده فروشی اضافه کند.

شیوه های حکمرانی سیدنی اطمینان می دهد که هم سرمایه گذاران و هم صاحبان شرکت ها از یک بستر تمیز و سازگار برخوردار باشند که در آن قوانین به طور مساوی، منصفانه و شفاف برای همه اعمال می شود. بنابراین، بورس سهام سیدنی را به عنوان یکی از مهم ترین بورس های جهان می توان در نظر گرفت.

بورس اوراق بهادار هنگ کنگ

بورس اوراق بهادار هنگ کنگ یکی از بزرگترین بازارهای اوراق بهادار جهان است که از طریق سرمایه بازار، ریشه خود را در تاسیس اولین بازار رسمی اوراق بهادار چین، اتحادیه کارگزاران سهام در هنگ کنگ، در سال 1891 دنبال می کند. بازار دوم در سال 1921 و در سال 1947 افتتاح شد و این 2 با هم ادغام شدند و بورس اوراق بهادار هنگ کنگ را تشکیل دادند.

هنگ کنگ راه طولانی را طی کرده است. گزارش شده است که در حال حاضر بورس اوراق بهادار هنگ کنگ پنجمین بازار بورس بزرگ و یکی از مهم ترین بورس های جهان محسوب می شود. در اینجا برخی از مسیرهای مستقیم و غیرمستقیم برای سرمایه گذاران برای قرار گرفتن در روند فعالیت بازار هنگ کنگ آورده شده است:

در صندوق های قابل معامله بورس (ETF)، یک روش ساده برای سرمایه گذاران برای فعالیت در بورس اوراق بهادار هنگ کنگ بدون قرار گرفتن در معرض خطر ارزی است.
• سرمایه گذاران در ایالات متحده می توانند از تعداد محدودی از سهام بورس هنگ کنگ که به عنوان رسید سپرده آمریکا در بورس اوراق بهادار نیویورک، نزدک و صرافی های خارج از بورس ذکر شده اند، خرید کنند.
• سرمایه گذاران همچنین می توانند با افتتاح حساب در یک شرکت کارگزاری که یک بستر تجارت بین المللی ارائه می دهد، سهام هنگ کنگ را معامله کنند.

بورس اوراق بهادار توکیو

بورس اوراق بهادار توکیو بزرگترین بورس اوراق بهادار ژاپن و یکی از مهم ترین بورس های جهان است که در سال 1878 تاسیس شد. پس از جنگ جهانی دوم، این بورس با یک سری تغییرات روبرو شد و اکنون به عنوان گروه صرافی ژاپن شناخته می شود. این گروه با ادغام بورس اوراق بهادار توکیو با بورس اوراق بهادار اوزاکا در سال 2013 ایجاد شد.

بورس ژاپن مانند طلا در هنگام بحران های اقتصادی میزبان حجم زیادی از سرمایه گذاران دنیاست. ابن بازار با بیش از 3500 شرکت در بورس سهام توکیو و ارزش بازار بیش از 5 تریلیون دلار، سومین بورس بزرگ جهان محسوب می شود.

جالب است که معاملات سهام ژاپن 45 درصد از حجم بازار سهام جهانی در سال 1989 را نشان می داد. در حالیکه هم اکنون حجم معاملات سهام در آمریکا شمالی بیشترین حجم در جهان است. بورس اوراق بهادار توکیو، در حال حاضر میزبان بزرگترین شرکت های تجاری عمومی جهان مانند Toyota، سونی و. است و به همین دلیل، خود را به عنوان یکی از مهم ترین بورس های جهان معرفی کرده است.

بورس سهام نزدک (NASDAQ)

NASDAQ یک بازار الکترونیکی جهانی برای خرید و فروش اوراق بهادار است. بورس اوراق بهادار NASDAQ مخفف "اتحادیه ملی نقل قول های خودکار نمایندگی های اوراق بهادار" است و دومین بورس بزرگ سهام جهان از نظر سرمایه و یکی از مهم ترین بورس های جهان محسوب می شود. این صرافی در سال 1971 توسط (انجمن ملی فروشندگان اوراق بهادار) تأسیس شد و اولین بورس در نوع خود بود.

بورس اوراق بهادار NASDAQ به جای استفاده از روش سنتی "اعتراض باز" كه شامل معامله گرانی بود كه سفارشات خرید و فروش خود را در جایگاه های معاملات فریاد می زدند، منحصراً از طریق رایانه و تلفن فعالیت می كرد. این موضوع NASDAQ را به اولین بورس اوراق بهادار الکترونیکی جهان تبدیل کرد و اکنون آن ها در خصوص شرکت های مبتنی بر فناوری تخصص دارند.

پس از خرید بورس سهام بوستون و فیلادلفیا در سال های اولیه، NASDAQ در ابتدای سال 2018 به حدود 10 تریلیون دلار سرمایه دست یافت. در حال حاضر این بازار بورس بیش از 3800 شرکت را لیست کرده است که به نظر می رسد بخش زیادی از آن ها مربوط به فناوری هستند و همین موضوع، این بازار را به عنوان یکی از مهم ترین بورس های جهان معرفی کرده است.

بورس سهام پکن

بورس سهام پکن در سال 1994 تأسیس شد و اکنون بیش از 50 درصد عملیات انتقال سهام، M&A و عملیات بازسازی را در چین انجام می دهد و به عنوان یکی از مهم ترین بورس های جهان شناخته می شود. CBEX تنها موسسه انتقال مالکیت شرکت های دولتی است که توسط کمیسیون نظارت و اداره دارایی های دولتی پکن انتخاب شده است و همچنین یکی از اولین موسسات معاملات سهام مجاز توسط نظارت و اداره دارایی های دولتی است.
این بدان معناست که بزرگترین و سودآورترین شرکت های دولتی چینی باید لزوماً از طریق CBEX یا یکی از دو بورس سهام باقی مانده که به این منظور مجاز شده اند، خصوصی شوند.

مرکز حمایت از سرمایه گذاری و تامین مالی پارک علم و فناوری Zhongguancun، که به طور مشترک توسط CBEX و اداره پارک علم و فناوری Zhongguancun تأسیس شده است، بستر مهمی برای قدیمی ترین بورس جهان سرمایه گذاری و تأمین مالی شرکت های با فناوری پیشرفته در پارک علم و فناوری Zhongguancun است.

در همین حال، CBEX از طریق تاسیس آژانس ها یا موسسات مبادله سهام در 24 استان، با مناطق خودمختار و شهرداری ها روابط همکاری ایجاد کرده و یک شبکه خدمات در سراسر کشور برای مبادلات سهام تشکیل داده است که می تواند اطلاعات پروژه های تبادل سهام را در سراسر کشور منتشر کند.

CBEX کاملا متفاوت از هر بورس قدیمی ترین بورس جهان سهام دیگر در چین، یک تخصص بین مرزی منحصر به فرد ایجاد کرده و تعداد زیادی معامله با سرمایه گذاران خارجی انجام داده است. CBEX با Nasdaq، بورس اوراق بهادار تورنتو، بورس اوراق بهادار فرانکفورت و. همکاری کرده است.

بورس سهام شانگهای

بورس اوراق بهادار شانگهای «SSE» بزرگترین بورس سهام در سرزمین اصلی چین و یکی از مهم ترین بورس های جهان است. این بورس یک سازمان غیرانتفاعی است که توسط کمیسیون تنظیم مقررات اوراق بهادار چین قدیمی ترین بورس جهان CSRC اداره می شود. سهام، اوراق قرضه و. در بورس شانگهای معامله می شوند.

در بورس اوراق بهادار شانگهای SSE برای هر شرکت پذیرفته شده دو کلاس اصلی سهام وجود دارد: سهام A و سهام B.

سهام B به دلار آمریکا مبادله می شود و به طور کلی برای سرمایه گذاری خارجی باز هستند. سهام A به یوان (واحد پول چین) مبادله می شود و فقط از طریق یک برنامه واجد شرایط معروف به QFII برای سرمایه گذاری خارجی در دسترس است.

شرایط لازم برای پذیرش شرکت ها در بورس سهام شانگهای

شرکتی که امیدوار است در SSE پذیرش شود باید شرایط زیر را داشته باشد:

• این شرکت باید تاییدیه CSRC را کسب کرده باشد.
• مقدار سهام عرضه شده عمومی باید بیش از 25 درصد از کل سهام منتشر شده باشد مگر اینکه کل سرمایه سهام یک شرکت بیش از 400 میلیون RMB (یکای رسمی پول چین) باشد.
• SSE شرکت های پذیرفته شده در این بورس را ملزم می کند که در دوره های زمانی مشخص شده در قوانین، مقررات اداری و قوانین مختلف قابل اجرا، گزارش های دوره ای را تهیه و افشا کنند.

بورس سهام تایلند (بانکوک)

یکی دیگر از مهم ترین بورس های جهان، بورس سهام تایلند (بانکوک) است؛ بورس سهام تایلند، 4 ساعت و 30 دقیقه در روز باز است. یک جلسه معاملاتی کوتاه تر، کلیه فعالیت های تجاری را در یک دوره زمانی کوچکتر فشرده می کند که منجر به افزایش نقدینگی، اسپردهای کمتر و بازارهای کارآمدتر می شود.

جلسات کوتاه مدت معاملاتی نیز می تواند منجر به نوسانات کمتری شود. اخبار مهم در ساعات معاملات می تواند منجر به نوسان قیمت شود. با یک دوره معاملاتی کمتر، اخبار بیشتری در خارج از ساعات معاملاتی عادی اتفاق می افتد که به سرمایه گذاران زمان بیشتری برای هضم اطلاعات می دهد و می تواند از تصمیمات عجول تجارت جلوگیری کند.

آیا خارجی ها می توانند در بازار سهام تایلند سرمایه گذاری کنند؟

بازار سهام تایلند یک هیئت تجاری خارجی ایجاد کرده است که در آن سرمایه گذاران خارجی می توانند منابع سرمایه گذاری خود را ثبت کنند و از مزایای مشابه سرمایه گذاران داخلی برخوردار شوند.

چگونه می توان در تایلند سرمایه گذاری کرد؟

برای خرید سهام در تایلند، بدیهی است که به یک حساب کارگزاری نیاز دارید. همه بانک های بزرگ کشور حساب های پس انداز، حساب های کارگزاری و معمولاً حتی مجموعه ای از صندوق های سرمایه گذاری مشترک را ارائه می دهند. بانکوک بانک، بانک تجارت سیام، بانک کرونگ تای و بانک کاسیکورن، بزرگترین بانک های تایلند هستند.

بورس سهام هند

بورس سهام هند به عنوان یکی از مهم ترین بورس های جهان شناخته می شود و به طور کلی سرمایه گذاران را می توان به 2 دسته تقسیم کرد: کسانی که از فرصت های سرمایه گذاری در هند اطلاع دارند و کسانی که این کار را نمی کنند. هند ممکن است برای کسی که در ایالات متحده آمریکا زندگی می کند، مانند یک نقطه کوچک به نظر برسد، اما با بازبینی دقیق تر، همان مواردی را که انتظار دارید از هر بازار امیدوار کننده ای پیدا کنید، خواهید یافت. در اینجا نکات مختصری را در خصوص بورس اوراق بهادار هند بیان می کنیم.

• بیشتر معاملات در بازار سهام هند در دو بورس سهام آن انجام می شود: بورس سهام بمبئی BSE و بورس ملی سهام NSE.
  BSE از سال 1875 آغاز به کار کرده است. از طرف دیگر، NSE در سال 1992 تأسیس شد و در سال 1994 تجارت خود را آغاز کرد. با این وجود، هر دو مبادلات از مکانیسم معاملاتی، ساعات معاملات و روند تسویه برخوردارند.
• تقریباً تمام شرکت های مهم هند در هر دو صرافی ذکر شده اند.
• BSE از نظر حجم بزرگترین بازار سهام است.
• NSE بازار سیال تری است.
• از نظر محدودیت بازار، هر 2 در حدود 2.3 تریلیون دلار قابل مقایسه هستند.
• هر دوی آن ها برای جریان سفارش که منجر به کاهش هزینه ها، کارایی بازار و نوآوری می شود، رقابت می کنند.
• حضور آربیتراژرها قیمت ها را در دو بورس سهام در محدوده بسیار محدود نگه می دارد.

چه کسی می تواند در هند سرمایه گذاری کند؟

هند در دهه 1990 اجازه سرمایه گذاری افراد خارجی را صادر کرد. سرمایه گذاری های خارجی به 2 دسته سرمایه گذاری مستقیم خارجی FDI و سرمایه گذاری اوراق بهادار خارجی FPI طبقه بندی می شوند.
کلیه سرمایه گذاری هایی که یک سرمایه گذار در آن ها در مدیریت روزمره و عملیات شرکت نقش دارد، به عنوان FDI تلقی می شود، در حالیکه سرمایه گذاری در سهام بدون کنترل مدیریت و عملیات به عنوان FPI تلقی می شود.

جمع بندی

تاسیس اولین بازار بورس در جهان، به حدود 500 سال پیش باز می گردد و با گذشت زمان، بورس های متعددی در سراسر جهان فعالیت خود را آغاز کردند و با پیشرفت تکنولوژی و گسترش اینترنت در میان سرمایه گذاران، معاملات آنلاین رواج یافته است. از جمله مهم ترین بورس های جهان می توان به بورس نیویورک، بورس توکیو، بورس هنگ کنگ، بورس سیدنی، بورس NASDAQ و. اشاره کرد.

تاریخچه پیدایش بورس در جهان و ایران

همانطور که درباره ظهور و پیدایش هر واژه ای در دنیا و نحوه تکامل آن تاریخچه ای وجود دارد، بورس نیز دارای یک پیشینه و داستانی است که دانستن آن خالی از لطف نیست.
تجارت در گذشته با سختی ها و ریسک های بسیاری همراه بوده به طوریکه اغلب بازرگانان و تجار متحمل ضررهای سنگینی می شدند از اینرو بفکر چاره افتادند تا به وسیله آن جلوی ضرر را بگیرند و یا آن را به حداقل برسانند. در نتیجه تعدادی از بازرگانان عده ای سرمایه دار را در فعالیت های خود شریک کردند تا با این روش سود و زیان احتمالی را با آنها تقسیم کنند. این تجربه موفقیت آمیز بود لذا به تدریج هر تاجری سعی می کرد تا فعالیت های تجاری خود را با این روش انجام دهد؛ به خصوص که این روش برای افرادی که فعالیت های بزرگ اقتصادی انجام می دادند بسیار مطلوب تر بود. رفته رفته این تجربه قانونمند شد و به تشکیل ” شرکت های سهامی” تبدیل گردید و هر فرد به نسبت سهم شراکتش در سود و زیان شریک میشد.

اولین تجربه مربوط به تشکیل یک شرکت سهامی با نام “ماسکوی ” ( Muscovy ) در کشور روسیه بود که در سال 1553 میلادی تصمیم گرفت کالاهایی را بدون این که آفریقا را دور بزند، از شمال اروپا به شرق آسیا و چین ببرد و این کاری بود که احتمال ضرر در آن بیشتر میشد. برای انجام این کار عده ای از تجار سرمایه ی لازم را تأمین کردند و هر کس به نسبت سرمایه ی خود در سود و زیان شریک شد که البته این اقدام با موفقیت صورت گرفت.

بعدها با گسترش مبادلات در اروپا و بزرگ تر شدن شرکت ها به سرمایه های زیادتر و شرکای بیشتری نیاز شد و پیدا کردن شرکای جدید احتیاج به مراکزی داشت تا بین سرمایه‌گذاران و متقاضیان سرمایه، ارتباط برقرار کند، این مراکز به بورس معروف شدند.

به اعتقاد اغلب کارشناسان، تاریخچه ظهور واژه بورس به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد. زمانیکه، بازرگانان و کسبه‌ شهری به نام بورُوژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تِربورس (TerBeurze) در مقابل خانه‌ بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و با شکل دهی یک بازار به خریدوفروش کالاهای خود می‌پرداختند. بعدها کلیه مکان هایی که مردم در آنجا خرید و فروش پول، كالا و اسناد مالي و تجاري ( اوراق بهادار) را انجام میدادند، به بورس ( بهابازار ) معروف شدند.

در آن زمان، این مکان ها از نظم و انضباط خاصی برخوردار نبود و هر کس می توانست در آنجا به فعالیت بپردازد اما به مرور زمان و رفته رفته، نظم و انضباط خاصی در این مکان ها حاکم شد؛ به نحوی که پس از مدتی، فقط بازرگانان، صرافان و دلالان بودند که اجازه داشتند در این مکان ها خرید و فروش کنند.

در گذر زمان، تالارهای مسقف شکل گرفت و بازرگانان که تا پیش از آن، در میادین و خیابان ها خرید و فروش می کردند، برای این امر به این تالارها می رفتند.

در سال ۱۴۶۰ میلادی اولین مرکز بورس اوراق بهادار جهان، در شهر آنورس بلژیک تأسیس شد.

اما رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام کمپانی هند شرقی هلند در سال ۱۶۰۲ میلادی در بورس آمستردام هلند شکل گرفت. لازم به یارآوری است که کمپانی هند شرقی هلند اولین شرکت سهامی به‌شمار نمی‌آید و همانطور که پیشتر گفته شد اولین شرکت سهامی در سال ۱۵۵۳ میلادی با نام “ماسکوی”در روسیه ایجاد شد.

در بسیاری از منابع علمی و تاریخی، زمان آغاز به کار تالارهای مسقف بورس را به عنوان تاریخ رسمی تاسیس بورس در دنیا معرفی می کنند و تأسیس اولین بورس جهان را مربوط به اوایل قرن هفدهم میلادی و در شهر آمستردام هلند میدانند. اگرچه همانطور که گفتیم، پیشینه آن به پیش از آن تاریخ و به قرن پانزدهم میلادی بازمی گردد.

بورس آمستردام امروزه نیز یکی از منابع مهم تأمین سرمایه در سطح بین‌المللی است. رشد بورس سهام و فراگیرشدن آن در عرصه های تجاری و اقتصادی، با انقلاب صنعتي اروپا و شكوفايي اقتصاد تازه متحول شده آن همراه بوده است.

نکتة قابل توجه آن است که در هنگام افزایش قابل ملاحظه معاملات سهام، کشورهای اروپایی نظیر انگلستان، آلمان و سوئیس، قوانین و مقررات ناظر بر معاملات سهام و ضمانت‌های اجرایی لازم برای آن را وضع کردند تا از هرگونه تقلب و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام جلوگیری شود. بورس اتریش در وین در سال 1771 افتتاح شد که عمدتاً به معاملات اوراق قرضه دولتی، جهت تامین مالی جنگ می­پرداخت. بورس اتریش در پایان قرن 19 میلادی 2500 سهم را در تابلوی خود داشت و یکی از مهمترین مراکز مالی اروپا به شمار می­رفت.

در لندن معامله­گران در بورس جهت انجام معامله در قهوه­خانه گرد هم می­آمدند و برای نظم بخشیدن به بازار، قهوه­خانه نیوجاناتان در سال 1773 به بورس اوراق بهادار تبدیل شد. این بازار بورس در سوم مارس ۱۸۰۱ رسما تأسیس شد و با فهرست شرکت‌های چندملیتی و بریتانیایی، یکی از بزرگ‌ترین بورس‌های جهان به‌شمار می‌آید. بورس لندن بخشی از گروه بورس اوراق بهادار لندن است.

در تاریخ ۱۷ می ۱۷۹۲، تعداد ۲۴ کارگزار بازار سهام در خیابان وال استریت نیویورک و زیر درخت نارون تنومندی دور هم جمع شدند و توافق‌نامه‌ای را امضا کردند، که به توافق‌نامه باتن وود یا درخت نارون، مشهور شد.

۲۵ سال بعد، در هشتم مارس ۱۸۱۷ اعضای مؤسس این نهاد تصمیم گرفتند، تا با تهیه پیش نویس قانون، مراحل انجام معاملات را شفاف تر و قانومند کنند و پس از آن نیز خود را به عنوان هیئت امنای بورس اوراق بهادار نیویورک خطاب کردند و با تنظیم اساسنامه، شروع به کار بورس نیویورک را، رسمیت بخشیدند.

بازار بورس نیویورک بطور رسمی، برای اولین بار در ساختمانی اجاره‌ای، واقع در پلاک ۴۰ وال استریت توسط بازرگانان نیویورکی شروع به کار کرد. در آن زمان ریاست این بازار را فردی به نام ” آنتونی استکهلم ” در دست داشت و هر روز صبح لیستی از سهام‌هایی که قابل خرید و فروش بودند را اعلام می‌کرد. در آن زمان برای ورود به هیئت مدیره بورس نیویورک نیاز به داشتن رای دیگر اعضا الزامی بود. علاوه بر این ورود به بازار مستلزم پرداخت پول برای خریدن جایگاه بود. در ۱۸۱۷ هر جایگاه ۲۵ دلار و در ۱۸۲۷ هر جایگاه ۱۰۰ دلار ارزش داشت.درحال حاضر تعداد كارگزاران اين بورس به چند هزار شخص حقيقي و حقوقي بالغ مي­گردد. در حال حاضر در اغلب کشورهای دنیا، بورس‌های اوراق بهادار فعالیت می‌کنند که یکی از این بورسهای معتبر بورس ایران است.

چگونه بورس در ایران تشکیل شد؟

ایده ی اولیه ی ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ بازمی‌گردد که به درخواست دولت ایران، شخصی بلژیکی به نام “وان لوترفلد” درباره تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و طرح قانونی تأسیس و اساسنامه آن را نیز تهیه کرد.

هر چند که در همان زمان بانک ملی ایران نیز به عنوان سازمان متولی امور پولی کشور، مطالعاتی در این زمینه انجام داد، اما به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار، و وقوع جنگ جهانی دوم تمام کارهای انجام شده متوقف شد و 25 سال به تأخیر افتاد. به‌دنبال تحولات اقتصادی و اجتماعی دهه۱۳۴۰ و با توجه به ارتباط گسترده سیاسی و اقتصادی ایران آن دوره با غرب، بالاخره در سال 1341، كميسيوني در وزارت بازرگاني و با حضور نمايندگان وزارت دارايي، وزارت بازرگاني و بانك توسعه‌ي صنعتي و معدني ايران تشكيل و موافقت‌‌نامه‌ اوليه تأسيس بورس سهام در اين كميسيون، تنظيم شد.

در اواخر همان سال ، هيأتـي از بورس بروكسل به سرپرستي دبيركل اين بورس براي مشاركت در راه‌اندازي بورس ايران، به كشورمان دعوت شدند و نحوه تأسیس و اداره بورس، تشکیلات و سازمان آن، و کیفیت تصدی دولت، کم و بیش مشخص شد و چهار سال بعد یعنی در اردیبهشت سال ۱۳۴۵ لایحه قانون بورس اوراق بهادار در مجلس شورای ملی به تصویب رسید. به دنبال آن، قانون تأسیس بورس اوراق بهادار از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ و از آن درخواست شد که نسبت به اجرای مفاد قانون مزبور اقدام کند، اما در عمل به دلیل آماده نبودن بخش صنعتی و بازرگانی، اجرای این قانون تا بهمن ۱۳۴۶ به تعویق افتاد.

بورس اوراق بهادار تهران از پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، فعالیت خود را به‌طور رسمی با پذیرش سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران به عنوان بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی آن زمان و سپس سهام شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس‌آباد آغاز کرد. در آن زمان برقراری معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌ها و مؤسسات پذیرفته شده در بورس، عامل مهمی در جهت تشویق شرکت‌ها به عرضه سهام خود در بورس اوراق بهادار تهران بود. حجم معاملات در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۵۷ به دلیل تبعیت از افزایش آهنگ رشد محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده حاصل در بخش صنعت و همچنین به دلیل پذیرش و دادوستد اوراق قرضه، از ۸۳ میلیارد ریال به ۱۵۰ میلیارد ریال افزایش قدیمی ترین بورس جهان یافت. طی پانزده سال فعالیت آغازین بورس، در مجموع سهام ۱۰۵ شرکت در بورس پذیرفته شد.

از نیمه دوم سال ۱۳۵۷ با بروز اعتصاب و تعطیلی واحدهای تولیدی و بازرگانی در جریان انقلاب اسلامی، بورس اوراق بهادار تهران به‌دلیل بی‌اعتمادی به دولت و وضع مالی شرکت‌ها، و فرار سرمایه با سقوط سهام و کاهش معاملات روبه‌رو شد و به حالت نیمه‌تعطیل درآمد. همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر ۱۳۵۸ باعث دسته‌بندی صنایع در چهار گروه شد که به موجب آن سازمان صنایع ملی ایران برای اداره امور آن‌ها پدید آمد. بدین‌ترتیب بر اثر ملی شدن بانکها، بیمه و صنایع کشور تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته‌شده در بورس از آن خارج شدند؛ ضمن آن که دادوستد اوراق قرضه نیز به دلیل داشتن بهره مشخص، ربوی تشخیص داده شد؛ بنابراین به‌دلیل عوامل فوق و وقوع جنگ ایران و عراق، دادوستد سهام و اوراق قرضه در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۶۱ تقریباً متوقف شد. در سال ۱۳۶۲ تا حدودی تقاضا برای سهام وجود داشت، ولی به دلیل پایین‌بودن قیمت‌های پیشنهادی خریداران، عرضه‌کنندگان چندان زیاد نبودند. در سال ۱۳۶۳، به دنبال تصمیم دولت مبنی بر واگذاری تعدادی از کارخانه‌های دولتی، به کارگران و سایر افراد بخش خصوصی، مبادلات سهام، اندکی افزایش یافت و تا سال ۱۳۶۷ افزایش حجم معاملات با نرخ کاهشی ادامه یافت. پذیرش قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل متحد از جانب ایران در تابستان ۱۳۶۷ و همچنین تصویب قانون جدید مالیات‌های مستقیم و قانون مالیات تعاون ملی برای بازسازی در اواخر سال ۱۳۶۷ و مهم‌تر از هر چیز تصویب قانون برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در همین سال، باعث رونق بورس اوراق بهادار تهران و رشد حجم معاملات شد.

بررسی روند فعالیت بورس در دوره ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۵ نشان می‌دهد که روند یکنواختی بر فعالیت بورس حاکم نبوده‌است. بورس اوراق بهادار تهران از سال ۱۳۷۶، دوره تازه‌ای از فعالیت خود را تجربه کرده‌است و زمینه‌های تحولات بعدی بازار سرمایه با اعمال برنامه‌های اصلاحی از این سال پایه‌ریزی شده‌است. ایجاد فضای رقابتی سالم، افزایش علاقه‌مندی و اعتبار فعالیت‌ها و به‌کارگیری شیوه‌های مؤثر تنظیم و نظارت از سال ۱۳۷۷ به‌طور نسبی ایجاد شد و بورس نشانه‌های مثبتی مبنی بر بازگشت رونق را تجربه کرد.

بورس ايران در طول تاريخ فعاليت خود، همواره فراز و فرودهاي بسياری را تجربه كرده است، اما يكي از مهم‌ترين تحولات تاريخ بورس ايران، تأسيس قانون جديدي تحت عنوان ” قانون بازار اوراق بهادار” در اول آذر سال 1384 بوده است كه ضمن رفع برخي نارسايي‌ها و نواقص موجود در قانون اوليه، زمينه توسعه گسترده بورس در ايران را فراهم كرد. براساس اين قانون، بخش نظارتي بورس از بخش‌هاي عملياتي آن تفكيك شد، به اين معنا كه در سال 1385 سازماني به عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار، به عنوان نهاد نظارتي بورس تشكيل گردید. سازمان بورس كه خود تحت نظارت شورايي به اسم شوراي عالي بورس فعاليت مي‌كند، وظايف متعددي دارد كه يكي از مهم‌ترين وظايف آن، تأسيس و نظارت بر عملكرد بورس‌هاي مختلف است، در مطالب آینده بورس، قوانین حاکم بر بورس و نحوه فعالیت در آن را توضیح خواهیم داد، پس با ما همراه باشید.

تاریخچه بورس جهان و ایران

تاریخچه پیدایش واژه بورس به قرن پانزدهم میلادی باز می‌گردد. در آن زمان بازرگانان، صرافان و کسبه شهر «بروژ» در بلژیک در میدانی به نام «تربورس» در مقابل خانه اشراف زاده‌ای به نام «واندر بورس» جمع می‌شدند و به مبادله اسناد تجاری و اوراق بهادار می‌پرداختند.

به گزارش شهر بورس، اولین بورس اوراق بهادار جهان در اوایل قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و کمپانی هند شرقی اولین شرکتی بود که سهام خود را در آن عرضه کرد. فعالیت‌های مرتبط با بورس در شهر لندن نیز از اوایل قرن هجدهم قدیمی ترین بورس جهان میلادی و در قهوه‌خانه‌ها شروع شد. این فعالیت‌ها در سال ۱۷۷۳ میلادی و با خرید ساختمان مستقل توسط معامله‌گران وارد فصل جدیدی شد. در نهایت در سوم مارس سال ۱۸۰۱ میلادی، بورس لندن فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.

از آن تاریخ به بعد مکان‌هایی که مردم در آنجا اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار، کالا و… می‌کردند به بورس معروف شد. البته در آن زمان این مکان‌ها نظم و انضباط خاصی نداشتند و همه افراد می‌‌توانستند بدون کمترین محدودیتی در آنجا فعالیت کنند اما به مرور زمان نظم و انضباط خاصی در این مکان‌ها حاکم شد به نحوی که پس از مدتی فقط بازرگانان، صرافان و دلالان اجازه پیدا کردند تا در این مکان‌ها به خرید و فروش بپردازند.

در گذر زمان تالارهای مسقف بورس شکل گرفت و بازرگانانی که تا بیش از آن در هوای آزاد خرید و فروش می‌کردند، برای خرید و فروش به این تالارها می‌رفتند. در بسیاری از منابع علمی و تاریخی زمان آغاز به کار تالارهای مسقف بورس را به‌عنوان تاریخ رسمی تاسیس بورس در دنیا معرفی می‌کنند، اگرچه همان طور که اشاره شد پیشینه این مهم به قبل از آن تاریخ و به قرن ۱۵ میلادی برمی‌گردد.

تاریخچه بورس سهام نیویورک در وال استریت

مقرّ اصلی تعدادی از مهمترین بورس‌های جهان به خصوص بورس نیویورک، در خیابان وال استریت در محله منهتنِ نیویورک است. دلیل نام‌گذاری وال استریت به این نام، ساخت دیواری بزرگ توسط استعمارگران هلندی برای جلوگیری از حملات سرخ ‌پوستان و دزدان دریایی در سالیان دور در این منطقه بوده است.

در آن زمان ۲۶ کارگزار بازارِ سهام، در خیابان وال استریت نیویورک، در ۱۷ ماهِ می سال ۱۷۹۲ میلادی زیر یک درخت چنار دور هم جمع شده و توافق نامه‌ای را امضا کردند سپس در ۸ مارس سال ۱۸۱۷ اساسنامه‌ای تنظیم شد که آغاز به کار بورس نیویورک را رسمیت بخشید.

با شروع فعالیت بورس‌های بزرگ جهان به تدریج سایر کشورهای در حال توسعه و پیشرفته نیز دارای بورس شدند تا جایی که امروز کمتر کشوری را می‌توان یافت که بورس نداشته باشد. به نظر می‌رسد بورس‌ها و بازارهای مالی امروزه نقش مهمی را در عرصه اقتصادی کشورهای جهان ایفا می‌کنند و این سیر تکامل و توسعه بازارهای مالی همچنان ادامه خواهد داشت.

بورس‌های معتبر دنیا چه بورس‌هایی هستند؟

بورس نیویورک در ساختمانی اجاره‌ای واقع در پلاک ۴۰ وال استریت شروع به کار کرد. در حال حاضر معتبرترین بورس جهان، بورس نیویورک است. شاخص اصلی این بورس داوجونز نام دارد و معاملات این بورس به صورت الکترونیکی انجام می‌گیرد. بورس نیویورک از نظر حجم سرمایه‌گذاری و معاملات، بزرگترین بورس دنیا است. بازار بورس نزدک نیز به عنوان بزرگترین بازار معاملاتِ خردِ سهام آمریکا توسط انجمن ملی معامله‌گران اوراق بهادار بورس نیویورک در سال ۱۹۷۱ تأسیس شده و آغاز به کار کرد.

بورس‌ لندن که پیش‌تر نیز به آن اشاره شد، بورس توکیو، بورس فرانکفورت و بورس پاریس از دیگر بورس‌های معتبر و مهم دنیا هستند که نقش بزرگی در اقتصاد جهان ایفا می‌کنند.

تاریخچه بورس ایران

ایده راه‌اندازی بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵ برمی‌گردد. در این سال، یک کارشناس هلندی و یک کارشناس بلژیکی به منظور بررسی و اقدام در مورد تهیه و تنظیم مقررات قانونی ناظر بر فعالیت بورس اوراق بهادار، به ایران آمدند. متاسفانه مطالعات راه‌اندازی بورس با آغاز جنگ جهانی دوم و مشکلات داخلی ایران بیش از 25 سال متوقف شد.

پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، مجددا در سال ۱۳۳۳ ماموریت تشکیل بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی وقت محول شد. این گروه پس از ۱۲سال، در سال ۱۳۴۵، قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه و لایحه مربوطه را به مجلس شورای ملی ارسال کردند که این لایحه در اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۵ تصویب شد. بورس اوراق بهادار تهران از پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، فعالیت خود را رسما با انجام چند معامله روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی آغاز کرد.

پس از آن سهام شرکت نفت پارس، چند نوع اوراق قرضه دولتی، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اوراق قرضه عباس آباد در بورس تهران پذیرفته شدند. در آن زمان اعطای معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌ها و موسسات پذیرفته شده در بورس، عامل مهمی در تشویق شرکت‌ها به عرضه سهام خود در بورس اوراق بهادار تهران بود.

سیر تحولات تاریخ ۵۰ ساله بورس در ایران

تاریخچه بورس ایران را می‌توان به ۴ دوره زمانی تقسیم کرد: در دوره اول که به زمان پیش از انقلاب اسلامی ایران برمی‌گردد، بورس ایران با عرضه سهام بانک صنعت و معدن، شرکت نفت پارس، سیمان تهران، سیمان شمال، بانک توسعه صنعتی، اوراق قرضه دولتی، اوراق قرضه عباس آباد، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اسناد خزانه شروع به کار کرده و تا سال ۱۳۵۷ تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس به عدد ۱۰۵ رسید.

با پیروزی انقلاب اسلامی بورس اوراق بهادار تهران نیز وارد فصل جدیدی شد. رویدادهای سیاسی و شروع جنگ تحمیلی در آن زمان و همچنین اتفاقات اقتصادی پس از آن، اعم از ادغام بانک‌ها و شرکت‌های بیمه و همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران منجر به کاهش تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس از ۱۰۵ شرکت قدیمی ترین بورس جهان در سال ۱۳۵۷ به به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۸ شد.

پایان جنگ تحمیلی و توسعه بازار سرمایه

دوره سوم از سال ۶۸ آغاز شده و با شکل‌گیری سیاست‌های دولت مبنی بر گسترش بازار سرمایه همراه شد. به طوری که در سال ۱۳۷۵ تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس به حدود ۲۵۰ شرکت رسید. در این سال‌ها افزایش عرضه سهام شرکت‌های دولتی در بورس، عرضه این سهام از طریق شبکه بانکی در سرتاسر کشور و همچنین قدیمی ترین بورس جهان عرضه سهام به کارگران به نرخ‌های ترجیحی براساس مصوبات دولت، منجر به فراگیر شدن تب و تاب بورس در کشور شد. در ادامه و تا سال ۱۳۸۳ شاخص‌های بورس از رشد بسیار خوبی برخوردار بوده است.

تحولات بازار سرمایه پس از سال ۱۳۸۴

آغاز دوره زمانی چهارم در بورس ایران همزمان با رونق و شکوفایی این بازار در سال‌ ۱۳۸۳ اتفاق افتاد. اگرچه بورس ایران در تاریخ فعالیت خود، همواره فراز و فرودهای بسیار زیادی را داشته است، اما به جرات می‌توان گفت که یکی از مهم‌ترین تحولات تاریخ بورس در ایران، تصویب قانون جدیدی تحت عنوان قانون بازار اوراق بهادار در اول آذر سال ۱۳۸۴ بود که با رفع برخی نارسایی‌ها و نواقص موجود در قانون اولیه، زمینه توسعه گسترده بورس در کشورمان را فراهم کرد.

براساس این قانون، بخش نظارتی بورس از بخش های عملیاتی آن تفکیک شد، به این معنا که سازمانی به عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار، به عنوان نهاد نظارتی بازار سرمایه ایران تشکیل شد. راه‌اندازی سامانه معاملات آنلاین در سال ۱۳۸۹ نیز نقطه عطف دیگری در گسترش معاملات بورس ایران، چه از نظر ارزش معاملات و چه از نظر فراگیر بودن در جامعه بود. لازم به ذکر است سازمان بورس که خود تحت نظارت شورایی به اسم شورای عالی بورس فعالیت می‌کند، وظایف متعددی دارد که یکی از مهمترین وظایف آن، تأسیس و نظارت بر عملکرد بورس‌های مختلف است.

چهار بورس بزرگ قدیمی ترین بورس جهان کشور تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می کنند:

بورس اوراق بهادار تهران: انجام معاملات سهام شرکت‌ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت و …

فرابورس ایران: که در آن‌جا هم سهام شرکت‌هایی که بنا به دلایلی موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمی‌شوند، مورد دادوستد قرار می‌گیرد.

بورس کالای ایران: انجام معاملات انواع کالاها و محصولات مانند محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی و … .

اولین بورس جهان و شهر عتیق آیزانوی دومین افس آناتولی

آناتولی پیشگام اکشافات، اختراعات، نوآوری‌ها و اولین‌ها در جهان است. اسکناس برای اولین بار در این سرزمین چاپ شده و متداول گردید. اولین بانک و اولین مرکز تجاری نیز در آناتولی تاسیس یافت. أساس اقتصاد و تجارت که به جهان شکل داد، باز در آناتولی پی ریزی گردیده و بازار بورس نیز برای اولین بار در سرزمین به راه افتاد. بورس ، غالبا به بازاری سازمان بافته اطلاق می‌گردد که قمیت‌گذاری، خرید و فروش کالا ، قرار داد آتی و اوراق بهادار در آن انجام می‌شود. بورس بعنوان یکی از عناصر کلیدی در تقویت و توسعه اقتصاد کشورها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. وقتی تاریخچه بورس را بررسی می‌کنیم، با اطلاعاتی دال بر اتکای قدمت بورس به قرون چهاردهم و پانزدهم مواجه می‌شویم. ولی کتیبه‌ها و سنگ نبشته‌های متعلق عهد رم و فنیقی‌ها ثابت می‌کنند که تاریخچه بورس به 1500 سال پیش از میلاد می‌رسد. چنین تخمین زده می‌شود که این تمدن‌ها با تاسیس بازارهای اقتصادی اساس بازارهای بورس را بدین وسیله پی ریزی کردند. در اصل موضوع تنها به این بازارهای اقتصادی محدود نبوده و خیلی کلی‌تر و جامع‌تر است. شهر عتیق آیزانوی واقع در شهرستان چاودار حصار در استان کوتاهیه ترکیه می‌توان گفت بنابه عللی که تشریح خواهد شد اولین مرکز بورس جهان بوده‌است.

شهر عتیق آیزانوی یک شهر وابسته به فریقی‌ها در عهد عتیق بود. فریقی‌ها در پی هیتیت‌ها بعنوان قدیمی‌ترین مردمان آناتولی بشمار می‌روند. شاه میداس که با اسطوره‌ها و افسانه‌های خود معروف بود، هر آنچه را که لمس می‌کرد، به طلا تبدیل می‌شد. شاه میداس که گوش‌هایش از سوی آپولو به گوش‌های الاغ تبدیل شد، پادشاه فریقی‌ها بود. فریقی‌ها که پایه‌گذار اولین‌های بسیاری در آناتولی بودند، مردمانی مخترع و خلاق بودند. بعنوان مثال فریقی‌ها مخترع سنجاق قفلی فیبولا که امروز بشکلی رایج مورد استفاده قرار می‌دهیم، بودند. باز این فریقی‌ها بودند که برای اولین بار موفق به اختراع آلات موسیقی فلوت و نی شدند. به نظر استرابون تاریخ نگار و جغرافی دان معروف عهد اولیه، آلات موسیقی دف و چنگ رومی نیز برای اولین بار از سوی تمدن فریقی اختراع شده‌است. حکایت‌ها که شخصیت‌های آن‌ها حیوانات و یا اشیای بی‌جان هستند، باز ساخته و پرداخته تمدن فریقی است. زیرا ازوپ نویسنده معروف حکایات آن اعصار فریقی بود. به نقل تاریخچه، اختراعات و آثار متعلق به تمدن فریقی را که در عین‌حال اولین زرگران و طلا سازان آناتولی بوده و قدیمی‌ترین موزائیک جهان را تزئین کردند، در مبحثی دیگر ادامه خواهیم داد.

شهر عتیق آیزانوی در دوره امپراطوری رم در سایه تولید غلات، انگور و پشم ثروتمند شده و شهرتی جهانی یافت. در این دوره بناهای مختلفی ساخته شده و شهر دوره درخشانی سپری کرد. این شهر عتیق که در دوره امپراطوری بیزانس بعنوان مرکز اسقفی بود، در دوره‌های بعد این اهمیت خود را از دست داد. شهر عتیق آیزانوی که در سال 1824 مورد توجه سیاحان اروپایی قرار گرفت، دوباره کشف شد. ولی آغاز اولین حفریات مستلزم گذشت یک قرن بود. در این کاووش‌های باستان‌شناسی بقایای معبد زئوس، مجتمع تاتر و استادیوم ورزشی، جاده ستون دار، ذو گرمابه، میدان عمومی شهر ، مدارس، کانال‌های آب ، پل‌ها و گورستان‌ها کشف گردید. شهر عتیق آیزانوی که چنان دیگر شهرهای پراحتشام آن‌دوران مانند برگاما، سیده و افس شهری شگفت‌انگیز بود، پس از گذشت صدها سال باز عظمت خود را تجلی ساخت. به عقیده برخی‌ها زئوس خدای میتولوژی یونان در کوه المپوس زندگی می‌کرد. در آناتولی به بیش از 20 کوه نام المپوس داده شده و به همین علت بنام زئوس خدای خدایان تعداد زیادی معبد و محراب ساخته شده‌است. زئوس در عهد عتیق چهره‌ای بسیار مهم تلقی می‌شد. معبد آیزانوی یکی از کمیاب‌ترین معابد در آناتولی است که از عهد عتیق تاکنون بشکلی سالمی پا بر جا مانده‌است. این معبد بعنوان سالم‌ترین معبد زئوس در آناتولی شناخته شده و در عین‌حال یکی از معابدی است که از آن اعصار تاکنون به بهترین شکل محافظت شده‌است. معبد مذکور با طرح معماری مختص بخود و متفاوت از دیگر اشکال معماری ساخته شده‌است. حتی می‌توان گفت که این معبد در آن‌دوران نظیر و مانندی نداشت. معبد زئوس که با 124 ستون احاطه شده با تیرهای مرمری پوشانده شده و این سبک معماری آن را از دیگر معابد متمایز می‌کند. مهمترین ویژه‌گی معبد زئوس که آن را از دیگر بناها تفکیک می‌کند، وجود مکانی طاق دار در زیر آن است. این مکان امروزه نیز با شکل اصلی خود پا بر جاست. برای راه یابی به این مکان که جوی رازگونه و عرفانی دارد، از پلکان‌ها پایین می‌رویم. در مورد اینکه این مکان که قبلا تنها کشیشان می‌توانستند به آنجا بروند، ادعاهای متفاوتی وجود دارد. به عقیده برخی‌ها اینجا احتمالا مرکز پیش‌گویی و یا انباری بود که هدایایی ارمغان شده به زئوس نگهداری می‌شد. شاید هم این محل بخاطر اینکه زئوس در غاری از مادر زاده شده، به مکانی اسرار گونه و عرفانی تشبیه شده‌است.

در سال 1970 در شهرستان چاودار حصار در کوتاهیه ترکیه زلزله شدیدی بوقوع پیوست. این زمین لرزه بعلت خسارات جانی و مالی فراوان بعنوان ششمین زمین لرزه بزرگ در تاریخ ترکیه به ثبت رسید. شهرستان چاودار حصار در نتیجه این زمین لرزه به خرابه مبدل شده ولی چنان پرنده سیمرغ از خاکسترهای خود دوباره زاده شده و یک بنای تاریخی از زیر آوار نمایان گردید. این بنای تاریخی در اصل قدیمی‌ترین بازار بورس یعنی مرکز تجاری جهان بود. این مراکز تجاری محل فروش مواد غذایی تازه مانند گوشت و ماهی در دوره امپراطوری رم بود که هر هفته بر پا می‌شدند. بازار هفتگی در شهر عتیق آیزانوی در موازات اینکه اولین بورس جهان بود، در عین‌حال اولین محل مبارزه با تورم در تاریخ بشمار می‌رود. امپراطوری رم در آندوران به همین منظور روشی بسیار ساده در پیش گرفت. به کلیه تولیدات در بازار بالاترین رقم فروش را تعیین می‌کرد زیرا هدف از آن امکان خرید محصولات مشترک در تمامی بازارها از سوی مردم به قیمتی واحد و ممانعت از فروش آنها به قیمت‌های گزاف بود. فروش اجناس بالا رقم تعیین شده، ممنوع بود. این تصمیم امپراطوری با دستورالعملی صادر شده و روی دیوارهای بازارها نصب می‌شد. در این دستورالعمل نوشته ‌شده‌بود که بعلت طمع‌کاری و آزمندی انسان‌ها، نظم و آرامش اقتصادی در بنیه دولت بر هم خورده و به همین سبب اصل ایجاد توازن در قیمت اجناس و کالاها مقرر شده‌است. این دستورالعمل شامل جزئیات کامل در خصوص امور حمل و نقل، حقوق، نیروی کار، داد و ستد کالاها و ترافیک تجاری بوده و در ماهیت سندی برای صاحب نظر شدن در مورد زندگی اجتماعی آن‌دوران بود.

شهر عتیق آیزانوی با بناها و اصول بی‌نظیر خود مشهور است. ساختمان قدیمی ترین بورس جهان تاتر و استادیوم ورزشی و نمایشی آن در جهان مانند و نظیری ندارد زیرا این بناها در بنیه یک مجتمع واحد گنجانده شده و بعلت این ویژه‌گی نیز در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو جای گرفتند. ساختمان تاتر با ظرفیت گنجایش پانزده هزار و استادیوم ورزشی نیز با ظرفیت گنجایش سیزده هزار تماشاچی با دو درب اصلی به یکدیگر متصل هستند. تاتر دارای سیستم آکوستیک قوی بوده و با تزئینات بی‌مانند خود جلب توجه می‌کند. در استادیوم ورزشی آیزانوی مسابقات ورزشی جهانی برگزار می‌شد ولی این استادیوم در اصل بعنوان یک میدان ورزشی ساخته شده‌است. یعنی میدان نبرد گلادیاتورها بود. در آن اعصار نبرد گلادیاتورها با یکدیگر، حیوانات وحشی و یا مجرمین بعنوان نوعی ورزش تلقی می‌گردید. در شهر عتیق آیزانوی دو حمام قدیمی متعلق به دوره رم وجود دارد. یکی از این حمام‌ها بین مجتمع تاتر و استادیوم ورزشی و معبد زئوس واقع شده و حمامی بسیار بزرگ بود. دومین حمام نیز با تزئینات غنی و کاشی‌کاری‌های زیبای خود جلب توجه می‌کند. این کاشی‌ها نشان میدهند که هنر کاشی‌کاری در آن‌دوران تا چه اندازه‌ای توسعه یافته‌بود. با قبول دین مسیح بخش کاشی‌کاری‌ شده حمام نخست به بزرگ تالار و مدتی بعد نیز به کلیسا تبدیل شدند.

شهر عتیق آیزانوی که میراث هزاران ساله بشری را تا به امروز انتقال داده و از بدو تاسیس تا به امروز با فرهنگ‌های متفاوت به موجودیت خود ادامه داده ، شهری پراحتشام است. این شهر بی‌نظیر از تمدن فریقی گرفته ‌تا امپراطوری رم و از بیزانس تا سلجوقیان موطن تمدن‌های بسیاری بوده‌است. این شهر پر ابهت و عظیم با بناهای معماری بی‌نظیر خود به افس دوم آناتولی معروف است.

به شرح اولین بورس جهان، معبد زئوس که سالم ترین معبد آناتولی است و شهر عتیق آیزانوی دومین افس آناتولی با مجتمع متشکل از سالن تاتر و استادیوم آن که در جهان مانند و نظیری ندارد، پرداختیم.