سهام و اوراق قرضه

سهام و اوراق قرضه

مشاوره رایگان

برای دریافت مشاوره در مورد چگونگی عضویت در صندوق و شرایط سبد های مختلف کافیست عدد 2 را به سامانه زیر پیامک کنید.

• 02191004770
• [email protected]
• تهران، خیابان بهشتی، پلاک 436، طبقه 4، واحد 15

خانه / سرمایه گذاری و بورس / بررسی انواع اوراق بهادار و ماهیت آنها در بازار سرمایه و بورس

بررسی انواع اوراق بهادار و ماهیت آنها در بازار سرمایه و بورس

در این مقاله به بررسی انواع اوراق بهادار در بازار سرمایه و بورس ایران میپردازیم. امروزه فقط پول نقد نیست که با ارزش بوده بلکه برخی از اسناد کاغذی نظیر اسناد ملکی و سفته هستند که با دارای ارزش مالی می باشند.

اگر بخواهیم بطور خلاصه و کوتاه اوراق بهادار را تعریف کنیم، می توان گفت که به اوراق با ارزش که نوعی ابزار مالی نیز است اوراق بهادار گفته می شود که داراندگان آن دارای حقوق مالی می باشند. در ادامه بیشتر با این موضوع آشنا خواهیم شد.

تعریف اوراق بهادار

در بیان ساده میتوان گفت اوراق بهادار نوعی ابزار مالی با قابلیت نقل ‌و ‌‌انتقال است. این اوراق شامل سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم، سهام جایزه، اوراق مشارکت، مشتقات، اختیار معامله و قرارداد آتی، صکوک می باشند. اوراق نام برده شده در فوق نوعی ارزش مالی را برای مالک آن به‌همراه دارد.

ﺑﻮﺭﺱ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﻳﻚ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺳﻤﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭﺁﻥ ﺗﺤﺖ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺧﺎﺹ، ﺍﻭﺭﺍﻕ ﻣﺸﺎﺭﻛﺖ و ﺳﻬﺎﻡ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﺩ.

با توجه به تعریف گفته شده انواع اوراق بهادار در بورس را بر اساس نوع دارایی می‌توان به سه دسته کلی تقسیم کرد.

• اوراق حقوق صاحبان سهام (سهام عادی، حق تقدم سهام و …).
• اوراق بدهی (اوراق مشارکت، اوراق قرضه، صکوک و …).
• ابزارهای مشتقه (اختیار معامله، قراردادهای آتی و …).

تعریف سهام

سهام، بیان کننده میزان مالکیت فرد از یک دارایی است. هر شخص به همان میزان برگه سهمی که در اختیار دارد مالک شرکت است. سهام می‌تواند با نام و یا بی‌نام باشد. سهام از نظر مبدا آورده سرمایه‌گذار به دو دسته‌ی سهام سهام و اوراق قرضه نقدی و سهام غیرنقدی تقسیم می‌شود.

در قانون تجارت بیان شده است: “سهم قسمتی است از سرمایه شرکت سهامی، که مشخص کننده میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی است. ورقه سهم، سند قابل معامله‌ای است که نماینده تعداد سهام تحت تملک صاحب آن در شرکت سهامی می‌باشد.”

انواع سهام اوراق حقوق صاحبان سهام

حقوق صاحبان سهام نشان دهنده حقوق مالی صاحبان یک واحد انتفاعی نسبت به دارایی های آن واحد می باشد. در ادامه با انواع سهام اوراق حقوق صاحبان سهام بیشتر آشنا خواهیم شد.

سهام عادی چیست؟

یکی از انواع اوراق بهادار، سهام عادی می باشد. منظور از سهام عادی این است که دارنده آن بر درآمدها و دارایی های آن شرکت سهیم است. دارندگان سهام عادی حق رأی دارند و در رأی‌گیری‌ها و انتخاب اعضای هیئت‌مدیره می‌توانند شرکت کنند و در سود تقسیمی بین سهامداران، بخشی از آن سود را دریافت خواهند کرد.

بیشتر بخوانید: بررسی عوامل موثر بر قیمت سهام و رفتار بازار بورس اوراق بهادار

منظور از حق سهام و اوراق قرضه تقدم سهام چیست؟

حق تقدم یکی از انواع سهام اوراق حقوق صاحبان سهام می باشد. اگر افزایش سرمایه از مطالبات و یا اورده نقدی تامین شده باشد بعد از افزایش سرمایه، حق تقدم سهام به آن دسته از سهامداران شرکت که در زمان برگزاری مجمع افزایش سرمایه سهامدارد شرکت بودند تعلق میگیرند.

حق تقدم ورقه ای با ارزش می باشد نه سهام اما قابلیت تبدیل به سهام را دارد. افرادی که سهام حق تقدم را دارند می توانند جهت فروش آن در بازار بورس اقدام کنند و همچنین افرادی که قصد خرید آن را دارند می توانند در بازار بورس آن را خریداری نمایند.

لازم به ذکر است که برای اینکه سهام حق تقدم را به بورس تبدیل نمایید باید مبلغی معادل ۱۰۰۰ ریال مبلغ اسمی سهم به حساب شرکت واریز نمایید.

سهام ممتاز (ترکیبی) به چه معناست؟

یکی دیگر از انواع اوراق بهادار سهام ممتاز می باشد. که بیان می کند دارنده آن بر بخشی از یک شرکت و درآمدها و دارایی های آن شرکت سهیم است.

این نوع از سهام را به دو دلیل ممتاز می‌نامند:

• از نظر پرداخت سود، سود سهام ممتاز قبل از سهام عادی پرداخت می‌شود.
• در زمان انحلال یا فروش دارایی‌های شرکت، در ابتدا بدهی‌های شرکت را تسویه می کنند. بعد از تصفیه حقوق صاحبان سهام ممتاز و سپس حقوق صاحبان سهام عادی را پرداخت می کنند.

چون سهام ممتاز ویژگی‌های سهام عادی و اوراق قرضه را با هم داراست به آن اوراق بهادار ترکیبی نیز می گویند.

سهام جایزه در بورس چیست؟

سهام جایزه یکی دیگر از انواع اوراق بهادار در بازار سرمایه می باشد. سهام جایزه به این معنی است که شرکت بجای پرداخت سود به صورت وجه نقد، سهام جایزه منتشر کند. این نوع سهام در واقع یک نوع افزایش سرمایه است.

تعریف سهام با نام registered stock

به سهامی، سهام با نام گفته می شود که نام دارنده آن در اسناد یا در برگه سهام شرکت مشخص باشد. باید در عنوان سهام با نام، عبارت «با نام» ذکر می شود.

مزایای سهام با نام متفاوت است، در صورتیکه شرکتی بخواهد از هویت همه سهامداران خود با خبر باشد سهام با نام صادر می‌کند.

سهام بی‌نام Unregistered stock چیست؟

سهام بی نام نیز نوعی اوراق بهادار است. دربرگیرنده نام صاحب سهم نیست و عبارت «با نام» روی آن ثبت نشده است. مالکیت آن با در دست داشتن ورقه سهم مشخص می شود.سهام و اوراق قرضه

اگر شخصی تمایل داشته باشد سهام بی نام خود را بفروشد، کافی است که مبلغ را دریافت کرده و سهم را به خریدار تسلیم کند. سهام بی نام به صورت سند در وجه حامل بوده مگر این که شخص دیگری در دادگاه ثابت کند که سهم متعلق به او است. سهامی که در بورس اوراق بهادار خرید و فروش می شود اغلب بی نام است.

سهام نقدی

سهام نقدی به سهامی گفته می شود که ارزش آن بصورت نقدی پرداخت شده باشد. اگر نقدی نبود قسمتی از آن به صورت نقدی و بخش دیگر بصورت تعهد پرداخت شده باشد.

سهام غیرنقدی

سهام غیرنقدی به سهامی گفت می شود که قیمت آن در قالب دارایی غیر نقدی شامل ؛ ساختمان، ماشین آلات و… نظایر آن تامین شده باشد.

سهام سرمایه‌ای (Capital stock)

سهام سرمایه ای معادل با ارزش اسمی سهام انتشار یافته یک شرکت است. سهام‌ سرمایه ترکیبی از سهام مشترک و در صورت وجود، سهام مورد نظر است. با فروش سهام‌ سرمایه شرکت برای تامین مالی پروژه های خود دیگر نیازی به پرداخت بدهی ندارد.

سهام انتفاعی

سهام انتفاعی، به سهامی گفته می شود که مبلغ اسمی آن به صاحب سهام برگردانده می شود. سهم انتفاعی زمانی نمایان می شود که سهم یک شرکت استهلاک می یابد. اگر استهلاک اتفاق بیفتد ارزش اسمی سهم به دارنده آن پرداخت می شود و سهم مستهلک شده باطل میگردد.

ارزش اسمی سهم از طریق اندوخته های اختیاری یا سود قابل تقسیم به دارنده آن پرداخت می شود.

سهام موسس

سهام مؤسس سهامی است که پس از تصویب مجمع عمومی شرکت برای جبران خدمات مؤسسان شرکت، از قسمتی از دارایی اضافه بر سرمایه باقی‌مانده شرکت به آن‌ها داده می‌شود.

انواع اوراق مبتنی بر بدهی (اوراق بدهی)

اوراق بدهی نوعی از اوراق با درآمد ثابت هستند. خریدار این اوراق برای به دست آوردن سود به دولت و شرکت‌های بزرگ وام می‌دهد.

اوراق قرضه (Bond) چیست؟

از آنجایی که اغلب شرکت ها نمی توانند وجوه مورد نیاز خود را از یک وام دهنده تامین کنند مبادرت به انتشار اوراق قرضه نموده و آن را به سهام و اوراق قرضه عموم مردم عرضه می کنند.

به این ترتیب مبالغ هنگفتی را از هزاران سرمایه گذار که هر یک بخشی کوچکی از اوراق قرضه شرکت را خریداری می کنند استقراض می نماید.

انتشار اوراق قرضه تابع شرایط و مقررات خاصی می باشد که در قوانین هر کشوری پیش بینی می شود.

طبق ماده ۵۲ اصلاحیه قانون تجارت “ورقه قرضه، ورقه قابل معاله ای است که معرف مبلغی وام است با بهره معین که تمام یا اجزای آن در موعد معین باید مستردد گردد”.

اوراق مشارکت چیست؟

اوراق مشارکت نوعی اوراق قرضه است. برای پروژه ای مشخص منتشر می شوند. دارنده این نوع اوراق نسبت به مبلغ اسمی سود حاصل از اجرای پروژه سهیم می شود. اوراق مشارکت عموما بی نام بوده و فقط به مبلغ اسمی صادر می شود و دارای کوپن حداقل سود تضمین شده در ضمیمه آن می باشد.

اوراق قرضه اسلامی (صکوک)

صکوک جمع کلمه صک، به معنای اسناد و در فارسی مترادف چک می باشد. صکوک ابزاری است که در کشورهای اسلامی به جای اوراق قرضه استفاده می شود. این اوراق مبتنی بر دارایی با درآمد ثابت یا متغیر قابل معامله در بازار ثانویه و بر اساس اصول شریعت است.

از نظر اسلام اوراق قرضه ی مبتنی بر قرض با بهره، ربا محسوب شده و حرام است. به همین دلیل نمی‌توان از این اوراق جهت تامین مالی در کشورهای اسلامی استفاده کرد. در نهایت با ایجاد بانکداری اسلامی، اوراق قرضه اسلامی یا صکوک ایجاد گردید.

اوراق اجاره (صکوک اجاره)

صکوک اجاره از مهم ترین انواع صکوک می باشد. صکوک اجاره اوراق بهاداری است که صاحب آن به صورت مشاع، مالک بخشی از دارایی است. منافع آن بر اساس قرارداد اجاره به مصرف کننده یا بانی واگذار شده است. مدت قرارداد اجاره مشخص است.

اوراق اجاره به صورت های مختلفی دسته بندی می شوند:

• بر اساس نوع عقد میتوان به دو دسته اوراق اجاره عادی و اوراق اجاره به شرط تملیک.
• بر اساس نوع بانی به دو دسته شرکتهای عادی و موسسات مالی.
• بر اساس هدف انتشار به سه دسته شامل اوراق اجاره تأمین دارایی، اوراق اجاره تأمین نقدینگی و اوراق اجاره رهنی تقسیم نمود.

اوراق خزانه (اسلامی)

اوراق ﺧﺰاﻧﻪ به عنوان تامین کننده مالی دوﻟﺖ و با پشتیبانی و اﻋﺘﺒﺎر ﻛﺎﻣﻞ دوﻟﺖ ﻣﻨﺘﺸﺮ می شود. دارای ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﻳﻚ ﺳﺎل و ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ. و دوﻟﺖ اوراق خزانه را ارزانﺗﺮ از ﻣﺒﻠﻎ اﺳمی ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪاران می ﻓﺮوﺷد.

از منابع مالی حاصل از فروش آنها، بدهی های دولت پرداخت می‌شود. سود پرداختی ندارند. اما به دلیل مشکلات شرعی این روش، دولت جمهوری اسلامی ایران، این اوراق را صادر کرده و به شکل مستقیم به طلبکاران غیر دولتی واگذار می کند.

گواهی سپرده Certificate Of Deposit

گواهی سپرده نوعی اوراق بهادار است. این امکان را به شخص حامل می‌دهد تا سود سپرده را دریافت کند. یک گواهی سپـرده توسط بانک منتشر و توزیع شده و دارای تاریخ سررسید و یک نرخ سود ثابت است.

سود پرداختی به‌صورت دوره‌ای از طریق کوپن‌ های گواهی سپرده پرداخت می‌شود. اصل سپرده و سودهای پرداختی نیز توسط بانک تضمین می‌شوند که می‌تواند با هر عنوانی توزیع شود.

انواع ابزارهای مشتقه

ابزار مشتقه قرارداد یا اوراقی است که ارزش آن بستگی به ارزش اوراق بهادار، کالا، شمش یا ارز اصلی دارد. ابزارهای مشتقه هیچ‌ گونه ارزش مستقلی ندارند.

منظور از قرارداد سلف (contract Forward ) چیست؟

منظور از قرارداد سلف قراردادی است که در آن دو طرف تعهد می کنند یک کالا سهام و اوراق قرضه در یک تاریخ، قیمت و کیفیت مشخص که براساس توافق طرفین تعیین می شود را مبادله کنند.

براساس قرارداد سلف، تمامی مبلغ بایستی قبلاً پرداخت گردد و کالا در سررسید تحویل شود. بر این اساس، در این معاملات، اکثرا یا پول نقد رد وبدل می شود یا اسنادی که معادل پول نقد به شمار می آیند.

قرارداد آتی (Future contract)

قرارداد آتی قراردادی است که در آن دو طرف تعهد می کنند یک کالا در یک تاریخ، قیمت و کیفیت مشخص که براساس ضوابط بازار رسمی بورس، تعیین می شود را مبادله کنند.
مبلغ این معامله یا در زمان معامله قرارداد یا در زمان سررسید معامله قرارداد تعیین می شود. قراردادها در بازارهای رسمی یا بورس انجام می گیرد.

قرارداد معاوضه ای (Swap)

قرارداد معاوضه قراردادی است که طرفین آن تعهد می کنند که برای مدت توافق شده دو دارایی یا نفع حاصل شده از دو دارایی را با کیفیت مشخص به نسبت تعیین شده معاوضه کنند. پس از تاریخ سررسید، هریک از طرفین قرارداد متعهد اند عین دارایی را به صاحب آن برگردانند. این قراردادها به صورت غیررسمی انجام می گیرند.

اختیار معامله (Option)

اختیار معامله ابزار مشتقه ای است که طبق آن، به خریدار اختیار داده می شود، در مدتی مشخص و با قیمتی معین، اوراق قرضه یا دارایی معلومی را خرید و فروش کند.

اگر حق انتخاب برای خرید باشد، آن را «حق خرید» و اگر برای فروش باشد «حق فروش» می نامند.

Compatible data.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipis scing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.

enim ad minim veniam quis nostrud exercita ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat.

• Pina & Associates Insurance
• Payment at Contingency
• Amount of Payment

Two Most-Cited Reason

Consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore dolore magna aliqua. enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex commodo consequat. duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate.

سهام و اوراق قرضه

ابزارهای مالی اسلامی (صکوک) با وجود اینکه از ظرفیت بالایی برای تامین مالی در بازار سرمایه برخوردارند، اما هنوز نتوانسته‌اند جایگاه خود را در نظام مالی ایران بیابند؛ کارشناسان توصیه می کنند از طریق رتبه بندی اوراق منتشر شده، تعیین سود اوراق براساس میزان ریسک وکاهش سود بانکی می توان به بازار این ابزارهای مالی نوظهور، رونق بیشتری بخشید.

با وجود اینکه این شیوه در دنیا سابقه ای طولانی دارد اما در ایران، شیوه ای نوظهور به شمار می رود که به تدریج در حال گسترش و تحکیم جایگاه خود است.

در این میان، کارشناسان و موسسه های اقتصادی ایران، توجهی ویژه به ابزارهای مالی اسلامی (صکوک) در بازار بدهی نشان داده و تلاش کرده اند که با استفاده از تجربه کشورهایی مانند مالزی، ابزارهای جدیدی را تعریف و موانع پیش رو را بردارند.

بر این اساس، میزگرد «ظرفیت های تامین بازار بدهی از طریق اوراق بهادار اسلامی» با حضور «محمد حسن ملیحی» مدیرعملیات شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه، «رضا غلامعلی پور» معاون توسعه بازار شرکت فرابورس و «رضا کیانی» مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران برای بررسی این موضوع تشکیل شد.

به نظر کارشناسان، ایران هنوز در ابتدای مسیر انتشار صکوک قرار دارد و باید با اصلاح ساختارهای مالی، زمینه گسترش این ابزارها در نظام اقتصادی کشور فراهم شود.

صکوک، اوراق بهادار با ارزش مالی یکسان و قابل معامله در بازارهای مالی هستند که بر پایه‌ یکی از قرارداد‌های مورد تأیید اسلام طراحی شده‌اند.

ساختارهای بازار مالی نیاز به بازنگری دارند

رضا کیانی مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران نیز در این میزگرد با تاکید بر اینکه بازارهای مالی نیاز به بازنگری ساختارها دارند، گفت: تاکنون تامین مالی از طریق بانکها بوده اما باید به سوی استفاده از بازار سرمایه حرکت کنیم.

وی با بیان اینکه سهم بازار سرمایه در ایران ١٠٣ هزار میلیارد ریال است، گفت: تامین مالی پروژه های اقتصادی یکی از دغدغه های مهم اقتصاد ایران است.

کیانی اضافه کرد: در کشورهای جهان تلاش می شود تامین مالی توسط بازار سرمایه انجام شود اما در ایران تاکنون تامین مالی، به طور عام از طریق بانک ها انجام می شد؛ چند سالی است که در ایران، تمرکز روی بازار سرمایه افزایش یافته است.

وی یادآورشد: در سال 1386، ٧٦ درصد از منابع مالی از طریق منابع بانکها، چهار درصد از طریق بازار سهام و بقیه از سایر منابع تامین شد اما در سال 1392 سهم بازار سرمایه به هشت درصد رسید در حالی که سهم بانک ها در تامین مالی به ٨٦ درصد ارتقا یافت.

مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران، به گزارش صندوق بین المللی پول در خصوص کشورهای نوظهور اشاره کرد و گفت: ١٥ درصد تامین مالی در این کشورها از طریق انتشار سهام، ٤٧ درصد اوراق قرضه و ٣٨ درصد از طریق وام انجام می شود؛ بنابراین سهام و اوراق قرضه با جمع انتشار سهام و اوراق قرضه، ٦٢ درصد از طریق اوراق بهادار و ٣٨ درصد از طریق وام بوده است.

کیانی همچنین به گزارش موسسه معتبر مکنزی اشاره کرد و افزود: عمق مالی که از تقسیم مجموع ارزش افزوده وام های اعطایی سیستم بانکی و ارزش بازار سهام اوراق در دست مردم بر تولید ناخالص داخلی( GDP ) حاصل می شود در سال ٢٠١٢ میلادی در امریکا ٤٦٣ درصد بود که ٤.٦ برابر تولید ناخالص داخلی آن کشور بود.

وی در توضیح عمق مالی کشور آمریکا، گفت: ١١٦ درصد عمق مالی از طریق بازار سهام، ٦٦ درصد از طریق وام هایی که اوراق بهادارسازی شده، ٢٢٢ درصد اوراق قرضه و حدود ٦٠ درصد دیگر از طریق مانده طرح های اعطایی بوده است.

مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران درباره عمق مالی کشور ژاپن، افزود: عمق مالی ژاپن ٤٥٣ درصد بود که ٢٥٩ درصد از طریق اوراق قرضه، ٦١ درصد از طریق بازار سهام و حدود ١٣١ درصد از طریق مانده وامهای اعطایی تامین شد.

وی عمق مالی در کشورهای اروپایی را ٣٦٩ درصد در سال ٢٠١٢ میلادی اعلام کرد و گفت:١٩٠ درصد از طریق اوراق قرضه، ٥٩ درصد از طریق بازار سهام و ١٠٨ درصد از طریق مانده وام های اعطایی و ١٢ درصد از طریق طرح های اوراق قرضه بوده است.

کیانی گفت: روند جهان به سمت استفاده از اوراق بهادار با درآمد ثابت پیش رفته و نقش بازار سرمایه پررنگتر شده است.

وی به بحران های مالی و تاثیر آن بر بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: در ژاپن در سال های ١٩٩٧ و ١٩٩٨ میلادی (پیش از بحران)، ٥٦ درصد تامین مالی از طریق وام های سیستم بانکی، ٢١ درصد از طریق سهام و اوراق قرضه وام های موسسه های غیربانکی و ٢٣ درصد از طریق اوراق قرضه بود.

مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران ادامه داد: در سال ٢٠٠٠ میلادی این نسبت به ٤٢ درصد از طریق اوراق بهادار، ٣١ درصد از طریق وام های دریافتی بانکی و ٢٨ درصد از طریق وام های موسسه های غیر بانکی انجام می شد.

وی به کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه ( OECD ) اشاره کرد و گفت: این کشورها به این نتیجه رسیده اند که باید ضعف های ساختاری خود را شناسایی و شرکت های بزرگ برای تامین مالی به سیستم بانکی تکیه کنند، اما در بلندمدت باید از بازار سرمایه یاری بگیرند؛ بدین ترتیب تامین مالی از طریق انتشار اوراق بهادار فشار کمتری به سیستم بانکی وارد می کند.

مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران درباره اوراق بهادار صکوک، اضافه کرد: صکوک نیز ابزار تامین مالی محسوب می شود و می تواند جایگزین اوراق قرضه شود؛ این ابزار مالی در ایران بسرعت در حال گسترش است.

کیانی به سابقه کم بازار سرمایه در ایران اشاره کرد و گفت: بورس ایران در سال ١٣٤٦ تاسیس شد و پس از یک دوره رکود بعد از انقلاب اسلامی دوباره در سال ١٣٦٨ فعالیت خود را آغاز کرد.

وی زمان تشکیل بازار سرمایه را از سال ١٣٧٥ عنوان کرد و افزود: به دلیل سابقه کم، مردم ما آشنایی زیادی با بازار سرمایه ندارند.

مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران یادآورشد: در صورتی که سود بانکی کاهش یابد، وجوهی از بانکها به سوی بازار سرمایه می رود.

وی گفت: روند انتشار صکوک در جهان رو به افزایش است به طوری که در سال ٢٠٠٦ میلادی انتشار صکوک ٢٣ میلیارد دلار بود اما در سال ٢٠١٣ میلادی به ١٢٠ میلیارد دلار و نیمه نخست سال ٢٠١٤ میلادی به ١١٥ میلیارد دلار افزایش یافت.

مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران یادآورشد: ٦٩ درصد اوراق اسلامی توسط کشور مالزی و ١٢ درصد توسط عربستان استفاده می شود.

کیانی در ادامه به بودجه سال گذشته اشاره کرد و افزود: قرار بود ٣.٧ درصد بودجه ٩٤ از طریق کارگزاری های مالی تامین شود؛ همچنین باید ٣٥ درصد از منابع حاصل از واگذاری مالی از طریق صکوک اجاره (١١٠هزار میلیارد ریال)، تامین می شد.

وی گفت: در سال ٢٠١٣ میلادی ٤٦ درصد بازار اوراق بهادار متعلق به بازار بدهی بوده که این میزان در ایران، چهار درصد کل بازار سرمایه را تشکیل می دهد.

مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران گفت: می توانیم روی توانمندی صندوق های سرمایه گذاری در ایران تکیه کنیم به طوری که ٧٠٠ هزار ریال، جمع ارزی صندوق های سرمایه گذاری است.

کیانی، میزان کنونی سپرده بانکی را 480 هزار میلیارد ریال وجه نقد در صندوق های سرمایه گذاری عنوان کرد و گفت: دولت می تواند از سهام و اوراق قرضه صکوک برای تامین مالی استفاده کند.

وی افزود: هم اکنون می توان گفت که در نقطه آغاز انتشار صکوک هستیم؛ اضافه کرد: امسال باید انتشار ٦٠ درصد از صکوک از سوی دولت صورت گیرد.

مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران ادامه داد: همه موسسه هایی که درگیر تامین مالی هستند شامل بورس، فرابورس، سازمان بورس و شرکت های تامین مالی باید خود را متحول کنند.

لزوم تعیین سود اوراق بر اساس میزان ریسک

سید محمد حسن ملیحی، مدیرعملیات شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه نیز در این میزگرد با بیان اینکه اوراق صکوک (ابزارهای مالی اسلامی)، ابزاری برای جایگزینی با اوراق قرضه برای تامین مالی هستند، گفت: در دنیا به انتشار اوراق به عنوان ابزاری برای تامین مالی نگریسته می شود اما در ایران، چندان به این موضوع پرداخته نشده است.

ملیحی، با برشماری مزیت های اوراق صکوک، افزود: اوراق اسلامی، مشکلات اوراق قرضه که سبب وقوع بحران اقتصادی در آسیا و اروپا شدند را ندارد.

وی در ادامه به مشکلات مربوط به انتشار اوراق در سهام و اوراق قرضه بازار سرمایه کشور اشاره کرد و افزود: به دلیل فقدان رتبه بندی، به همه اوراق به یک نگاه نگریسته شده و نرخ های بازار سرمایه تابعی از نرخ های دستوری بانک مرکزی شود.

مدیر عملیات شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه، علاوه بر انتقاد از فرایند طولانی انتشار اوراق، اضافه کرد: تاکنون اوراق متعددی منتشر شده است اما اغلب آنها دارای بازدهی ثابت بوده اند.

ملیحی درباره فقدان تنوع در اوراق منتشر شده نیز گفت: به دلیل نبود موسسه های رتبه بندی، تلاش می شود که ریسک اوراق بدهی توسط موسسه های تامین مالی پوشش داده شود که در نتیجه، تمام اوراق بدهی بازدهی برابری نزدیک نرخ سود بانکی پیدا می کنند.

وی با بیان اینکه امکان انتشار انواع اوراق برای تامین مالی وجود دارد اما به دلیل شرایط مختلف، نمی توانیم به سراغ همه آنها برویم، اضافه کرد: هم اکنون در انتشار اوراق، میزان ریسک شرکت ها را در نظر نگرفته و نرخ سود آنها مشابه یکدیگر تعیین می شود.

مدیرعملیات شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه، بر لزوم انتشار اوراق متنوع با درجه ریسک های متفاوت اشاره کرد و ادامه داد: در صورت اعمال رتبه بندی، نرخ سود اوراق، بر اساس میزان ریسک، متفاوت خواهد بود.

ملیحی افزود: در سایر کشورها، اوراق منتشر شده دارای ریسک هستند، اما در ایران، این ریسک به شرکت های تامین مالی منتقل می شود.

وی گفت: صندوق های سرمایه گذاری، بزرگترین متقاضیان خرید اوراق هستند اما متناسب به سلیقه آنها در بازار سرمایه، اوراق وجود ندارد.

مدیرعملیات شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه، «نبود فرهنگ سازی» را بزرگترین مشکل بازار سرمایه دانست و اضافه کرد: به عنوان نمونه تصور بیشتر مردم از بازار سرمایه مربوط به خرید سهام است در حالی که ابزارهای مختلف مالی در بازار سرمایه وجود دارد.

افزایش استقبال از اوراق پس از کاهش سود بانکی

«رضا غلامعلی پور» معاون توسعه بازار شرکت فرابورس نیز با بیان اینکه 47 نماد برای انواع اوراق در فرابورس وجود دارد، گفت: با وجود اینکه میان اوراق تنوع وجود دارد اما به دلیل فقدان رتبه بندی و سودرسانی مشابه، برای سرمایه گذاران تفاوت زیادی وجود ندارد که کدام یک را انتخاب کنند.

این مسئول بازار سرمایه اضافه کرد: در دنیا، موسسه های رتبه بندی شکل گرفته و بدین ترتیب از نقش ضامن در انتشار اوراق کاسته شده است.

غلامعلی پور به اهمیت رتبه بندی شرکت ها اشاره کرد و گفت: به عنوان نمونه، شرکت های معتبر و کم ریسک می توانند اوراق با سود هشت درصد را منتشر کنند اما شرکت هایی که نقطه ضعف داشته و ریسک بالایی دارند، اوراق با سود بالاتر مثلا 12 تا 15 درصد را منتشر می کنند و بدین ترتیب سرمایه گذاران می توانند از بین آنها انتخاب کنند.

وی با بیان اینکه هم اکنون به دلیل فقدان سازوکار رتبه بندی ناچاریم یک ضامن برای انتشار اوراق در نظر بگیریم، یادآورشد: با توجه به تعیین ضامن برای انتشار اوراق، سرمایه گذاران تفاوتی میان خرید اوراق و سرمایه گذاری در بانک احساس نمی کنند.

معاون توسعه بازار شرکت فرابورس، تاثیر سیاست های بانک مرکزی بر وضعیت استقبال از اوراق را یادآور شد و افزود: کاهش سود بانکی توسط بانک مرکزی، تاثیر مثبت بر میزان استقبال از اوراق گذاشته است.

غلامعلی پور همچنین به انتشار «اوراق به کسر» (اوراقی که به قیمت کمتر از قیمت اسمی آن توسط سرمایه‌گذار خریداری می‌شود)، اشاره کرد و گفت: انتشار «اوراق به کسر» از مصوبات بسیار مترقی کمیته بورس است که اجازه آن در یکی دوسال اخیر صادر شده است.

وی اضافه کرد: براساس سیاست جدید، ناشر می تواند بر اساس نرخ بازار، اوراق را انتشار داده و براساس آن، عرضه مجدد کند.

معاون توسعه بازار شرکت فرابورس ادامه داد: فرهنگ سازی برای این موضوع که هر تامین مالی، روش خاص خود را دارد، ضروری است و سازمان بورس ایران، فرا بورس و رسانه ها باید در این باره اقدام کنند.

غلامعلی پور، به حذف موازی کاری در انتشار اوراق اشاره کرد و گفت: بانک مرکزی به شهرداری ها برای انتشار اوراق مشارکت مجوز می دهد و دولت مجوز بانک مرکزی را صادر می کند و سازمان بورس نیز با مجوز سایر بخش ها موافقت می کند؛ اما در نهایت همه این اوراق وارد بازار ثانویه می شوند.

این مسئول بازار سرمایه، بازنگری در چگونگی عرضه اوراق را نیز خواستار شد و اضافه کرد: عرضه اوراق نباید، فقط به صورت عمومی انجام شود بلکه خصوصی نیز باید باشد.

معاون توسعه بازار شرکت فرابورس همچنین به افزایش استقبال از اوراق اسلامی اشاره کرد و گفت: دنیا نسبت به اوراق اسلامی دید مثبتی پیدا کرده است، زیرا بسیاری از اوراق ما دارای پشتوانه است که این موضوع می‌تواند، نویدبخش حرکت دولت به این سمت باشد.

اوراق قرضه چیست و پیش بینی امکان صدور اوراق قرضه

به دلیل اهمیت اقتصادی شرکتهای سهامی عام و ثبت آن در روند توسعه اقتصادی کشور، پس از ثبت این حق و اجازه به این گونه شرکتها اعطا شده است که در صورت لزوم خارج از سرمایه خود و اعتبارات مأخوذه از مراجع مالی و بانک¬ها بطور مستقیم به مردم رجوع و از آنها برای رسیدن به اهداف خود مطالبه وام نمایند. فروش اوراق قرضه و مراجعه مستقیم به مردم جهت گرفتن وام را در دنیا دولت¬ها متداول کرده¬اند، آنها برای جبران کسری بودجه و یا زمانی که به دلیل کمبود منابع مالی دچار مضیقه شده¬اند به این وسیله متوسل گردیده¬اند و مردم ایران نیز از نظر اقتصادی و تاریخی با واژه ترکیبی اوراق قرضه بیگانه نیستند زیرا حداقل در سهام و اوراق قرضه دوره نخست وزیری دکتر محمد مصدق قائد و پیشوای نهضت ملی کردن نفت ایران و در مقابله با دسائس استعمارگران بیگانه خریدن اوراق قرضه دولتی بطور وسیع و گسترده¬ای در آن جهاد ملی و وظیفه اجتماعی شرکت جستند.

اوراق قرضه چیست؟

بنابر تعریف ماده 52 قانون تجارت، ورقه قرضه ورقه (برگه) قابل معامله¬ای است که معرف مبلغی وام است با بهره معین که تمامی آن یا اجزاء آن در موعد یا مواعد معینی باید مسترد گردد، علاوه بر شرکتهای سهامی (عام)، طبق ماده 2 قانون تأسيس بورس اوراق بهادار مصوب سال 1345 شهرداریها، مؤسسات وابسته به دولت و خزانه داری کل می¬توانند تحت شرایط مقرر در قوانین و تشکیلات خود مبادرت به صدور اوراق قرضه نمایند، و طبق قسمت اخیر ماده 52 قانون تجارت برای ورقه قرضه ممکن است علاوه بر بهره، حقوق دیگری نیز شناخته شود.

اوراق قرضه صادره توسط شرکتهای سهامی عام دارای حقوقی هستند که قانون تجارت جهت حفظ و استیفای حقوق دارندگان این اوراق به آنها اعطاء کرده است مانند این که چنانچه اوراق قرضه قابل تعویض با سهام شرکت باشد در این صورت مجمع عمومی فوق العاده باید بنا به پیشنهاد هیئت مدیره و گزارش خاص بازرسان شرکت، مقارن اجازه انتشار اوراق قرضه، افزایش سرمایه شرکت را اقلاً برابر با مبلغ قرضه تصویب که در این صورت حق تقدم (حق رجحان) سهامداران ثبت شده شرکت در خرید سهام قابل تعویض با اوراق قرضه خود بخود منتفی خواهد بود (ماده 63 قانون تجارت) و این حق ذاتاً به دارندگان اوراق قرضه تعلق می-گیرد که با تعویض اوراق قرضه خود به سهام شرکت در زمره دارندگان سهام شرکت قرار بگیرند و ثبت شوند .بر این اساس زمانی که مجمع عمومی فوق¬العاده شرکت تصمیم به کاهش اختیاری سرمایه ثبت شده شرکت نماید دارندگان اوراق قرضه می-توانند از تاریخ نشر آخرین آگهی شرکت مربوط به اعلامیه کاهش اختیاری سرمایه ثبت شده شرکت به دادگاه ذیصلاح مراجعه و نسبت به کاهش اختیاری شرکت اعتراض و حقوق خود را مورد مطالبه قرار دارند.

البته دارندگان اوراق قرضه در اداره امور شرکت نمی-توانند دخالتی داشته باشند و فقط بستانکار شرکت محسوب می¬شوند ولی حق دارند در ازاء خرید اوراق قرضه در موعد یا مواعدی که تعیین شده است اصل وام و بهره تعیین شده خود را مسترد دارند و در صورت قابلیت تبدیل ورقه به سهام شرکت، دارندگان اوراق قرضه هم می¬توانند بدون توجه به این تبدیل و تعویض جهت دریافت اصل و بهره اوراق قرضه به محل ثبت شده شرکت مراجعه نمایند یا سهام شرکت را به تملک خود درآورند این است که قسمت دوم ماده 64 قانون تجارت مقرر نموده: تعویض ورقه قرضه با سهم تابع میل و رضایت دارنده ورقه قرضه است. در صورت انجام تشریفات قانونی مربوط به تعویض اوراق قرضه در هر موقع قبل از سررسید (اصل و بهره) می توانند تحت شرایط و ترتیبی که در اوراق قرضه قید شده است، آنرا با سهام شرکت تعویض نمایند.

صندوق‌های املاک، ریسک و بازدهی بین سهام و صندوق‌های درآمد ثابت خواهند داشت

پس از صدور موافقت اصولی صندوق سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات (REIT) توسط سازمان بورس و اوراق بهادار، اولین صندوق با موضوع مذکور در هفته جاری نزد اداره ثبت شرکت‌ها به ثبت رسید.

به گزارش بازار به نقل از پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، مجید شاکری کارشناس اقتصادی در این خصوص بیان کرد: صندوق املاک و مستغلات یک سبد دارایی مستغلاتی است که مالکیت آن بطور مشاع بین دارندگان واحدهای صندوق تقسیم شده است. در واقع با خرید واحدهای صندوق‌های املاک و مستغلات، سرمایه‌گذاران به جای آنکه مثل بازار سهام، ارزش روز جریان نقدی آتی شرکت را خریداری کنند، بصورت مشاع اقدام به خرید املاک کرده‌اند.

وی اضافه کرد: بجز صندوق‌های املاک و مستغلات، عملا هیچ راه حل دیگری برای آنکه بتوان با سرمایه‌های خرد در بازار املاک سرمایه‌گذاری کرد وجود ندارد. تاسیس چنین صندوقی برای بازار سرمایه ما بسیار ضروری است؛ چرا که بعد از وقایع سال ۱۳۹۹ بازار سرمایه نیازمند سرمایه‌گذاری در دارایی از جنس دارایی مالی که ریسک کمتری نسبت به سهام و بازده بیشتری نسبت به اوراق قرضه و صندوق‌های با درآمد ثابت باشد، هستیم و ویژگی صندوق‌های املاک و مستغلات (REIT) در همه جای دنیا همین موضوع است.

از سوی دیگر از منظر اقتصاد کلان با توجه به سهم بسیار بالای مستغلات در سمت دارایی ترازنامه خانوارها و سهم پایین دارایی های مالی، مشکلات زیادی در وثیقه‌گذاری و نقدشوندگی وثایق در ساختار اعتباری کشور وجود دارد که تبدیل به اوراق شدن مستغلات در چارچوب صندوق املاک و مستغلات، گره بزرگی از این مشکل خواهد گشود و چه بسا راهگشای ما در ایجاد نظام اعتباری متفاوتی در حوزه اعتبارات خرد هم باشد. صندوق‌های املاک و مستغلات قطعا گزینه مناسبی برای این موضوع خواهد بود؛ زیرا نقدشوندگی را هم برای عرضه‌کنندگان املاک از طریق این صندوق ها و هم برای خریداران یونیت‌ها افزایش خواهد داد. مشروط بر آنکه بانک مرکزی در این خصوص تفاسیر عجیبی ارائه نکند. مثلا مدیریت بانک‌ها برای این صندوق‌ها را مشمول ماده ۱۶ و ۱۷ قانون رفع موانع تولید می‌دانند؛ در حالی که عملا رکن یک صندوق به معنای مالکیت دارایی‌های آن صندوق نیست.

شاکری در ادامه ضمن تاکید بر اینکه صندوق‌های املاک و مستغلات باید از نوع صدور و ابطالی باشند، گفت: قطعا نوع صندوق‌های املاک و مستغلات باید از نوع صدور و ابطالی باشد. علاوه بر این قیمت‌گذاری پرتفوی این صندوق‌ها از طریق کارشناسان رسمی دادگستری انجام خواهد شد. در داخل بافت شهری برای کاربری‌های مشخص، میزان انحراف قیمت‌گذاری چندان نخواهد بود و در این صندوق ها هم قرار است املاک بدون مشکل و عادی با کاربری اداری یا. عرضه شود و بنابراین نباید خیلی نگران ریسک قیمت‌گذاری پرتفوی این صندوق ها بود. اما اگر در اساسنامه این صندوق‌ها امکان تاخت زدن یونیت‌ها با واحدی در داخل مشاعات صندوق وجود داشته باشد، عملا ریسک صندوق‌ها صفر خواهد بود. چون فرصت آربیتراژی بین NAV و قیمت واقعی باعث می‌شود انگیزه‌ای برای قیمت‌گذاری پرتفوی بالاتر یا پایین‌تر از قیمت واقعی وجود نداشته باشد. (البته در مورد اولین صندوق املاک و مستغلات هنوز از جزئیات اساسنامه اطلاعی ندارم)

این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: در مجموع تجربه صندوق‌های املاک و مستغلات تجربه‌ای است که بیشتری شباهت را به سنت ملک‌داری در ایران دارد. ضمن اینکه صرفا با صندوقی مواجه نیستیم که از محل اجاره‌بها بازدهی سرمایه‌گذاران محقق می‌شود و تغییرات ارزش سرمایه ای دارایی (املاک پرتفوی صندوق) هم می‌تواند بازده قابل توجهی برای دارندگان یونیت ها به همراه داشته باشد. به هر حال اولین تجربه تاسیس صندوق املاک و مستغلات است و معمولا اولین تجربه‌ها با نقاط ضعف و سهام و اوراق قرضه قوت خاص خود را خواهد داشت؛ اما از نگاه اقتصاد کلان، صندوق املاک و مستغلات ابزار مالی مناسبی محسوب می شود.

انتشار اوراق قرضه چین صعود کرد

بازار اوراق قرضه چین در ماه آگوست شاهد انتشار بیش از ۵.۲۸ تریلیون یوان بود.

به گزارش خبرگزاری برنا، داده‌های بانک مرکزی نشان داد که کل انتشار اوراق قرضه در چین در ماه آگوست از ۵.۲۸ تریلیون یوان (حدود ۷۵۵ میلیارد دلار آمریکا) فراتر رفت.

در ماه آگوست، انتشار اوراق مالی به ۱.۰۳ تریلیون یوان و انتشار اوراق قرضه شرکتی به ۱.۲۴ تریلیون یوان رسید.

داده‌ها نشان می‌دهد که تا پایان ماه آگوست، اوراق قرضه پرداختی۱۴۲.۳ تریلیون یوان بود.

میزان انتشار اوراق بهادار با پشتوانه دارایی به ۳۳.۱۵ میلیارد یوان در حالی که گواهی سپرده بین بانکی به ۱.۵ تریلیون یوان رسید.

به طور خاص، طبق گزارش بانک خلق چین، انتشار اوراق خزانه در ماه گذشته نزدیک به ۱.۰۴ تریلیون یوان و اوراق قرضه دولت محلی به بیش از ۳۹۰.۹ میلیارد یوان رسید.