مفهوم شاخص در بورس ایران
یکی از مفاهیم و اصطلاحات رایج در بورس ایران اصطلاح شاخص بورس است. حتما در برنامه های خبری و یا در روزنامه ها درباره تغییرات شاخص بورس اوراق بهادار شنیده اید. اینکه شاخص بورس چند واحد رشد داشته و یا با افت مواجه شده است. با مطالعه این مقاله درباره شاخص بورس، انواع شاخص و تحلیل آن صحبت می‌کنیم.
شاخص ها ابزاری برای بررسی تغییرات هستند که در ارزیابی های اقتصادی یا اندازه گیری و تحلیل یک بازار قابل استفاده هستند. شاخص بورس نیز به عنوان یک شاخص با اهمیت، اندازه تغییرات قیمت سهام موجود در بازار بورس و اوراق بهادار را نشان می دهد.
در واقع، دلیل اهمیت شاخص بورس این است که سهام مبادله شده در بورس را بررسی می کند و اطلاعات کلی در مورد رشد یا افت بازار به ما ارائه می دهد.
شاخص های سهام یکی از مهم ترین معیارهای سنجش عملکرد بورس هستند و به آن «دماسنج وضعیت اقتصادی کشورها» می گویند.
شاخص چیست؟
شاخص یک معیار آماری و به معنای نماگر یا نشانگر (Index) است و در حالت کلی عددی است که با استفاده از آن می‌توان تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغیر را طی یک بازه زمانی خاص مشاهده کرد. معمولاً یکی از معیارهای رکود و یا رونق اقتصادی در بازار سرمایه از طریق شاخص‌ها مشخص می‌شود؛ به بیان دیگر فعالان بازار سرمایه از این طریق می‌توانند وضعیت کلی بازار را بسنجند و حتی تغییرات احتمالی قیمت‌ها را در آینده دنبال کنند.
کاربرد شاخص
اعداد شاخص از بیانگر اطلاعات عمومی و کلی در مورد ساختار بازار است. معمولاً از کاهش شاخص با عنوان رکود بازار و از افزایش آن با عنوان رونق اقتصادی یاد می‌شود.
شاخص ابزاری است برای مقایسه تغییرات بین دو پدیده در دو زمان متفاوت
با بررسی شاخص تغییرات احتمالی قیمت‌ها در آینده را می‌توان پیش‌بینی کرد.
شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است. حتی با استفاده از شاخص می‌توان صنعت‌های مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.
افرادی که در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند باید به کاربرد هر شاخص توجه کنند و با استفاده از آن به تحلیل وضعیت بورس بپردازند و با توجه به اینکه سهام چه شرکت‌هایی در شاخص موردنظر تأثیرگذار بوده‌اند تفسیر لازم را از شاخص موردنظر داشته باشند.
شاخص بورس چیست؟
شاخص‌های بورس معیارهای مهمی هستند که می‌توان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبه‌های مختلف، بررسی و تحلیل کرد و حتی با کمک روش‌های نموداری روند آینده بورس را پیش‌بینی کرد.
بنابراین شاخص های بورس و نوسانات آنها در تصمیم گیری سرمایه گذاران بسیار حائز اهمیت است. معامله گران در تحلیل شاخص‌های بورس باید به کارکرد هر شاخص توجه کافی داشته باشند زیرا هر کدام وضعیت بورس را از جنبه خاصی نشان می دهند. شاخص بورس تغییرات کلی بورس را نشان می‌دهد که با رشد و یا افت مواجه شده است.
در نظر داشته باشید که در بورس تنها یک نوع شاخص وجود ندارد بلکه چند شاخص وجود دارد که شرایط بورس را از جنبه‌های متفاوت بررسی می‌کند.
محاسبه انواع شاخص‌های بورس بر اساس فرمول‌های قراردادی انجام می‌گیرد و هر شاخصی بنا بر داده‌ها و فرمول مورد استفاده می‌تواند گویای تغییرات خاصی باشد؛ لذا به غیر از شاخص کل قیمت که نشان‌دهنده تغییرات قیمت کلیه شرکت‌ها می‌باشد بقیه شاخص‌ها بنا بر نوع محاسبه و شرکت‌هایی که در آن مورد محاسبه قرار می‌گیرند باید تفسیر شوند.
با تحلیل این شاخص‌ها می‌توان از وضعیت گذشته و حال بورس مطلع شد و در تصمیم گیری‌های افراد فعال در بورس تأثیر بسزایی خواهد داشت. در بین این شاخص‌ها چند شاخص از اهمیت ویژه‌ای برای فعالین بورس برخوردارند.
از آنجایی که شرکت‌های بزرگ و سرمایه دار تأثیر زیادی بر شاخص می‌گذارند ممکن است رشد و کاهش شاخص بورس ناشی از فعالیت آنها باشد و لزوماً دیگر شرکت‌ها با چنین وضعیتی درگیر نباشند.
در نظر داشته باشید که شاخص، بخصوص شاخص کلی به عنوان شاخص اصلی بورس، وضعیت کلی بورس را نشان می‌دهد و مثبت یا منفی بودن آن به معنای مثبت یا منفی بودن کل بورس نیست.
انواع شاخص بورسی چیست؟
در بورس اوراق بهادار تهران شاخص های مختلفی وجود دارد که سهامداران از آن ها برای خرید و فروش سهام و سرمایه گذاری استفاده می‌کنند. این شاخص ها عبارتند از:
شاخص کل قیمت TEDPIX
شاخص بازده نقدی
شاخص صنعت و شاخص مالی
شاخص سهام آزاد شناور
شاخص بازار اول و بازار دوم
شاخص ۵۰ شرکت برتر
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
شاخص کل قیمت TEDPIX
نام دیگر شاخص کل، شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX) است. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان شاخص بورس تهران صحبت می‌شود و نشان دهنده تغییرات سطح عمومی قیمت ها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند.
به‌عنوان مثال وقتی گفته می‌شود شاخص کل ۳۰ درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورسی به میزان ۳۰ درصد نسبت به سال پایه، افزایش پیدا کرده است.به نکته ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن توجه کنید این است که میزان تغییرات شاخص برای ما اهمیت دارد نه خود عدد شاخص.
مثلا اگر شاخص کل بورس در طی ۱سال از عدد ۲۰۰۰۰ به ۳۰۰۰۰ برسد (۵۰% رشد کند) نشان دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی این یکسال برابر با ۵۰% بوده است.
بنابراین تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است به همین دلیل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست. نکته حائز اهمیت آنکه شاخص کل، میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران را نشان نمی‌دهد.
شاخص کل نشان‌دهنده رفتار عمومی تمام فعال‌های بازار است. اگر سرمایه‌گذاران به بازار سهام اقبال نشان بدهند، سمت خریدار کمی سنگین‌تر از سمت فروشنده می‌شود.
این عدم تعادل شاخص را به سمت بالا هدایت می‌کند؛ اما خروج سرمایه‌ها از بازار می‌تواند شاخص را به سمت پایین بکشد. حالا فرض کنید که قیمت هیچ سهمی تغییر نکند آیا باز هم ممکن است شاخص بورس تغییر کند؟ بله! با تغییر در مقدار سود شرکت‌ها تغییر در شاخص اتفاق می افتد. البته در واقعیت هرگز این اتفاق رخ نمی‌دهد، چرا که تغییر در سود هر سهم قطعاً بر روی قیمت سهام تأثیر خواهد گذاشت.
دو نکته قابل‌توجه در خصوص شاخص کل که باید مد نظر سرمایه‌گذاران باشد:
۱-افزایش شاخص کل، به معنی سودآوری کلیه سهام موجود در بورس نیست، برعکس این مسئله کاهش شاخص کل هم به معنی ضرر در کل سهام موجود در بورس نیست.
– شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی بورس است. سرمایه‌گذاران نباید صرفاً با اتکا به اخبار رشد شاخص کل و بدون بررسی کامل در خصوص ارزش ذاتی سهام، اقدام به سرمایه‌گذاری در بورس کنند.
افزایش شاخص کل، لزوماً به معنای سودآوری سهام همه شرکت‌های حاضر در بورس نیست، همان‌طور که کاهش شاخص کل نیز لزوماً به معنای ضرردهی سهام همه شرکت‌ها در بورس نیست و چه‌بسا، در برخی موارد، برخلاف رشد قابل‌توجه شاخص کل بورس، برخی سهام ها با افت قیمت مواجه شده و سهامداران را با زیان مواجه می کنند یا در شرایطی که شاخص کل با کاهش مواجه است، برخی سرمایه‌گذاران که سهام ارزنده‌ای را در سبد سهام خود دارند، سود قابل قبولی به دست می‌آورند.
۲-یکی از مهم‌ترین مسائل در سرمایه‌گذاری مفهوم سهام شناور آزاد در بورس تشکیل سبد سهام است. سرمایه گذاران باید از هر صنعتی یک نوع از سهام آن صنعت را در سبد خود داشته باشند.
سبد سهام یا پُرتفُوی ترکیبی مناسب از سهام یا سایر دارایی‌ها است که یک سرمایه‌گذار آنها را خریداری کرده است. هدف از تشکیل سبد سهام، تقسیم کردن ریسک سرمایه‌گذاری بین چند سهم است؛ بدین ترتیب، سود یک سهم می‌تواند ضرر سهام دیگر را جبران کند. یک ضرب‌المثل معروف می‌گوید: «همه تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد نگذارید.»، چرا که ریسک شکستن سبد، باعث نابودی همه تخم‌مرغ‌ها خواهد شد.
شاخص هم وزن چیست؟
شاخص هم وزن از سال ۹۳ توسط سایت مدیریت فناوری بورس در دسترس کاربران قرار گرفته است. در محاسبه شاخص هم وزن تمامی شرکت‌ها، چه کوچک و چه بزرگ، وزن یکسانی برای محاسبه شاخص دارند. افزایش قیمت در هر سهمی به یک میزان بر این شاخص تأثیرگذار است.
در واقع این شاخص میانگین بازدهی شرکت‌ها را با ضریب یکسان مورد محاسبه قرار می‌دهد و آنها را در نمودار نشان می‌دهد. در شاخص هم وزن دیگر بزرگی سهم ها اهمیت ندارد و سرمایه آن ها یکسان در نظر گرفته می شود. یعنی تمامی سهم های بازار به یک میزان بر رشد یا افت شاخص موثرند.
به عنوان مثال اگر یک سهم بزرگ مثل « فارس » یک درصد رشد کند به همان میزان بر شاخص هم وزن تاثیر می گذارد که یک سهم کوچک بازار مثل « وآوا » یک درصد رشد کند.
اگر شاخص کل مثبت و شاخص هم وزن منفی باشد تحلیل بازار چگونه است؟
همان طور که گفته شد سرمایه و بزرگی سهم ها در شاخص هم وزن اهمیت ندارد و تمام سهم ها به یک میزان بر افت یا رشد شاخص موثرند. پس وقتی شاخص هم وزن منفی است به این معناست که قیمت اکثر سهم های فعال در بورس کاهش داشته است.
اما برعکس شاخص هم وزن، سرمایه و بزرگی سهم ها برای شاخص کل مهم است. در نتیجه وقتی شاخص هم وزن منفی و شاخص کل مثبت است به این معناست که هرچند اکثر سهم های بازار منفی بوده اند اما سهم های بزرگ و شاخص ساز مثبت بوده اند که باعث شده اند شاخص کل رشد کند.
شاخص بازده نقدی (TEDIX)
این شاخص تنها بازدهی ناشی از سود مصوب مجامع را که به سود نقدی معروف است محاسبه می‌نماید. و تغییرات شاخص بازده نقدی، میانگین بازدهی ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌های بورسی به سهامداران را نشان می‌دهد. لذا وقتی شاخص سود نقدی رو به کاهش است، شرکت‌ها به‌طور میانگین سود نقدی کمتری را در مجامع عادی سالیانه بین سهامدارانشان تقسیم می‌کنند.
شاخص صنعت و شاخص مالی
به‌صورت کلی تمامی شرکت‌های بورسی را می‌توان به دو بخش صنعتی و مالی تقسیم کرد. در بخش صنعتی شرکت‌های تولیدی و صنعتی نظیر مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و … قرار دارند. در بخش مالی نیز بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بیمه و… حضور دارند. در این میان شاخص صنعت نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش صنعت و شاخص مالی نیز میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش مالی است.
شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
درمجموع سهام شرکت‌های بورسی توسط سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری می‌شود. به میزان سهامی که معمولاً در شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار خریدوفروش می‌شود، مفهوم سهام شناور آزاد سهام شناور آزاد گفته می‌شود. سهام شناور هر سهم در سایت Tsetmc نمایش داده می شود.
محاسبه شاخص آزاد شناور مشابه شاخص کل است با این تفاوت که تنها تغییرات سهام آزاد شناور را اندازه می گیرد. نکته قابل توجه در مورد شاخص شناور آزاد این است که این شاخص به بخشی از بازار اهمیت می دهد که از نقدشوندگی بالاتری برخوردار است.
هرچقدر میزان درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد، برای سرمایه‌گذاران حقیقی، این شرکت بورسی جذابیت بیشتری دارد. با توجه به این موضوع، شاخص آزاد شناور تغییرات قیمت آن بخش از سهام را می‌سنجد که توسط سهامداران حقیقی خریدوفروش می‌کند؛ این شاخص می‌تواند تصویر مناسبی از شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران قرار دهد.
شاخص بازار اول و بازار دوم
در بورس اوراق بهادار تهران شرکت‌های بورسی با توجه به تعداد سهامداران، میزان سرمایه، وضعیت سودآوری، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خرید و فروش و … دسته‌بندی شده اند. بر این اساس، شرکتی که شرایط بهتری داشته باشد در بازار اول و دیگر شرکت‌های بورسی در بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند. در این میان شرکت‌هایی که در بازار اول حضور دارند نیز به دو دسته تابلو اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. برای هر یک از این دسته‌بندی‌ها یک شاخص وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌هایی را نشان می‌دهد که در این گروه‌ها حضور دارند.
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ، میانگین تغییرات قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ بورس را نشان می‌دهد که هر ۳ ماه یک بار به روزرسانی می شود. اگرچه این شرکت‌های بورسی کمتر از ده درصد تعداد شرکت‌های بورس را تشکیل می‌دهند اما بیش از ۷۰ درصد ارزش بورس تهران را به خود اختصاص داده‌اند و تغییرات قیمت آنها می‌تواند اثر بزرگی بر شاخص کل و بورس داشته باشد.
معیار انتخاب این ۳۰ شرکت نیز بر اساس اندازه شرکت هاست و اندازه شرکت‌ها نیز از ارزش روز بازار سهم تعیین می‌شود که ارزش روز بازار سهام از حاصل‌ضرب قیمت سهم در تعداد سهام منتشر شده شرکت به دست می‌آید.
شاخص ۵۰ شرکت برتر
سازمان بورس اوراق بهادار هر سه ماه یک‌بار فهرست ۵۰ شرکت برتر بورس را که بالاترین درجه نقد شوندگی را دارند ارائه می‌نماید. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین قیمت سهام این ۵۰ شرکت برتر را نشان می‌دهد. سهام این شرکت‌ها در طول روز، به تعداد قابل‌توجهی خریدوفروش می‌شوند و سهامداران مشکلی در خرید یا فروش سهام های این شرکت‌های بورسی ندارند.
مفهوم سهام شناور آزاد
سهم شناور آزاد چیست؟
عصر بازار- سهم شناور آزاد یکی از مهم ترین معیارهای شرکت های بورس از نظر گردش صحیح و روان خرید و فروش سهام در بازار سهام است که بالا و پایین بود آن برای هر شرکتی حاوی پیام های مهمی برای سرمایه گذاران است.
به گزارش پایگاه خبری «عصر بازار» به نقل از ایبِنا، برای آنکه دقیق تر با مفهوم «سهام شناور آزاد» آشنا شوید با یک مثال آن را شرح می دهیم. در نظر بگیرید که 70 درصد سهام شرکت «الف» دراختیار شرکت «ب» است و شرکت «ب» هم تحت هیچ شرایطی قصد ندارد که سهام شرکت «الف» را بفروشد، در این وضعیت شرکت «الف» فقط 30 درصد «سهام شناور آزاد» دارد که قابل معامله و خرید و فروش در بورس است.
سهامدار راهبردی کیست؟
ذکر این نکته هم ضروری است که برای محاسبه «سهام شناور آزاد» باید ترکیب سهامداران بررسی و «سهامدار راهبردی» مشخص شود. گفتنی است، «سهامدار راهبردی»، سهامداری است که در کوتاه مدت قصد واگذاری سهام خود را ندارد و برای کنترل مدیریتی شرکت، مالکیت عمده خود در سهام شرکت را حفظ می کند.
لازم به توضیح است که درمحاسبه «سهام شناور آزاد» تعداد سهام متعلق به دارندگان «سهام راهبردی» از تعداد کل سهام موجود کسر می شود و دربسیاری از بورس های دنیا شرکت هایی که کمتر از 25 درصد سهام آنها، «سهام شناور آزاد» باشد، از لیست شرکت های بورسی حذف می شوند و جایگاه مفهوم سهام شناور آزاد خود را در بازار سهام از دست می دهند.
این حذف به این دلیل صورت می گیرد که نشان دهد اگر مالکین شرکتی نمی خواهند حداقل 25 درصد سهام آنها بین سرمایه گذاران توزیع شود و علاقمندند سهام را برای خود حفظ کنند دلیلی برای حضور آنها در بورس وجود ندارد.
یک مثال واقعی تعیین «سهام شناورآزاد»
حال با یک مثال عددی «سهام شناور آزاد» یک شرکت را به صورت واقعی مشخص می کنیم.
در نظر بگیرد که ترکیب سهامداران شرکت «بتا» به صورت زیر است.
سرمایه گذار «الف» : (سهامدار حقیقی) 40 درصد
سرمایه گذار «ب» : (سهامدار حقیقی) 20 درصد
سرمایه گذار «ج» : (شخص حقوقی) 10 درصد
سایر سهامداران: (سهامداران جزء 1000 نفر) 30 درصد
کل سهامداران : 100 درصد
به طور واضح و بر اساس ترکیب سهامداران شرکت «بتا»، میزان «سهام شناور آزاد» این شرکت 30 درصد است.
تبعات «سهام شناورآزاد» بالا و پایین شرکت ها
ذکر این نکته نیز بسیار ضروری است که اگر شرکتی نسبت «سهام شناورآزاد» بیشتری داشته باشد، امکان دستکاری قیمت آن کمتر می شود چرا که حجم منابع مالی که برای دستکاری آن لازم است، خیلی زیاد می شود و باید مثلاً 25 میلیارد تومان به بازار سهام مصنوعی منتقل شود تا قیمت سهام شرکت مورد دستکاری قرار گیرد.
از سویی دیگر وقتی «سهام شناور آزاد» یک شرکت از درصد بالایی برخوردار باشد برای این سهام اینگونه شرکت ها به راحتی نمی توان شایعه و بازار سازی ایجاد کرد تا سهامداران تحت تاثیر شایعه ها که قیمت این سهم افزایش پیدا می کند اقدام به خرید و فروش سهام مورد نظر کنند که در واقع در یک مسیر مبهم و اشتباه اقدام به این معامله کرده اند.
در نقطه مقابل هر چقدر یک شرکتی کوچک و «سهام شناور آزاد» آن پایین باشد به راحتی در بورس به دچار دستکاری قیمت می‌شود و سفته بازان با بازارسازی و هدایت غیر واقعی معاملات اقدام به فریب سرمایه گذاران می کنند.
بر همین اساس تحلیل گران بازارهای سهام توصیه می کنند که سرمایه گذران تازه وارد که با استانداردهای بازار سهام آشنا نیستند شرکت های بزرگ با «سهام شناورآزاد» بالا را برای سرمایه گذاری های خود انتخاب کنند.
شاخص های مهم بورس: دیگر چه شاخص هایی وجود دارد؟
مطمئناً دنبال کردن تمام بازار موقعیتی بسیار خوبی است، اما درصورتی‌که شما بخواهید بدانید که بخش خاصی از بازار چه عملکردی داشته است، چه‌کار باید بکنید؟ خب، نگران نباشید. تقریباً برای هر چیزی که شما فکر آن را بکنید یک شاخص وجود دارد. بگذارید به انواع مختلف شاخص های مهم بورس که ممکن است با آنها روبه‌رو شوید نگاهی بیندازیم…
بررسی انواع شاخص های مهم بورس را در درس چهارم با شاخص کل آغاز کردیم. اولین کاری که می‌شود با شاخص کل انجام داد این است که آن را به اجزای تشکیل‌دهنده‌اش تقسیم کرد. شاخص کل نشان‌دهنده میانگین افزایش یا کاهش بازده سهام بود. همان‌طور که گفتیم بازده به دو شکل ایجاد می‌شود. آیا به خاطر می‌آورید؟
یکی افزایش قیمت سهم بود و دیگری سود نقدی پرداختی به سهامداران در طول سال. حال می‌تواند تغییرات قیمت سهم و همین‌طور سود نقدی پرداختی به سهامداران را با دو شاخص مختلف سنجید.
شاخص قیمت
شاخص قیمت فقط نشان‌دهنده میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار است و دیگر میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران را نشان نمی‌دهد؛ یعنی وقتی شاخص قیمت ۱۵ درصد رشد کرده است، میانگین قیمت سهام شرکت های بورسی ۱۵ درصد نسبت به سال قبل بیشتر بوده است و قیمت‌ها افزایش داشته است.
شاخص بازده نقدی
همان‌طور که شاخص قیمت میانگین بازده ناشی از افزایش قیمت سهام را نشان می‌دهد، تغییرات شاخص بازده نقدی هم میانگین بازده ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌ها به سهامداران را نشان می‌دهد. وقتی شاخص سود نقدی رو به کاهش است، نشان‌دهنده این است که شرکت‌ها به‌طور میانگین سود کمتری را به‌صورت نقد بین سهامدارانشان تقسیم می‌کنند.
شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر
یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های یک سهم برای سرمایه گذاران نقدشوندگی آن است؛ یعنی سرمایه گذار هر موقع خواست سهمش را بفروشد، بلافاصله سهمش در بازار به فروش برسد و سرمایه گذار به پولش برسد.
شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر، میانگین تغییرات قیمت سهام ۵۰ شرکتی را نشان می‌دهد که سهامشان از سایر شرکت های بورسی نقدشوندگی بیشتری دارد. سهام این شرکت‌ها روزانه به تعداد فراوان خریدوفروش می‌شود و سهامداران این شرکت‌ها مشکلی برای فروش آنها ندارند. ناظران و مدیران بورس، هر سه ماه یک‌بار، شرکت های بورسی را بررسی می‌کنند و ۵۰ شرکت فعال‌تر را انتخاب کرده و شاخص قیمتی آن را محاسبه و اعلام می‌کنند.
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
این شاخص میانگین تغییرات قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ بورس را نشان می‌دهد. اندازه شرکت‌ها از طریق ارزش روز بازار سهم تعیین می‌شود و همان‌طور که قبلاً آموزش داده شد، ارزش روز بازار سهام از حاصل‌ضرب قیمت سهم در تعداد سهام منتشرشده شرکت به دست می‌آید. این شاخص تغییرات قیمت سهامی را نشان می‌دهد که اگرچه کمتر از ده درصد تعداد شرکت های بورسی را تشکیل می‌دهند اما بیش از ۷۰ درصد ارزش بورس تهران را به خود اختصاص داده‌اند و تغییرات قیمت آنها می‌تواند اثر بزرگی بر شاخص کل و بورس داشته باشد. این شاخص هر سه ماه یک‌بار به‌روزرسانی می‌شود.
شاخص صنعت و شاخص مالی
شرکت های بورسی در دو بخش صنعتی و مالی قرار می‌گیرند. در بخش صنعتی شرکت های تولیدی و صنعتی نظیر مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و … قرار دارند و در بخش مالی بانک‌ها، شرکت های سرمایه گذاری، بیمه‌ها و … حضور دارند. شاخص صنعت نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت های فعال در بخش صنعت و شاخص مالی میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت های فعال در بخش مالی است.
بخش صنعت و بخش مالی نیز می‌توانند به صنایع تشکیل‌دهنده تقسیم شوند و شاخص هر یک از این صنایع جداگانه محاسبه شود. برای مثال، شاخص صنعت سیمان متوسط تغییرات قیمت شرکت های فعال در صنعت سیمان را نشان می‌دهد.
شاخص بازار اول و بازار دوم
بورس اوراق بهادار تهران ویژگی‌ها و مؤلفه‌هایی را تعیین کرده است و بر مبنای آن شرکت های بورسی را دسته‌بندی می‌کند. برخی از این مؤلفه‌ها عبارت‌اند از میزان سرمایه، تعداد سهامداران، مفهوم سهام شناور آزاد وضعیت سودآوری، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خریدوفروش می‌شود (اصطلاحاً سهام شناور آزاد) و …
شرکت هایی که شرایط بهتری داشته باشند در بازار اول و شرکت های دیگر در بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند. در بازار اول شرکت‌ها در دو دسته دیگر جای می‌گیرند که عبارت است از تابلو اصلی و تابلو فرعی.
در زیر خلاصه ویژگی شرکت‌ها برای حضور در این گروه‌ها آورده شده است:
| شرایط | تابلو اصلی بازار اول | تابلو فرعی بازار اول | بازار دوم |
| حداقل سرمایه | ۱۰۰۰ میلیارد ریال | ۵۰۰ میلیارد ریال | ۲۰۰ میلیارد ریال |
| حداقل سهامداران | ۱۰۰۰ سهامدار | ۷۵۰ سهامدار | ۲۵۰ سهامدار |
| حداقل سهام شناور آزاد | ۲۰ درصد | ۱۵ درصد | ۱۰ درصد |
| حداقل مدت‌زمان سودآوری | ۳ دوره متوالی | ۲ دوره متوالی | ۳ دوره متوالی |
حال برای هر یک از این گروه‌ها یک شاخص وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت هایی را نشان می‌دهد که در این گروه‌ها حضور دارند. این دو شاخص هم جزء شاخص های مهم بورس هستند.
شاخص آزاد شناور
در هر شرکت می‌تواند تعدادی سهامدار حقیقی و تعدادی سهامدار حقوقی وجود داشته باشد. سهامداران حقوقی مالکان پرنفوذ شرکت هستند و معمولاً درصد بالایی از سهام شرکت متعلق به این شرکت‌هاست. به میزان سهامی که معمولاً در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار خریدوفروش می‌شود، سهام شناور آزاد گفته می‌شود. هرچقدر میزان درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد، برای سرمایه گذاران حقیقی جذابیت بیشتری دارد. این شاخص نیز از همین مفهوم استفاده کرده و تغییرات قیمت آن بخش از سهام را می‌سنجد که توسط سهامداران حقیقی خریدوفروش می‌کند.
در این درس شما با شاخص های مهم بورس آشنا شدید. در درس بعدی با یک مطالعه موردی همراه شما خواهیم بود.
(پایان درس پنجم دوره آموزشی آشنایی با شاخص ها)
اگر سؤال یا نظری دارید لطفاً در بخش نظرات مطرح کنید. همین‌طور با اشتراک‌گذاری این مقاله در شبکه‌های اجتماعی شما هم در توسعه دانش مالی و سرمایه گذاری شریک شوید.
سهام شناور چیست؟ چگونه با آن در بورس معامله کنیم؟
سهام شناور، یکی از مهم‌ترین معیارهایی است که هنگام خرید سهام، باید آن را بررسی کنیم؛ زیرا در میزان سود و ضرر ما، تاثیرگذار است.
در این مقاله می‌خواهیم مطالبی را به شما آموزش دهیم، تا در معیار بررسی میزان شناوری سهم، تصمیمات درستی بگیرید. اینگونه، شرکت خوبی را انتخاب می‌کنید؛ که سهام سودآوری دارد.
مطالبی که در این مقاله می‌آموزیم:
- سهام شناور بالا بهتر است یا پایین؟ (+ بهترین درصد سهام شناور)
- آیا همه افراد می‌توانند سهام شناور را خریداری کنند؟
- سهام شناور چه چیزهایی را نشان می‌دهد؟
- آیا درصد شناوری سهم قابل تغییر است؟
- شاخص شناوری سهم چیست؟ (+ روش مشاهده آن)
شما می‌توانید سرفصل مدنظر خود برای یادگیری را از فهرست محتوای این مقاله انتخاب کنید تا به قسمت مربوطه هدایت شوید.
سهام شناور چیست؟
سهام شناور یا سهام شناور آزاد (Public Float یا Free Float یا Float Stock)، سهامی است که ممکن است در هر لحظه فروخته شود و دائما در حال معامله‌شدن است. به عبارت دیگر، معمولا به افرادی که کمتر از ۵ درصد از سهام یک شرکت را دارا باشند، سهامدار شناور و به سهام آنها سهام شناور می‌گوییم.
سهامدارانی که سهام شناور را دارند، سهامدار خرد محسوب می‌شوند. هدف این افراد از خرید سهام، مدیریت شرکت و تاثیرگذاری بر تصمیمات مدیریتی آن نیست. سهامدارانی که سهام شناور را خریداری می‌کنند، هدف آنها تاثیرگذاری بر تصمیمات مدیریتی شرکت نیست؛ بلکه هدف آنها کسب سود از سهام خریداری‌شده است.
از طرفی، به افرادی که بیش از ۵ درصد از سهام شرکت را دارند، سهامدار عمده می‌گوییم. معمولا سهامداران عمده، سهام خود را نمی‌فروشد؛ به این دلیل که مالکیت شرکت را با تعداد سهامی که در دست دارد، در اختیار گرفته‌اند.
برای مثال اگر سهامی ۱۰۰ میلیون برگه سهم داشته باشد: ۸۰ میلیون در اختیار سهامدار عمده و ۲۰ میلیون در دست سهامداران خرد است. به این ۲۰ میلیون سهم، سهام شناور می‌گوییم و ۲۰درصد سهام آن شناور است.
اگر می‌خواهید فعالیت موفقی در بازار بورس داشته باشد، مقاله جامع آموزش بورس را بخوانید.
آموزش بورس رایگان از صفر + فیلم آموزشی گام به گام
سهام شناور در بورس چیست؟
منظور از سهام شناور در بورس، درصد سهامی است که در بخش “در یک نگاه” در سایت TSETMC نوشته شده است.
تعداد سهام و سهام شناور هر شرکت را می‌توانیم در صفحه نماد همان شرکت در سایت TSETMC، در بخش تعداد سهام مشاهده کنیم. برای مثال، نماد برکت (گروه دارویی برکت) ۵ میلیارد و ۸۰۰ هزار سهم دارد، که ۲۶% آن سهام شناور است.
در بورس، حتی افرادی که کمتر از ۵ درصد و حدود یک درصد سهام دارند، در بخش سهامداران عمده قرار می‌گیرند.
همان‌طور که مشاهده می‌کنید، نماد برکت، ۴ سهامدار عمده دارد. آنها حدود ۷۰% از سهام آن را در دست دارند.
برای مشاهده سهامداران عمده شرکت، به بخش “سهامداران” در سایت TSETMC می‌رویم.
- درصد سهامِ سهامداران عمده: حدود ۷۰%
- درصد سهام شناور: ۲۶%
اگر درصد سهام عمده و سهام شناور را با هم جمع کنیم، حدود ۹۶% می‌شود.
حتما می‌پرسید پس ۴% بقیه کجاست؟
ممکن است به‌روزرسانی این بخش دیرتر انجام شود و تغییرات در میزان سهام عمده و سهام شناور، دیرتر اِعمال شود. علت این اختلاف ۴ درصدی، همین است.
چه کسانی می توانند سهام شناور را خریداری کنند؟
همه اشخاص حقیقی و حقوقی، می‌توانند سهام شناور را خریداری کنند.
اگر هدف ما از خرید سهام جمع‌آوری آن به هدف رالی جدید باشد، باید بدانید که بازیگران سهام، دست به این کار می‌زنند.
جمع بندی
در مقاله سهام شناور آموختیم که:
- سهام شناور می‌تواند میزان نوسان و نقدشوندگی سهم را نشان دهد.
- سهامداران معمولا مایل به خرید سهامی با شناوری بالا هستند.
- شناوری حداکثر ۲۵%، برای سهام بسیار مناسب است.
- درصد این سهام، ممکن است کاهش یا افزایش یابد.
سخن آخر
ما در این مقاله تلاش کردیم همه آن چیزی را که یک سهامدار بورسی باید در مورد سهام شناور بداند، مطرح کنیم. اگر سوالی ذهن شما را درگیر کرده است، در بخش دیدگاه‌ها مطرح کنید. آقای مرتضی علی‌یاری از مدرس‌های قدیمی و برجسته دانشیار آی تی، به سوال شما پاسخ می‌دهند.
سهم شناور آزاد چیست؟
سهم شناور آزاد یکی از مهم ترین معیارهای شرکت های بورس از نظر گردش صحیح و روان خرید و فروش سهام در بازار سهام است که بالا و پایین بود آن برای هر شرکتی حاوی پیام های مهمی برای سرمایه گذاران است.
به گزارش ایران اکونومیست؛ برای آنکه دقیق تر با مفهوم «سهام شناور آزاد» آشنا شوید با یک مثال آن را شرح می دهیم. در نظر بگیرید که ۷۰ درصد سهام شرکت «الف» دراختیار شرکت «ب» است و شرکت «ب» هم تحت هیچ شرایطی قصد ندارد که سهام شرکت «الف» را بفروشد، در این وضعیت شرکت «الف» فقط ۳۰ درصد «سهام شناور آزاد» دارد که قابل معامله و خرید و فروش در بورس است.
سهامدار راهبردی کیست؟
ذکر این نکته هم ضروری است که برای محاسبه «سهام شناور آزاد» باید ترکیب سهامداران بررسی و «سهامدار راهبردی» مشخص شود. گفتنی است، «سهامدار راهبردی»، سهامداری است که در کوتاه مدت قصد واگذاری سهام خود را ندارد و برای کنترل مدیریتی شرکت، مالکیت عمده خود در سهام شرکت را حفظ می کند.
لازم به توضیح است که درمحاسبه «سهام شناور آزاد» تعداد سهام متعلق به دارندگان «سهام راهبردی» از تعداد کل سهام موجود کسر می شود و دربسیاری از بورس های دنیا شرکت هایی که کمتر از ۲۵ درصد سهام آنها، «سهام شناور آزاد» باشد، از لیست شرکت های بورسی حذف می شوند و جایگاه خود را در بازار سهام از دست می دهند.
این حذف به این دلیل صورت می گیرد که نشان دهد اگر مالکین شرکتی نمی خواهند حداقل ۲۵ درصد سهام آنها بین سرمایه گذاران توزیع شود و علاقمندند سهام را برای خود حفظ کنند دلیلی برای حضور آنها در بورس وجود ندارد.
یک مثال واقعی تعیین «سهام شناورآزاد»
حال با یک مثال عددی «سهام شناور آزاد» یک شرکت را به صورت واقعی مشخص می کنیم.
در نظر بگیرد که ترکیب سهامداران شرکت «بتا» به صورت زیر است.
- سرمایه گذار «الف» : (سهامدار حقیقی) ۴۰ درصد
- سرمایه گذار «ب» : (سهامدار حقیقی) ۲۰ درصد
- سرمایه گذار «ج» : (شخص حقوقی) ۱۰ درصد
- سایر سهامداران: (سهامداران جزء ۱۰۰۰ نفر) ۳۰ درصد
- کل سهامداران : ۱۰۰ درصد
به طور واضح و بر اساس ترکیب سهامداران شرکت «بتا»، میزان «سهام شناور آزاد» این شرکت ۳۰ درصد است.
تبعات «سهام شناورآزاد» بالا و پایین شرکت ها
ذکر این نکته نیز بسیار ضروری است که اگر شرکتی نسبت «سهام شناورآزاد» بیشتری داشته باشد، امکان دستکاری قیمت آن کمتر می شود چرا که حجم منابع مالی که برای دستکاری آن لازم است، خیلی زیاد می شود و باید مثلاً ۲۵ میلیارد تومان به بازار سهام مصنوعی منتقل شود تا قیمت سهام شرکت مورد دستکاری قرار گیرد.
از سویی دیگر وقتی «سهام شناور آزاد» یک شرکت از درصد بالایی برخوردار باشد برای این سهام اینگونه شرکت ها به راحتی نمی توان شایعه و بازار سازی ایجاد کرد تا سهامداران تحت تاثیر شایعه ها که قیمت این سهم افزایش پیدا می کند اقدام به خرید و فروش سهام مورد نظر کنند که در واقع در یک مسیر مبهم و اشتباه اقدام به این معامله کرده اند.
در نقطه مقابل هر چقدر یک شرکتی کوچک و «سهام شناور آزاد» آن پایین باشد به راحتی در بورس به دچار دستکاری قیمت می‌شود و سفته بازان با بازارسازی و هدایت غیر واقعی معاملات اقدام به فریب سرمایه گذاران می کنند.
بر همین اساس تحلیل گران بازارهای سهام توصیه می کنند که سرمایه گذران تازه وارد که با استانداردهای بازار سهام آشنا نیستند شرکت های بزرگ با «سهام شناورآزاد» بالا را برای سرمایه گذاری های خود انتخاب کنند.
دیدگاه شما